Toch ziet hij ook verschillen. 'Nederlanders
kiezen al gauw een broodje als ze onderweg
zijn; een Duitser heeft liever een pizza of
een braadworst. Een Nederlander is dol op
zuiveldrankjes; Duitsers ... Duitsland heeft veel super
markten. Maar een winkel
waar je snel lekkere en
gezonde producten kunt
kopen in een energieke
sfeer, zoals bij Albert Heijn to go, is er
eigenlijk niet. Terwijl Duitsers
openluchtmuseum. In de zomerperiode,
maart tot en met september, is Harlingen druk
bezocht door toeristen. Voornamelijk Duitsers
die op een van de zeilschepen hun vakantie
doorbrengen. Voor hun zeiltocht slaan ze ... dat ze niet bij Friesland horen, dus dat
valt hier mee. Al heeft Harlingen zelf ook
weer een apart taaltje. Als in de haven
de boten binnenlopen hebben wij hier
volle karren. Veel ook Duitsers die
groepjes rond
Bastogne ingesloten zo dapper stand hielden. Daarmee
grendelden deze dappere vechtjassen een belangrijke aan-
voerweg voor de Duitsers af, die pas op 25 en 26 de
cember in de omgeving van ... dreiging afgewend, waarop België en Zuid-Nederland
verlicht adem haalden. De Duitsers verloren 120.000
man. De Amerikanen telden 8000 doden en 21.000 ge
vangenen en vermisten.
groepjes rond
Bastogne ingesloten zo dapper stand hielden. Daarmee
grendelden deze dappere vechtjassen een belangrijke aan-
voerweg voor de Duitsers af, die pas op 25 en 26 de
cember in de omgeving van ... dreiging afgewend, waarop België en Zuid-Nederland
verlicht adem haalden. De Duitsers verloren 120.000
man. De Amerikanen telden 8000 doden en 21.000 ge
vangenen en vermisten.
is twee keer geprijsd: in Nederlands geld
en in Duitse Marken. "Dat zijn de
artikelen die veel door Duitsers gekocht
worden," zegt de heer Oosterbaan.
"Duits geld is trouwens een gewoon
betaalmiddel ... op zaterdag trekt Venlo veel
Duitsers, omdat in Duitsland de winkels
dan gesloten zijn. De heer Oosterbaan,
die in zijn vorige loopbaan als lasser de
halve wereld doortrok, kan z'n toen
opgedane
Nederlanders, Engelsen en Duitsers. We
Zij was uitzonderlijk mooi en had rela
ties in de hoogste kringen. Zij werd
op 15-10-Ï917 gefusilleerd, op ver
denking van spionage voor de Duitsers.
het oog op de vele Duitsers die in Enschede inkopen komen doen.
Die lopen ook bij ons binnen. Een winkel als De Tuinen kennen ze
niet in Duitsland.' In De Tuin van Enschede is terdege rekening ge
houden
De Belgen snijden er friet van, de Nederlanders prakken ze en de
Duitsers weten er wel raad mee. Rechttoe-rechtaan-recepten en
culinaire wondertjes met aardappel.
In de eeuwen die volgden waren
het vooral de Engelsen en de
Duitsers die zich er met de
wijnbouw bezighielden. Na de
afschaffing van de Apartheids-
politiek (1992) is de ontwikke-
ling van de
Honderd jaar geleden liepen we wat ach
ter. We hadden een duidelijke mening
over onze buurlanden en de Belgen wer
den in grappen toen al als dom getypeerd,
maar Engelsen, Duitsers en Belgen had
den
weg naar huis of werk stoppen
om boodschappen te doen en niet te vergeten
de buitenlandse klanten - Belgen en Duitsers.
‘In de zomer hebben we het helemaal druk.
'Duitsers eten graag', vertelt Car
la, die al 23 jaar in de winkel in
Venlo werkt. 'Ze zijn heel gevoelig
voor service. En ze zijn uitermate
beleefd. Ja, ik mag ze wel.' De an
deren stemmen daar mee ... terdag. Maar in de vakanties staat
hij ook vaak bij de pomp.
'Ter Huume heeft hier vlak aan de
grens een tankstation. Duitsers
komen daar diesel en gas tanken.
Dat is goedkoper.' 'En wij gaan bij
hen
Kerstmis, als élke
winkel in Nederland op z'n top
draait, is het hier juist rustig',
zegt Westendorp. 'In december
zijn de Duitsers vooral in en om
het huis bezig. De families ko
men bij elkaar, in de ... champagne uit Rusland, is al en wijn ver van te voren in.'
jaren populair bij de Duitsers.
Zorgt de zomer voor assorti
mentsvariatie bij Gall Gall?
'Niet voor de opbouw van het
assortiment, wèl voor hoeveel
heden van het één of ander',
zegt Anneke. 'Duitsers drinken
bijvoorbeeld veel ... Duitsers, die elk jaar terugko
men. Die groeten nu in het Ne
derlands. 'Dag5 als ze weggaan.
En 'spaart u zegeltjes', begrij
pen ze ook.' En: sparen ze zegel
tjes? 'Sommigen wel', zegt Dan
ny
Welke Nederlandse supermarkt kan zeggen dat 95 van
zijn klanten uit Duitsers bestaat? Zelfs in het hartje van de
Duitse bouwvak zal de Zeelandse AH het niet halen. Grens-
winkel Ter Huurne wel. Het ... -systeem hanteren: we la
ten alleen mensen binnen als
anderen naar buiten komen.'
De 'Hollandmarkt' is opgeno
men in het reisjes-aanbod van
menig reisbureau. Met bussen
tegelijk arriveren de Duitsers
bij Ter Huurne
FOTO ONDER: De Duitsers
die Nederland verlaten, ontmoe
ten bij de Koninklijke mare
chaussee een gemakkelijke con
trole: paspoort, even bladeren,
ga w gang.
... Het had wel geen betrekking
op onze vakantie, maar ik vroeg:
..Hoe zit dat met al die Duitsers
die uit Nederland terugkomen?
werden. „Er waren veel
Duitsers die hun seizoenplaatsje wilden betalen en het
eerste weekend hadden wij bijna een tekort aan guldens.
Wat het wisselen betreft kunnen wij onze borst nog wel
nat maken want ... Sjaak van Dodewaard: „Zestig procent van de super-
marktomzet wordt door de Duitsers voor hun rekening
genomen. Het is dus begrijpelijk dat het assortiment
voor een belangrijk deel op de behoeften
bataljon Russen, dat
in april 1945 tegen de Duitsers
in opstand kwam, daar zij zich
niet naar het front wilden laten
sturen.
... In de felle strijd, die toen ont
stond vanuit Den Helder werd
het eiland beschoten is het
bataljon gesneuveld en met hen
vele Duitsers en ruim honderd
eilanders.
ook vele
Duitsers zijn die de winkel met een
bezoek vereren.
... rich
ten ons in feite op de Nederlanders.
Die moeten voor ons de omzet ma
ken. Als daar veel Duitsers bijko
men, is dat alleen maar meegeno
men. De bezoekfrequentie zal hier
waarschijnlijk lager liggen
aantrekkelijke trekpleis
ter vormde voor Duitsers op
doortocht. Hij richtte een
slaapkamertje in zijn boerde
rij als gelagkamer in waar de
bezoekers koffie, thee, melk
en andere versnaperingen
konden gebruiken ...
landelijke omgeving speelt
ook het prijsvoordeel een
niet onbelangrijke trekkers-
functie. Vooral de koffie, de
verse vleeswaren, de kaas, de
groenten, de bloemen en de
sigaretten zijn voor West
duitsers in
Duitsers, Fransen en Engelsen stap
pen bij Albert Heijn in Katwijk da
gelijks binnen. „Vooral Duitsers",
zegt Dirk Bouman, 21 jaar en afde
lingschef in opleiding. „Die zijn
wel in de meerderheid. Het
struisvogelbief
stuk. Die wilden we weer, maar die
is er nu niet.' In de kar liggen ook
twee flessen Bulgaarse wijn. 'Lek
ker bij de worst,' zegt Hans. Drin
ken deze Duitsers dan geen bier?
'Vroeger wel, maar ik
steeds vele varianten. Russen eten altijd heel veel
aardappels. Die zijn ooit door de Duitsers naar
Rusland meegenomen, vandaar de Russische
naam, kartofel. Nederlanders eten maar twee a
drie
Duitsers
... En de Duitsers? Het Is een
publiek geheim, dat zij gek zijn
op ons land om hier htm va
kantie door te brengen. Ze
zitten soms op verregende
stranden, ze waaien soms weg
van campings, ze moeten soms
kun
nen, kunnen wij ook en
als het moet beter." Daar
mee bedoelden zij de Bel
gen en de Duitsers die in
Luik en Aken een gewel
dig assortiment aanbie
den en waar Nederlan
ders regelmatig heentrek
ken
Omgekeerd doen Duitsers ook
inkopen in zijn slijterij. Vooral
bessen-, oude en ook wel jonge
jenever, gaan in de
boodschappentassen van het
grensoverschrijdend winkelend
publiek. „Onze buren kennen
achter
de rug van je potentiële part
ner aandelen gaan kopen", al
dus RvB-lid F.I. Ahlqvist.
Via de rechter probeerden de
Duitsers alsnog samenwer
king af te dwingen. Men be
riep zich daarbij op een Let
ouders in Ommen.
De Duitsers vonden het no
dig ons schoolgebouw - de
Mulo - te vorderen en daar
door kwamen de leerlingen
op straat. Een paar dagen la
ter hoorde m'n moeder dat
ze bij Albert Heijn een
niet te vergeten
mdse klanten - Belgen en Duitsers,
ir hebben we het helemaal druk,
mensen die op weg naar het zuiden
caravan volladen met boodschap-
jmen er veel toeristen op ons
leuvelland af', vertelt
De mooiste wedstrijd
herinnering
De wedstrijd, waaraan hij de mooi
ste herinnering bewaart, heeft hij
in 1939 gepeddeld. De Duitsers
kwamen op bezoek en zij hadden
pas in Oslo met hun 4-persoons ... Nu was de stemming ten opzichte
van de Duitsers al niet best meer
en daar kwam nog bij, dat zij hun
eigen 4-persoons-kano hadden me
degebracht, terwijl de gewoonte
was om in de boten van de gast
Geallieerden geven zich over
aan de Duitsers in Narvik in
Noorwegen: koning Haakon VII
vlucht naar Londen.
... Van de door de Duitsers geroof
de boeken zijn thans 600.000 de
len (70 tot 80 in ons land te
ruggekeerd.
Hoewel Appingedam de oorlog
vrij rustig is doorgekomen, werd
het stadje tijdens de bevrijding
ernstig beschadigd. Terwijl
Appingedam al bevrijd was
zaten de Duitsers nog in Delf
zijl, dat 4 km verder ... waren ge-
evacueerd, waren er toch nog
35 slachtoffers te betreuren en
voorts stond alles tot Gronin
gen aan toe onder water om
dat de Duitsers op het laatst
nog de dijken hadden doorge
stoken.
-
Legerstee: „Door de vele Duitsers berts uit Swalmen („Ik weet dat
die in Winterswijk komen, heeft
de heer Westervoorde een zeer
hoge basis gekregen. Maar des
ondanks heeft hij het kampioen
schap weten te
Legerstee: „Door de vele Duitsers
die in Winterswijk komen, heeft
de heer Westervoorde een zeer
hoge basis gekregen. Maar des
ondanks heeft hij het kampioen
schap weten te behalen".
voor de inventaris. Ik kreeg op
dracht het kleine beetje voor
raad dat ik nog had zonder bon
te verkopen. En terwijl ze bij me
binnen staan nemen de Duitsers
de vrachtauto mèt chauffeur in
beslag
assortiment, dat we in onze
winkel hebben. We bieden in to
taal 300 soorten snoep aan. Er
komen hier veel Engelsen,
Duitsers, Fransen en Spanjaar
den, dus we moeten met ons
team wel een lekker mondje
een keer met al zijn handkarren
vanuit Zaandam naar Bever
wijk. De Albert Heijners moes
ten in Beverwijk mensen gaan
helpen, die door de bezetter ge
dwongen waren hun huizen te
verlaten. De Duitsers
bezoekers
zijn Nederlanders, die kennen
Albert Heijn en willen het eer
ste winkeltje wel eens zien.
Maar er komen ook veel Italia
nen en Duitsers.'
Hongerwinter. Voedsel is op de
bon. AH krijgt te horen dat alle voorraad door de
Duitsers in beslag wordt genomen. Een Ober-Leut-
nant zal met Gerrit Heijn de volgende dag door het
magazijn lopen. De
competitie
speciaal voor de expats die hier
wonen, dus in het weekend
spelen Erik en collega Kees, ui
teraard in een oranje shirt en
oranje sokken, tegen de Italia
nen, Engelsen en Duitsers. Altijd
leuk voor
Maar met geleende pompinstal-
laties hebben we het gered. We
hebben 48 uur geknokt en we
hebben gewonnen.' Hendriks
sprak van een geluk bij een on
geluk dat Duitsers, de voor
naamste klanten van de
bevonden zich papieren die ver
dwijnen moesten. De Duitsers
gaven de bedrijfsbrandweer van
Marvelo opdracht de brand
direct te blussen. Op verzoek
van het verzet werd echter zoda
nig geblust dat
het gebouw
rekening mee houden.'
De basis hiervoor is bij
grenswinkel allang
Duitsers reizen grif een uur om
in de Nederlandse winkel een
ochtend of middag door te bren
gen. Gewoon, omdat het ook
een leuke
Met name de kazen met
toevoegingen, zoals bies
look, komijn, gember en an
anas, zijn erg in trek. Wij
Nederlanders zijn natuurlijk -
net als de Duitsers en Fransen
- echte kaaseters. Maar naar
wat
Behalve voor Zuid-Limburg is Maas
tricht vanouds koopcentrum voor Bel
gen en Duitsers in de driehoek Hasselt-
Luik-Aken. Een groot deel van het uit
Limburg aangetrokken personeel bleek
voldoende
Belgen en Duitsers
kopen bij AH
mariniers. Een
jaar later vocht hij bij de Rot
terdamse Maasbruggen tegen de
Duitsers. Ook in het vervolg
van de oorlog bleef hij actief:
eerst met het helpen van ge
strande Amerikaanse piloten,
later als lid
Geleidelijk aan groeide het bedrijf uit tot
supermarkt annex restaurant met voor
namelijk Duitsers als klanten.
Aanwezig waren: Fransen (dit jaar
bijzonder veel), Duitsers,
Skandinaviërs, Amerikanen
Nederlanders en natuurlijk
Engelsen.