‘Ijetwas een
absolute revolutie
Aha 8
Donderpreek
Smokkelen
Basisfilosofie
1
‘Het was een absolute revolutie’, beaamt Liek Zeilstra. Op 6
augustus 1966 werd voor het eerst de WORP-methode
geïntroduceerd. Zeilstra ging alle winkels af om hen te over
tuigen van de toegevoegde waarde van het nieuwe systeem.
Grote weerstand viel hem ten deel. ‘Winkels waren gewend
‘In het begin’, grinnikt Zeilstra, ‘smokkelde iedereen ontzet
tend. Winkels gingen artikelen bestellen die ze stiekem in
Het begrip WORP is zo vertrouwd, dat de volledige
omschrijving bij veel collega’s waarschijnlijk niet eens
bekend is: Winst door Optimale Ruimteverdeling en
Productiviteit. ‘Dat principe is na veertig jaar nog steeds
hetzelfde’, zegt Paul van Dalen, werkzaam bij de afdeling
Presentatiemanagement, ‘alleen is de consumentbehoefte
enorm toegenomen en daarmee het aantal schappenplan
nen. Maar nog steeds blijft de basisfilosofie overeind. Om
winst en omzet te vergroten moeten artikelen zo optimaal
mogelijk de ruimte krijgen, rekening houdend met
omloopsnelheid en productiviteit van medewerkers. Zo is
het bijvoorbeeld het beste om zware dingen onderaan te
plaatsen en moet men een besteleenheid altijd in het schap
kunnen vullen. Ook moet de consument door de presenta
tie worden uitgenodigd om een bepaald artikel te kopen.’
‘En vergeet de uniformiteit niet!’ voegt collega Pim de
Jongh toe. ‘Door de centrale beheersing en aansturing van
het assortiment is er ook een enorme efficiencyslag
gemaakt.’ Diezelfde uniformiteit zorgde overigens veertig
jaar geleden voor een hoop weerstand en onrust.
hun eigen creativiteit in te zetten. Ze waren bang dat hun
eigen publiek (en markt) niet goed zouden worden bediend.’
Ook de oude Gerrit Heijn kwam speciaal naar het hoofd
kantoor om een donderpreek af te steken. Maar het tij was
niet meer te keren. De grotere winkels zagen er wel wat in en
vonden het eigenlijk wel handig dat de schapindeling hen uit
handen zou worden genomen. Een megaoperatie werd in
gang gezet. Van alle 450 winkels werd het assortiment geïn
ventariseerd en een nieuwe lay-out getekend, op basis van de
zogenaamde WORP-sleutel: winst, volume en omzet. J
Zeilstra: ‘Dat waren de drie pijlers waarop het gehele
assortiment werd gewogen. Per artikel werd op de tekentafel
bepaald welke plaats het in het schap kreeg. Een blikje toma
tenpuree heeft een heel ander volume dan een pak was
middel, een pak koffie een andere omzet dan een pot sperzie
bonen, enzovoorts. Voor elk artikel bepaalden we het aantal
“facings”, de breedte die het mag hebben in het schap.’ In eer
ste instantie werden op de kamer van Liek Zeilstra stellingen
nagebouwd om WORPEN te maken, later kwam de test-
winkel: een gemiddelde AH-winkel op ware grootte met
WORPEN voor het hele assortiment. ‘Winkels ontvingen
tekeningen en foto’s van de stellingen zodat duidelijk was hoe
het eruit moest zien. De concurrenten trachtten het “na te
apen”, maar dat was in dat stadium onmogelijk. Het ging ook
om het kennen van het hele zenuwstelsel van het systeem,
om de filosofie. Daardoor hadden wij jaren voorsprong.’
