iet mens, dier en milieu
'De zeeën zijn echt
een keet leeggevist'
'De boer blijft verantwoordelijk
voor zijn eigen teelt'
'Begin volgend jaar concrete
resultaten met kip'
Aarde Waarde AGF
Aarde Waarde Vis
Aarde Waarde Kip
Waarde
ndat er helemaal geen che-
ische bestrijdingsmiddelen
eer worden gebruikt en er
ichts een kleine groep
Iers en kwekers aan de
enge eisen kan voldoen.
Aarde Waarde is de
erkt, de consument, het
Igangspunt. De klant wil
flieuvriendelijkere en dier-
endelijkere producten,
rwacht van een bedrijf als
jert Heijn dat men dat
jelt, maar wil er vooral
;t meer voor betalen en
|e toename, door allerlei
'maatschappelijke ontwikke
ien, van de vraag naar vis
ft de afgelopen jaren niet al-
i een uitgebreider assorti-
ït bij AH tot gevolg gehad,
zijn daardoor de kwaliteitsei-
aangescherpt. Aarde
arde bij de vangst, kweek en
ht van vis houdt vooral in dat
voldoende leefruimte moet
dat er geen kleur- en groei-
mlatoren worden gebruikt en
er zo pijnloos mogelijk wordt
acht. Vissoorten die het best
sen in het Aarde Waarde
jramma zijn zalm en paling,
n is moeilijk wild te verkrij-
en Albert Heijn koopt dan
gekweekte zalm. Datzelfde
tvoor paling. Andere vissoor-
worden toch vooral uit zee
iald. Voordeel van kweek is
het te controleren is en dat
bvekers werken volgens de
liteitsprogramma's van Al-
Heijn. Erwin Roetert, pro
technoloog bij de afdeling
iliteit: 'Onze zalm krijgt al-
voer zonder toegevoegde an-
itica. Dat sluipt erin via anti-
lanten, die ervoor moeten
en dat het voer niet bederft.
ook niet misgrijpen in de
schappen. Door Aarde
Waarde worden bijvoorbeeld
bestrijdingsmiddelen en
bemesting teruggebracht
tot aanvaardbare hoeveelhe
den en waar mogelijk weg
gelaten. Maar het program
ma gaat veel verder en richt
zich ook op dierenwelzijn en
dierengezondheid. In over
leg met boeren, tuinders en
telers wordt een reeks nor
men afgesproken die met de
tijd kunnen veranderen, bij-
We gebruiken antibiotica alleen
curatief, dus als de zalm ziek is.
Maar dat is nog geen enkele keer
nodig geweest.' Een ander punt
uit het Aarde Waarde pro
gramma voor vis is het niet ge
bruiken van groeibevorderaar.
Roetert: We willen dat de zalm
in een natuurlijk tempo groeit.
Da's beter voor de zalm en voor
de kwaliteit. Groeibevorderaars
geven teveel vet en water in het
vlees. Een zalm past zijn grootte
aan aan de leefruimte. Voelt hij
zich niet prettig, dan groeit-ie
niet. Kies je ervoor, zoals wij, om
geen groeistimulatoren te gebrui
ken, dan moet je zorgen dat de
hoeveelheid zalm in een bassin
in een natuurlijk evenwicht is.
Want we willen natuurlijk wel
dat de zalm in tweeëneenhalf
jaar zo groot mogelijk wordt.'
PALING: NIET MEER ALS
HARINGEN IN EEN TON
Ook voor paling geldt dat hij zo
groot wordt als de leefruimte toe
laat. Albert Heijn onderzoekt mo
menteel, met twee leveranciers
in het buitenland, in hoeverre
paling minder intensief ge
kweekt kan worden. Dan gaat
het over een aanpassing die er
niet om liegt. In plaats van 250
tot 300 kilo paling per kubieke
meter zou Albert Heijn terug wil
len naar slechts 17 kilo. Tevens
zal de kweek in de open lucht
plaatsvinden. Daarmee wordt
een meer natuurlijke situatie na
gebootst. Voor het doden van pa
ling heeft Albert Heijn in het ka
der van Aarde Waarde met
een Nederlandse leverancier van
paling een doorbraak weten te
voorbeeld door voortschrij
dende kennis en ervaring in
de projecten. Aarde
Waarde is een stapsgewijze,
dynamische aanpak van regi
stratie, het vaststellen van
normen en het controleren
daarvan met als doel steeds
duurzamer te produceren.
Zoals gezegd: de klant ver
wacht niet anders van AH,
en dat is ook de reden waar
om op de producten geen
Aarde Waarde keurmerk te
vinden is. Flitsen maakt voor
het eerst sinds de introductie
van Aarde Waarde een
compleet overzicht van de
laatste resultaten en acties
uit alle programma's.
realiseren. Paling werd tot voor
kort op weinig diervriendelijke
manier gedood. In zout, waar
door het minstens 30 minuten
duurt. Met de nieuwe methode
wordt de paling in pekel gelegd
van - 22 graden Celsius. Binnen
zeventien seconden is de paling
dood. De natuurlijke situatie en
de nieuwe slachtmethode komen
de smaak van de paling ook ten
goede. Zalm wordt op eenzelfde
pijnloze manier geslacht. Die
wordt eerst verdoofd met C02.
'WILDE'VIS
Aarde Waarde eisen zijn veri
fieerbaar wanneer de kweek in
bassins plaatsvindt. Maar de
meeste vis komt nog altijd uit
zee. Ook daarop probeert AH via
z'n leveranciers grip te krijgen.
Een bekend, afschrikwekkend
verhaal zijn de in netten ver
strikt rakende dolfijnen bij de
vangst van vooral tonijn en
zwaardvis. Albert Heijn heeft
schriftelijke garanties van een
onafhankelijk controle instituut
dat de vismethode van leveran
ciers in de gaten houdt. Roetert:
'Het Aarde Waarde-project
richt zich in feite op het behou
den van een gezonde visstand.
Overbevissing is voor veel soor
ten een bedreiging en willen we
vis blijven eten, en onze klanten
willen dat, dan moeten wij met
onze leveranciers daarvoor zorg
dragen. We kunnen wel blijven
hengelen, maar op een dag zijn
de zeeën echt leeggevist. Wat ons
betreft gaan we meer kweken in
schone bassins, waarbij we reke
ning houden met natuurlijke si
tuaties.'
De bakermat van Aarde
Waarde is de gecontroleerde
aardappel- groente- en fruitteelt,
die al rond 1990 ontstond. Niet
alleen kwam er vraag van de
klant naar duurzaam geteelde
AGF, ook de overheid had z'n
ideeën over het gebruik van be
strijdingsmiddelen en kunst
mest. Belangrijkste uitgangs
punt was, en is nog steeds, dat
het milieu minder belast moet
worden. Voor Albert Heijn zijn de
principes uit het Aarde Waar
de programma dan ook meer dan
goede voornemens. Er zijn in de
ruim acht jaar dat dit project nu
loopt al flinke resultaten ge
boekt. Rein Veldhuis van Buying
Merchandising: 'Het gebruik
van chemische bestrijdingsmid
delen is stevig gedaald. Dat is
ook te merken aan de industrie
die deze middelen fabriceert; die
is bezig steeds meer specifieke
bestrijdingsmiddelen, gericht op
specifieke ziektes te maken. Lie
veheersbeestjes, die heel nuttig
zijn, blijven met die middelen in
leven.' Een ander groot milieube
lastend probleem is bemesting.
Albert Heijn investeert momen
teel in een proef met een gecon
troleerd bemestingssysteem om
het enorme stikstofoverschot in
de grond terug te dringen. Juist
dit overschot is een grote belas
ting voor het milieu. De verande
rende aanpak van het telen van
AGF gebeurt in nauw overleg
met teler en leverancier. Ieder
een doet hartstochtelijk mee, dus
van 'iets opdringen' is geen spra
ke. 'We kunnen alleen richtlijnen
geven,' zegt Veldhuis. 'De boer is
en blijft verantwoordelijk voor
zijn eigen teelt.' Die verantwoor
delijkheid gaat veel verder dan
alleen het verminderd gebruiken
van chemische middelen. Er
gaan hele studies aan vooraf
voordat duidelijk is waar en hoe
veel er bestreden moet worden.
Dat kan per gewas, zelfs per ras
verschillen. Uitproberen en leren
van de resultaten dus.
RUPSEN EN MIEREN
Een mooi, en in het kader van
Aarde Waarde veel aange
haald voorbeeld is de paprika
teelt van Willem en Jeroen Hart
man in het Friese Sexbierum. Op
de meest natuurlijke manier
worden hier rupsen en mieren
bestreden: met kwikstaartjes. Zo
goed als alle Nederlandse pro
ducten zijn nu afkomstig van de
telers die werken volgens het
principe van Aarde Waarde.
Maar dat Aarde Waarde ook
de grens overgaat blijkt bij de
perzikteler van Albert Heijn in
Cesena, Italië. Daar laten ze het
gras en onkruid gewoon tussen
de fruitbomen groeien. Er wor
den helemaal geen bestrijdings
middelen meer gebruikt. Tussen
het gras leven talloze insecten
(lieveheersbeestjes, sprinkhanen)
die leven van de schadelijke in
dringers op de fruitbomen. Ge
spoten wordt er alleen nog wan
neer een plaag of ziekte dreigt.
Ook bleekselderij, broccoli,
bloemkolen, ijsbergsla en toma
ten die uit Italië en Spanje ko
men, worden geteeld volgens de
Aarde waarde principes.
RESULTATEN
Tastbare resultaten blijken uit
de volgende cijfers: werd in 1994
nog 12,7kg/ha bestrijdingsmiddel
op kaskomkommers gespoten, in
1998 was dat nog maar 0,8kg/ha.
Bij bloemkool liep dit van
2,7kg/ha in 1992 terug naar
0,9kg/ha nu. Ondanks alle in
spanningen zijn er toch nog za
ken waartegen chemische bestrij
ding plaats moet vinden. Rein
Veldhuis: 'Bijvoorbeeld bij de
wortel kunnen we nog weinig na
tuurlijks doen tegen de mineer-
vlieg. Maar we gaan door met het
ontwikkelen van nieuwe, milieu-
ontlastende methodes. In overleg
met telers en leveranciers na
tuurlijk. Want het kan nóg be
ter.'
Albert Heijn wil bij het pro
ductieproces van kip streven
naar 100 procent Integraal Ke
tenbeheer. In het programma
'Iedereen Kiplekker' van het pro
ductschap wordt uitgegaan van
60 procent 1KB. AH gaat in z'n
streven dus een stuk verder. En
dat past in het Aarde Waarde-
programma dat de kipinkopers
en de leveranciers onlangs zijn
gestart, en waarvan de concept
normen inderdaad verder gaan.
Category manager Wouter Me-
ijerink: 'De klant verwacht van
AH dat we onze verantwoorde
lijkheid pakken. De basis van
het Aarde Waarde programma
zijn eisen die zich richten op
mens, dier en milieu. Pluimvee
heeft een goed imago. Gezond,
niet vet. Dat moeten we vooral
versterken. Daar zetten we ons
voor in. Maar we willen veel
meer toe naar kip geproduceerd
conform de Aarde Waarde
principes.' Hoe ziet dat Aarde
Waarde programma voor kip
eruit? "We hebben min of meer
het programma voor varkens
vlees als voorbeeld genomen.'
COMPOSTEREN
Albert Heijn kijkt ook naar mo
gelijkheden om afval en mest op
milieuvriendelijkere wijze kwijt
te kunnen. Dan gaat het om het
composteren van mest en bij
voorbeeld het verkopen van ve
ren aan producenten van donzen
dekbedden. Albert Heijn zit met
Aarde Waarde voor kip nog
aan het begin. Begin volgend
jaar hoopt Meijerink concrete re
sultaten te kunnen melden. Deze
maand inventariseerden de leve
ranciers hun huidige situatie op
punten als huisvesting, dieren
welzijn, voeding en water, dier
gezondheid en milieuaspecten.
