'ALLEEN IN MOEILIJKE TIJDEN
STROOMT DE KERK VOL'
Merbm
We werden absoluut serieus genomen'
4
De stinkende interesse van de achterban
Roodgloeiend
Schadelijk
ÜO Hli
DE 0R-STRUCTUUR
VAN AH
OR-ZETELS
KOPLOPERS
OR MEESTER 44 JAAR
VROUWEN APART
OR OP INTERNET
De invloed van de OR'en is
sinds 1957 alleen maar
toegenomen. Dat kan he
laas niet gezegd worden
van de belangstelling van
de achterban. De OR'en
moeten tegenwoordig alle
zeilen bijzetten om mede
werkers voor het OR-werk
te interesseren.
slechts vier kandidaten gemeld. Jim AT-
jalc: 'Er is behoorlijk gelobbyd om als
nog een OR bij elkaar te krijgen. Uitein
delijk zijn er nog negen bijgekomen.
Maar makkelijk was het niet.' ATjak
heeft gemerkt dat medewerkers een be
paalde drempelvrees hebben. 'Tijdsbe-
slag en gebrek aan kennis worden vaak
als argument aangevoerd om geen OR-
lid te worden.' GOR-voorzitter Joop van
Essen wijst in dit verband op een ande
re tendens: 'De druk op OR-leden wordt
steeds groter, omdat veel bazen niet
doordrongen zijn van het belang van
medezeggenschap. Die vinden het
maar lastig als OR-leden weg zijn om te
vergaderen. Bovendien is de werkdruk
dusdanig toegenomen dat OR-leden
veel moeilijker vrijgemaakt kunnen
worden. Veel mensen zijn daarom
bang dat een OR-lidmaatschap schade
lijk is voor hun carrière. Het zou juist
andersom moeten zijn.'
Frans Petra kent het probleem. 'Ik
hoor nog te vaak in de lijn dat de direct
leidinggevenden last hebben van men
sen die op pad moeten voor de OR.
Daar zou het management meer aan
dacht aan moeten schenken. Het OR-
lidmaatschap moet meer gestimuleerd
worden. De kennis en ervaring die je
opdoet in de OR behoren een impuls
voor je verdere carrière te zijn. Geluk
kig komt dat ook voor. Daar zijn bij
Ahold vele voorbeelden van.'
Zonder achterban geen OR. Een waar
heid als een koe. Maar om nou te zeg
gen dat medewerkers erg geïnteres
seerd zijn in het doen en laten van de
OR. Of dat ze staan te trappelen om OR-
lid te worden. Nou nee. Niet voor niets
spreekt BOR-hoofd Frans Petra in dit
verband van 'het eeuwige probleem
met de achterban'. De laatste jaren
constateren de OR'en een verdere afna
me van de belangstelling. GOR-voorzit
ter Joop van Essen: 'Dat komt onder an
dere door de individualisering. Het col
lectieve wordt minder belangrijk ge
vonden. Je ziet het ook in de sport. De
belangstelling voor teamsporten neemt
af. Mensen schakelen over op individu
ele sporten zoals tennis of squash.'Ger
Lammers (OR Sales Services): 'Het OR-
werk wordt steeds abstracter. Het gaat
over beleid en strategie. De vertaalslag
naar de achterban is moeilijk te ma
ken.'
'Eigentijds communiceren', luidt de re
medie van het Bureau Ondernemings
raden. De OR'en steken dan ook steeds
meer energie in de communicatie met
de achterban. Muurkranten, klank
bordgroepen en filiaalbezoeken moe
ten de desinteresse en de onbekend
heid ombuigen. De OR Distributie zag
zich vorig jaar genoodzaakt z'n com
plete achterban bijeen te roepen om
uit te leggen wat nu precies de rol van
de OR is. Voorzitter Nejdet Dönmez:
'Veel medewerkers dachten dat de OR
er alleen voor hen was. We hebben on
ze rol, onze strategie en onze visie dui
delijk gemaakt en uitgelegd dat we de
belangen behartigen van medewerkers
èn bedrijf. Dat heeft een hoop misver
standen weggenomen. Met een muur
krant houden we de mensen tegen
woordig op de hoogte.'
Ook de OR Sales Services heeft een
eigen muurkrant: 'ORzaak en Gevolg'.
Ger Lammers: 'Die wordt goed gelezen,
maar waar het aan schort is de wissel
werking. Alleen in moeilijke tijden
stroomt de kerk vol. Dan weet men de
OR te vinden. Dat hebben we bijvoor
beeld gemerkt toen de AAM-functie
werd opgeheven. De telefoon stond
roodgloeiend. Binnenkort gaan we on
ze beleidsnota voorleggen aan de ach
terban. Daar hopen we veel reacties op
te krijgen. Belangrijk, want hoe beter
het contact met de achterban, hoe ster
ker we staan.'
De verminderde belangstelling voor de
medezeggenschap blijkt ook uit de
moeite die OR'en hebben om voldoen
de kandidaten te vinden. Voor de OR
Hoofdkantoor hadden zich voor de ver
kiezingen van vorig jaar aanvankelijk
Tanja Abbink en Martijn Koster,
medewerkers Centrale Slagerij Groenlo
Hij: 'De OR? Ik ben er niet dagelijks mee bezig, maar ze doen volgens mij goed werk. Er lopen hier drie OR-leden
rond. Die kennen we.'
Zij: 'We zijn hier bezig met zelfsturing. De functie van afdelingschef verdwijnt. De rol van de OR wordt daardoor be
langrijker. We verwachten dat ze onze belangen waarborgen. De OR moet kritisch kijken naar voorstellen van de lei
ding.'
Hij: 'En signalen van de werkvloer oppakken en doorgeven. Dat doen ze goed, vind ik.'
Zij: 'Zelfsturing is een leerproces voor medewerkers èn OR. Dat loopt nog niet optimaal. De OR zou de medewerkers
niet alleen via de notulen moeten informeren, maar ook persoonlijk. Daar komt al een kentering in.'
Hij: 'Er gebeurt heel veel hier. Zonder OR zou je niet goed op de hoogte zijn. Veel medewerkers interesseert het niet.
Ons wel.'
OR-veteraan
Martin van 't Hazeveld was van
april 1984 tot maart 1990 voor
zitter van de OR Operations (nu:
Sales Services). Tegenwoordig
is hij manager van de Verscen
trale Zoetermeer.
'De directie heeft me indertijd ge
vraagd om OR-lid te worden. Ze vonden
het belangrijk dat er iemand van het
hoger kader in de OR zat. Ik ging dus
niet uit eigen beweging in de OR, maar
ik vond het wel ontzettend interessant
om in zo'n groot bedrijf dicht bij het
vuur te zitten. Het belangrijkste in
mijn tijd was de integratie van Miro in
Albert Heijn. We zijn met een platform
drie maanden fulltime bezig geweest
om de betrokken OR'en en de COR op
één lijn te krijgen. Een spannende tijd.
Binnenskamers is er flink gerollebold,
maar uiteindelijk zijn we met goed ad
vies gekomen. Daar waren we echt
trots op.
We werden absoluut serieus geno
men door de directie. Oolc in die tijd
ging het goed met Albert Heijn, mede
dankzij de OR. Het marktaandeel groei
de. Er werd veel met bediening geëxpe
rimenteerd in de winkels. Wij dachten
daarin mee zonder remmende factor te
zijn. Voor mijn gevoel waren we profes
sioneel bezig, hoewel het ook voor
kwam dat mensen pas op de vergade
ring de envelop met OR-stukken open
maakten. Daar kon je eigenlijk alleen
maar om lachen. We hebben een ont
wikkeling in gang gezet van het toet
sen van beleid naar het meebepalen
van beleid. Dat ging niet altijd even
makkelijk. Soms maakten we pas op de
plaats omdat het ons te snel ging. Dan
voelden we ons niet deskundig genoeg.
In dat proces zaten we toen.
Ilc geloof wel dat het OR-werk me als
manager completer heeft gemaakt.
Daar heb ik in mijn huidige functie
profijt van. Ilc zit nu aan de andere
kant van de tafel, maar ilc kan redelijk
inschatten wat de OR beweegt. Je bent
sneller geneigd een probleem van twee
kanten te bekijken.'
Albert Heijn heeft vier ondernemingsra
den en een groepsondernemingsraad. De
filialen (Sales Services), de centrale
slagerijen, de distributiecentra en het
hoofdkantoor hebben ieder een eigen
OR. Die overleggen met respectievelijk
Maarten Dorhout Mees (directeur Sales
Services), Jeroen Smits (directeur Vers
Vlees Organisatie), Han Willemse (direc
teur Logistiek) en Hille Bosma (vice-pre
sident AH). De groepsondernemingsraad
(GOR) bestaat uit afgevaardigden van de
vier OR'en. De gesprekspartner van de
GOR is AH-president Jan Andreae.
De OR'en en de GOR hebben samen 78
zetels. Het aantal zetels in een OR is af
hankelijk van het aantal medewerkers
dat door die OR wordt vertegenwoor
digd. De verdeling is als volgt:
OR Sales Services: 25 zetels
(achterban: 40.000 medewerkers)
OR Vers Vlees Organisatie: 13 zetels
(achterban: 750 medewerkers)
0R Logistiek Distributie: 16 zetels
(achterban: 3.000 medewerkers)
OR HK: 11 zetels
(achterban: 1.000 medewerkers)
GOR: 14 zetels (achterban: de 4 OR'en
en via hen alle AH-medewerkers)
In 1930, twintig jaar voor de Wet op de
Ondernemingsraden (W0R), wordt de
eerste OR in Nederland opgericht voor
de werknemers van de Arbeiderspers.
Unilever en Ahold-vleeswarenbedrijf
Meester behoren in 1953 tot de eerste
bedrijven in Nederland waar een OR op
basis van de W0R wordt ingesteld. De
werknemers van Philips kiezen in 1956
een 0R. Een jaar later volgen Albert
Heijn en Gist-Brocades in Delft, het be
drijf dat zijn eerste fabriekskern al in
1878 oprichtte. In 1957, zeven jaar na
dat de W0R van kracht is geworden,
hebben nog maar 800 van de 5.000
daartoe verplichte bedrijven een 0R in
gesteld.
De ondernemingsraad van vleeswarenbe-
drijf Meester is de oudste 0R binnen
Ahold en ook binnen de vleesverwerken
de industrie. De 0R Meester ontstond in
1953 uit de fabriekskern, een overlegor
gaan voor de productiemedewerkers. Bij
het 40-jarig bestaan in 1993 zei Ab Kui
per, de secretaris van de eerste 0R: 'We
hadden zeker invloed, maar de uiteinde
lijke beslissing viel altijd op zondagmor
gen in de villa van de familie Meester.'
Vrouwelijke productiemedewerkers had
den in de beginjaren van de OR AH
aparte kiesgroepen. Vrouwen kozen dus
vrouwen en mannen kozen mannen. Het
idee was dat alleen vrouwen de belan
gen van de vrouwen konden behartigen.
De aparte kiesgroepen naar sexe bleven
bestaan tot de verkiezingen van 1964,
toen de vrouwelijke medewerkers geen
kandidaten meer hadden gesteld.
Het kon natuurlijk niet uitblijven. De
eerste OR met een site op Internet is in
middels een feit. De ondernemingsraad
van energiebedrijf Obragas uit Helmond
heeft z'n complete jaarverslag op het
web gezet (www.obragas.nl/0R/). Ook
bij de OR Sales Services van Albert
Heijn bestaan plannen om informatie
via Internet te gaan verspreiden.
