'ER BLIJFT ZAT WERK V
EERSTE OR AH HAD
'Je wordt niet dommer
van OR-werk'
a ehterban
2
OR-veteraan
Doperwten
'De OR wordt geacht
de belangen van
personeel èn organisatie
te behartigen.
Die belangen kunnen wel
eens strijdig zijn.'
Binnenzak
Hapsnap
Papegaaiendrcui
?J™Ze2'9heid
Veertig jaar geleden kreeg Albert Heijn zijn eerste officiële ondernemings
raad. Veel invloed had de OR in de begintijd echter niet. Henk van Petten,
lid van de eerste OR: 'We mochten ons zegje doen, maar het had geen enkel
effect.' Terug naar de oertijd van de OR.
WOR op schoot
Fluit met
twee tonen
Achterbaks
Ruud de Jong zat twee keer
in de OR Operations (Sales
Services). Van 1984 tot 1988
als lid en van 1990 tot 1993
als voorzitter. Tegenwoordig
is hij APO (adviseur perso
neel en organisatie) in twee
clusters in het zuiden.
'Een collega zei tegen me: "De
Jong, jij bent nogal kritisch en di
rect in het geven van je mening. Ik
stap uit de OR, nu is het jouw
beurt." Ja, toen kon ik moeilijk an
ders. Bij elkaar heb ik er zo'n acht
jaar ingezeten. De OR had invloed.
Als je met een goed gefundeerd
verhaal bij de directie kwam, werd
er rekening met je gehouden. In
die eerste periode, dan praat ik
over medio 1985, werd er nog wel
eens met het mes op tafel verga
derd. Later werkten we steeds be
ter samen met de directie. Er was
altijd een open sfeer. Ik heb tegen
over de directie nooit een blad
voor de mond genomen. Dat is me
nooit kwalijk genomen. Ik kan
nog steeds met ze door dezelfde
deur.'
'De OR wordt geacht de belangen
van personeel èn organisatie te be
hartigen. Die belangen kunnen
wel eens strijdig zijn. Dat maakt
het OR-werk soms moeilijk. Ik had
daar wel eens moeite mee. Ilc werd
in de OR geconfronteerd met din
gen waar ik nog nooit van ge
hoord had. We moesten een deel-
advies uitbrengen over de bouw
van het composite-DC. Dan moet
je als OR 'ja' zeggen tegen een in
vestering van een paar honderd
miljoen. Je zoekt wel dingen uit
natuurlijk, maar voor zoiets heb je
als OR toch onvoldoende kennis.
Ik had mijn twijfels. Ik dacht: "Als
we die investering met doperw
ten verkopen moeten terugverdie
nen, zijn we nog wel even bezig."
Dan heb je toch een dubbel gevoel
als je je handtekening zet onder
een positief advies. Maar je wordt
Ruud de Jong,
OR-veteraan
in ieder geval niet dommer van
OR-werk. Ik heb er geleerd goed te
luisteren en afwegingen te maken.
Daar heb ik nu nog profijt van.
Het OR-werk volg ik tegenwoordig
zijdelings. Ik lees de notulen en ik
bel nog wel eens op, maar daar
blijft het bij. Het is professioneler
geworden, maar er zijn ook mo
menten dat ik me afvraag: waar
zijn ze mee bezig? Dat neemt niet
weg dat ik nog steeds bewonde
ring heb voor de collega's die het
OR-werk dragen en daar ook de
nodige eigen tijd in steken.'
Vervolg van pagina 1
zijn verlopen. De directie heeft in
de gaten dat de OR onmisbaar is
voor een goede bedrijfsvoering. Ze
beseffen dat we elkaar nodig heb
ben. Het gaat ons allebei om de
continuïteit van het bedrijf en de
belangen van de medewerkers.
Daar hoort ook bij dat je de de
gens af en toe kruist.'
Koos Sleddens (OR Vers Vlees Or
ganisatie): 'Drie jaar geleden za
ten we nog af te wachten waar de
bestuurder mee kwam en daar re
ageerden we dan op. Dan ging het
bijvoorbeeld over de VTaag of er
een binnenzak in de bedrijfskle
ding moest komen. De door de or
ganisatie aangekondigde sluiting
van de Centrale Slagerij Zoeter-
meer was het keerpunt. Onze be
stuurder, Jeroen Smits, zei: "Help
maar mee bij het voorbereiden
van de adviesaanvragen." Daar
hadden we eerst grote moeite
mee. Je wordt min of meer mede
verantwoordelijk. Maar je kunt
niet roepen dat je geen invloed
hebt en dan afhaken op het mo
ment datje de kans krijgt om dat
te veranderen. Het lijkt alsof we
nu minder scoren, maar onze in
vloed op het beleid is veel groter
geworden.'
Het sleutelbegrip bij dat alles:
vertrouwen. 'Bestuurder en OR
moeten open en eerlijk met el
kaar omgaan', aldus Nejdet Dön-
mez (OR Distributie). 'Dat hebben
we ook uitgesproken in een geza
menlijke verklaring. En het werkt.
De medezeggenschap is volwas
sen geworden. We werken volgens
het harmoniemodel, maar dat be
tekent niet dat we overal mee ak
koord gaan.' Koos Sleddens: 'Ver
trouwen blijkt bijvoorbeeld uit de
overeenkomst die we met de be
stuurder hebben gesloten over de
invoering van zelfsturing. Daar
kunnen we allebei op afgerekend
worden. Tekenend voor de manier
waarop we met elkaar omgaan.
We krijgen alle ruimte en mede
werking. We worden op alle ni
veaus serieus genomen. Dat
maakt het OR-werk tot een pretti
ge bezigheid.'
Het OR-werlc bij Albert Heijn is de
loop der jaren steeds breder en
complexer geworden. Er komt zo
veel op OR'en af dat het voor de
leden vaak nauwelijks meer bij te
benen is. Niet voor niets laten de
OR'en zich tegenwoordig bijstaan
door in- en externe adviseurs. 'De
ene reorganisatie is net achter de
rug of de volgende komt er al
weer aan', constateert Joop van
Essen. Jim ATjalc (OR Hoofdkan
toor): 'De onderwerpen worden
veelzijdiger en de organisatiewij
zigingen ingrijpender. Zonder
goede kennis van de organisatie,
van de wet en van wat er leeft bij
de achterban, red je het niet. Het
OR-werk wordt steeds zwaarder.'
'Je moet als OR keuzes maken',
zegt Nejdet Dönmez. 'We hollen
niet overal meer achteraan. Het
gaat steeds meer om de grote lij
nen van het beleid.' Ger Lam
mer s: 'De trends in het bedrijfsle
ven zijn kwaliteitsbewust werken,
doelmatigheid en zelfstu
Daarin moetje als OR je weg
den en je positie bepalen,
doen we ook. We werken t(
woordig vanuit een beleidsm
invalshoek. Niet meer hap;
Het OR-werk is duidelijk pi
sioneler geworden. We zijn ei
niet, maar het gaat wel de g
kant op.'
De OR'en van Albert Heijn s
middenin het bedrijf. Als gee:
der weten ze wat er leeft ondi
medewerkers. Hun toegevo
waarde ligt met name in de
nis van de vloer. Ook directe
lijken zich daar steeds beter
bewust te zijn. 'Jan Andreae 1
van ons dingen die hij ar
nooit zou horen', bevestigt
van Essen. 'Wij vertellen
geen opgeklopte verhalen. I
matie die hij uit andere kar
krijgt, is vaak gefilterd. Een si
marlctmanager zal niet zo g
tegen hem zeggen dat het si
gaat. Wat dat betreft heerst ei
angstcultuur bij Albert Heijn
De eerste OR AH werd op 20 febru
ari 1957 geïnstalleerd door direc
teur Gerrit Heijn, in aanwezigheid
van het voltallige personeel van
kantoor en fabriek. Daarbij werd
al meteen duidelijk wat 'baas Ger
rit' onder medezeggenschap ver
stond. Meepraten en meedenken
was prima, maar er moest wel ge
werkt worden. 'Arbeid oefent op
het lichaam van de mens en op
zijn geest een heilzame invloed
uit', zo zei hij tijdens de installa
tiebijeenkomst. 'Het is een nood
zakelijke voorwaarde voor de in
standhouding en de groei van zijn
gehele persoonlij ldieid. Arbeid is
een levensvervulling.' Voor de OR
zag hij vooral een rol weggelegd
bij het bevorderen van de goede
sfeer en de samenwerking in het
bedrijf. Invloed uitoefenen op het
bedrijfsbeleid was in die tijd vol
strekt niet aan de orde.
om het samenspel met U te leren,
maar geef ons dan ook een goed
instrument om het te leren en
geen fluit met één of twee tonen.'
Fraai gesproken, maar het in
strument dat de OR mocht bespe
len, bracht vooralsnog weinig
meer voort dan wat machteloos
gepiep. Henk van Petten nu, veer
tig jaar later: 'We hadden niets te
vertellen. Helemaal niets. De hele
OR was een farce. Het was voorna
melijk eenrichtingsverkeer van de
kant van baas Gerrit. We mochten
ons zegje wel doen, maar dat had
geen enkel effect. Toch vond ieder
een het nuttig om contact te hou
den. Je wist als OR-lid iets eerder
dan de rest wat er ging gebeuren.'
Tijdens de eerste overlegvergade
ring met Gerrit Heijn hadden alle
OR-leden de Wet op de Onderne
mingsraden (WOR) op schoot lig
gen. Zo kon iedereen in voorko
mende gevallen onmiddellijk con
troleren of de bestuurder zich wel
aan de wet hield. Van Petten: 'Na
een uur moeizaam vergaderen zei
baas Gerrit: "Laten we wat afspre
ken. Jullie donderen allemaal die
WOR onder je stoel en daarna
kunnen we overal over praten.
Henk van Petten maakte als verte
genwoordiger van het kantoorper
soneel deel uit van de eerste OR.
Namens de gekozen OR-leden zei
hij tijdens de installatie. 'Niemand
zegt boven de wieg van een pasge
boren baby: Dat wordt een misluk
keling. Wanneer we de OR zien als
een harmonisch orkest waarbij de
dirigent en de orkestleden hun ui
terste best doen een goed concert
te geven, dan heeft de OR wel de
gelijk zin. Wij leden van de OR
willen onze dirigent (directeur
Gerrit Heijn - red.) dan ook vragen:
Wij zullen ons uiterste best doen
De eerste OR-verkiezing bij Albert Heijn
Daar hebben we de wet niet t
dig." Maar echt makkelijk i!
ook daarna niet geworden,
was zoeken. Regelmatig kwa
er onderwerpen aan de ordi
helemaal niet in de OR thuisj
den. Dan begon iemand ov{
verlichting die niet werkte a
Dat gaf vaak wrijving. Ook o-
ling. Ilc vroeg me wel eens af:|
doe ik hier? Wat heb ik te n?
met een kapotte lamp in dj
brielc?" Een bekend voorooj
over OR'en luidt dat ze ai
maar over de kleur van het t|
papier mogen meepraten. In
tijd klopte dat beeld. Meer vj
de meeste OR-leden niet i
brengen.'
'Eén keer hebben we het on
van tien man op het hoofdlcai
weten tegen te houden. Die
den zogenaamd niet capabel
Maar sommigen werkten al
dan tien jaar bij Albert Heij
kunt na tien jaar natuurlijk
meer zeggen dat iemand nif
pabel is. Daar hebben we al
iets aan kunnen doen. Later
den ze trouwens een andere
om mee te slaan. Toen zijr
mensen alsnog ontslagen. Df
houdingen lagen ook anders
Ina: 'In de kantine hangt af en toe informatie van de OR. Ik let er
niet zo op. Maar ik heb vorig jaar wel gestemd.'
Annemieke: 'In principe is de OR belangrijk in zo'n groot bedrijf als
Albert Heijn.'
Alline: 'Ik ken geen
OR-leden. Je ziet
wel eens een ge
zicht op een 0R-
poster, maar dat
vergeet je snel.'
Ina: 'Ze komen alle
maal uit de winkels.
Ik besef ook best
dat ze dat werk voor
ons doen. Ze zetten
zich in voor de per
soneelsbelangen.
Dat gaat ons dus
ook aan, maar ik
kan niet zeggen dat
ik echt geïnteres
seerd ben.'
Alline: 'Ik wel. Ik
voel me echt verte
genwoordigd door
de OR. Zelf zie ik
me nog niet als OR-
lid. Geen tijd. Ik
ben al voorzitter
van de personeels
vereniging.'
Annemieke Beukema, Ina van den Berg en
Alinne Orsel, medewerksters Albert Heijn-
filiaal Steenwijk.
