4
fan Manuel in de VUT:
VMJKINC
AHOLD FLITSEN APRIL 1995
ALS AH-CONTROLEUR werd hij met een mes de winkel uitgejaagd; als directeur
Franchising voerde hij het aantal AH-franchisers op tot ver boven de honderd; en als directeur Operations van Eu
ronova stond hij aan de wieg van de Mana-keten in Tsjechië. Hij zou het allemaal zo weer over doen. De tref
woorden van zijn carrière: afwisseling, spanning en sensatie, jan Manuel. Onlangs ging hij in de VUT. 'Ik heb
mazzel gehad dat ik bij Ahold terecht ben gekomen.'
Tik, tak, tor,
geen gemier'
Met stille trom is hij ver
trokken. In een af
scheidsreceptie had hij
geen zin. 'Dan was er zeshon
derd man gekomen. Ben je vijf
uur aan het handenschudden.
Aan toespraken had ik ook geen
behoefte. Altijd die verhalen
over je betekenis voor het be
drijf. Ik kan het weten, want ik
heb er zelf genoeg gehouden. Er
zijn er wel die gezegd hebben:
"Dat kim je niet maken, Jan.
Dat hoort niet". Maar mensen
die echt interesse hebben, bel
len je toch wel om een afspraak
te maken.'
TRUCS
Hoe lang hij precies bij Ahold
heeft gewerkt weet hij niet. Een
jaar of 36, schat hij. Eind jaren
vijftig kwam Jan Manuel in
dienst bij Albert Heijn. Het fi-
lialenbestand bestond groten
deels uit bedieningswinkels. Hij
begon op de filialenadministra-
tie, maar ging al snel naar de
buitendienst.
'Ik werd controleur in Amster
dam. Moest ik de administratie
van de filialen controleren. De
voorraadverschillen, de kaslijst,
de loonlijst en het huishoud
boekje van de filiaalchef. Die
kreeg in die tijd nog 10% kor
ting op boodschappen. Geen
chef hield dat precies bij, maar
we hadden trucs om ze te be
trappen. Als de nieuwe oogst
aardbeienjam bijvoorbeeld bin
nen was, dan begon je een ge
sprek over hoe lekker die wel
niet was. Als de chef dat dan
beaamde en de jam stond niet
in het huishoudboekje, dan had
je ze. Of ik begon de vrouw van
de chef uit te horen. Vertelde ze
me dat ze donderdagmiddag
naar de markt was geweest,
terwijl ze voor drie uur op de
loonlijst stond. Dat werd me
niet altijd in dank afgenomen.
Ik ben wel eens met een mes de
winkel uitgejaagd. Kon ik me
achteraf wel voorstellen. Bij
sommige chefs kwam ik het
huis niet in. Zat je op een plee
in de kelder van het filiaal de
balans uit te werken. Of je zat
met handschoenen aan te ver
kleumen in een onverwarmd
pakhuis. Dat werd me trouwens
te gek. Ik heb toen de hele ad
ministratie mee naar huis geno
men. Ik was de eerste thuiswer
ker bij Albert Heijn.'
Manuel maakte snel carrière bij
Albert Heijn. Hij werd achter
eenvolgens groepsleider, zone
manager in 't Gooi en Amster
dam en vervolgens areama-
nager in Zwolle. 'Een fantasti
sche tijd. Albert Heijn groeide.
De ene na de andere super
markt ging open. Ik liftte mee
op het succes. De veranderin
gen in de maatschappij vertaal
den zich in een nieuwe stijl van
leidinggeven. De argwaan ver
dween. Alles was nieuw, an
ders. Er kwam volop aandacht
voor de sociale kant. Veel trai
ning en opleiding. En ik zat er
middenin. Een hartstikke leuke
tijd.'
'Amsterdam vond ik het mooi
ste gebied om te werken. Open,
duidelijk, hard. Tik, tak, tor,
geen gezeik. Als je in Gronin
gen een winkel binnenkwam en
zei: "Wat een klerezooi", dan
kreeg je dat maanden later een
keer teruggekoppeld. Als ik m
Amsterdam de caissières vergat
te groeten, riepen ze meteen in
koor: "Goeiemorgen meneer
Manuel". Heerlijk. Legendari
sche mensen meegemaakt:
Leegwater, Broekman. Geen
makkelijke jongens, maar je
kon met ze werken. Zo'n carriè
re als ik gemaakt heb, is niet
meer te maken. Je werkte je de
pestpokken, maar je kreeg kan
sen als jonge vent. Achteraf heb
ik me wel eens afgevraagd: hoe
hebben ze het aangedurfd?
Maar ik was jong en brutaal. Ik
kwam uit de Amsterdamse
school. Daar leer je van je afbij
ten. Ik had een straatvechters
mentaliteit.'
VERRADER
Eind 1982 werd Manuel direc
teur van Albert Heijn Franchi
sing. Zijn mooiste tijd. Er wa
ren toen 28 franchisenemers;
bij zijn vertrek in 1991 waren
er 130. 'Franchising was niet zo
populair. Bij Albert Heijn dach
ten ze dat de franchisenemers
met de AH-formule op de loop
gingen. Ik werd in het begin
wel gebeld door AH-bedrijfslei-
ders: "Je begint toch niet met
dat gesodemieter bij mij in de
buurt, hè?", kreeg ik dan te ho
ren. Zei ik: "Wat wil je: 10%
meer omzet of het marktaan
deel van AH omhoog?". Later
won het marktdenken steeds
meer veld. De toon van de tele
foontjes veranderde: "Hé Manu
el, zijn er nog franchiseontwik-
kelingen bij mij in de buurt?"
Het werd steeds duidelijker dat
Albert Heijn en franchising uit
stekend konden samengaan. De
acceptatie is nu veel breder.'
'Zelfstandige ondernemers be
schouwden onze eerste franchi
ser, Abel Banus, indertijd als
verrader. Het grootwinkelbe
drijf was altijd de grote vijand.
Dat je soms dingen samen kunt
bereiken, wilde er maar moei
lijk in. Voor veel ondernemers
was het ook helemaal niet zo
makkelijk om met ons in zee te
gaan. Je levert tenslotte toch
een deel van je vrijheid in. Ik
heb meerdere keren meege
maakt dat er tranen vloeiden
bij de contractondertekening.
Het was vaak heel emotioneel.
Wel veel leuke mensen ont
moet. Allemaal met een eigen
geschiedenis. Ze kwamen overal
vandaan: Schuitema, Spar,
Unigro, noem maar op. Met
veel franchisers heb ik nog
steeds contact.'
'In 1991 werd ik gevraagd naar
Tsjechië te gaan. Ik was toen
56. Hoe vaak krijg je op die leef
tijd nog de kans om iets nieuws
te beginnen? Ik vond het een
geweldige uitdaging. Nooit spijt
van gehad. Behalve dan die
keer dat ik met m'n auto slipte
en van een helling afreed. Daar
ging Jan, over de kop naar be
neden. Toen dacht ik: "Waarom
moest je nog zo nodig. Was ik
maar in Nederland gebleven."
'Tsjechië was mijn avontuur
lijkste tijd. Een verrijking van
mijn ervaring. Je kwam er in
meest extreme omstandigheden
terecht. Er was niets. Toen ik
kwam was er net zicht op een
eerste winkel. Specialistische
kennis was er niet. Dan besef je
in wat voor weelde je in Neder
land leeft. We moesten alles
zelf uitvinden, met alle char
mes die daaraan verbonden
zijn. Ik had het voordeel dat ik
in Nederland ook andere tijden
had meegemaakt. Van die erva
ring heb ik prima gebruik kun
nen maken. De eerste Mana
hebben we voor de poorten van
de hel moeten wegslepen. Het
was een bestaande winkel in
Jihlava. Een vuile, oude, afge
trapte bende. Af en toe was er
vlees, af en toe was er groente.
Klanten kwamen vier keer per
dag kijken of er wat te krijgen
was. We zaten met vijf werk
groepen in een hotel. Technici,
ontwerpers, commerganten. De
meesten kenden elkaar niet. In
één dag lag het winkelconcept
van Mana op tafel. Het was een
feest om in zo'n tempo met zul
ke vakmensen te werken. Men
sen huilden toen de eerste Ma
na openging. Opeens was er
van gilles. Ze wisten niet wat ze
meemaakten, 's Morgens om 5
uur stonden er al honderd men
sen met hun neus tegen het
glas gedrukt naar binnen te kij
ken. Fantastisch.'
'Toen mijn taak in Tsjechië erop
zat, ging ik naar Jamin. Daar
heb ik één jaar gezeten. Minder
sensationeel natuurlijk. Als ik
een supermarkt binnenloop
weet ik hoe die eruit moet zien.
Maar hoe een snoepwinkel
eruit moet zien, dat is toch an
dere koek. Toch heb ik bij Ja-
min ook een leuke tijd gehad,
hoewel ze zich mij daar wel met
gemengde gevoelens zullen her
inneren. Ik heb er impopulaire
maatregelen moeten nemen.
Echt de beuk erin gegooid.'
HEADHUNTERS
In december is Jan Manuel in
de VUT gegaan. Maar helemaal
weg is hij niet. 'Ik ga nog regel
matig naai* Tsjechië om te advi
seren, te coachen. De proble
men zijn er nu van een andere
orde. Niet meer: wat moet je
verbeteren, maar: hoe moet je
verbeteren. Als ze bellen ga ik,
en als ze niet bellen ga ik niet.
Ik heb het razend druk. Ik doe
een cursus politiek en bestuur
en een cursus Nederlandse ge
schiedenis. Heeft me altijd
geïnteresseerd. Het leuke is dat
ik op mijn leeftijd nog gebeld
word door headhunters. Oost-
Europa en franchising is een
gewilde combinatie. Maar ik
doe het niet. En ik verlang er
ook niet naar. Ik ben Ahold. Al
tijd naai- m'n zin gehad. Ik heb
mazzel gehad dat ik bij Ahold
terecht ben gekomen.'
