een huis en vind een filiaalhouder een
prima kracht", vertelde hij tegen het Haar
lems Dagblad in 1927. Vader Heijn meen
de dat het experiment niet levensvatbaar
zou zijn. Hij kreeg ongelijk. Vier jaar la
ter, in 1899, waren er al tien filialen die
vanuit de 'moederwinkel' in Oostzaan
werden bevoorraad.
"Toen de omzet van lieverlede zodanig
ging toenemen dat het transport een alles
overheersende factor werd, begreep ik dat
ik moest omzien naar een bedrijfscentrum
dat voor het verkeer gemakkelijker was
gelegen dan Oostzaan. Eerst heb ik in Am
sterdam gezocht, maar ten slotte viel de
keus op Zaandam. In 1899 verplaatsten we
onze voorraden naar een daarvoor ge
schikt pand aan de Westzijde dat aan goed
vaarwater was gelegen en voor dien tijd
modern ingericht was. Het huis te Oost
zaan werd nu op zijn beurt als kruide
nierswinkel zonder meer filiaal", zo meld
de de grondlegger in genoemd maandblad.
Het gezin Heijn, dat in 1899 bestond uit
vadermoeder, 4 dochters en 2 zoons (later
kwamen er nog 2 dochters bij), verhuisde
mee naar Zaandam. Zoon Jan, toen 2 jaar
oud, herinnerde zich bij zijn 40-jarig za-
kenjubileum in 1959: "Ik geloof altijd nog
dat ik me nog een moment van de verhui
zing herinner. Het was behoorlijk winter
en nu nog steeds zie ik mezelf op de slee die
ons naar Zaandam vervoerde."
Vanuit Zaandam werd de onstuitbare op
mars van het bedrijf in goede banen geleid.
Het AH-concern schoot als een raket om
hoog. Filialen kwamen overal van de
grond, behalve in Zaandam zelf. Het duur
de tot 1925 voor daar het eerste filiaal werd
geopend. Albert Heijn had de leiding toen
al overgedragen aan z'n schoonzoon en
zijn twee zoons. Als het aan hem had gele
gen was er waarschijnlijk nimmer een fili
aal in Zaandam gekomen. "Een profeet
wordt in zijn eigen land niet geëerd", gaf
hij als verklaring. Dat hij inderdaad over
profetische gaven beschikte bleek onom
stotelijk uit de profetieën waaraan hij zich
bij tijd en wijle te buiten ging. Omstreeks
1910 deed hij de volgende voorspellingen:
Eens zullen er auto's zonder versnellings
bak rondrijden - Er komt een veertigurige
werkweek - De Europese landen zullen
samengaan als de Verenigde Staten van
Europa - Het geld zal steeds minder waard
worden - De toekomst is aan het grootwin
kelbedrijf.
Voor het uitkomen van die laatste voor
spelling was hij overigens voor een belang
rijk deel zelf verantwoordelijk.
- .'I
Heijn was maar zelden thuis. Hij ging
6 dagen per week met de eerste trein
op stap om z'n filialen te bezoeken.
Vanaf 1902 werd hij daarbij geholpen door
z'n medewerker Willem Fonds. Bij deze
bezoeken werd het aanwezige geld in de
winkels meegenomen. Filiaalchefs ontvin
gen ook menigmaal een briefkaartje van
Fonds met de opdracht om op een bepaal
de tijd op het station te zijn om het geld af
te dragen. Fonds arriveerde dan per trein
en gedurende de stoptijd werd even snel
afgerekend.
De 'heertjes" Jan en
Gerrit poseerden begin
1900 voor deze foto.
Het kleine pandje aan
de Oostzijde was het
eerste fabrieksgebouw
van Albert Heijn (links
bovenaan). Daarna
volgde een
verbouwing, waarbij de
linkervleugel nog deel
bleef uitmaken van de
'nieuwbouw'
(midden). Tenslotte
werd besloten tot de
bouw van een volledig
nieuw pand dat tot
vandaag de dag de
gevel aan de Zaan heeft
behouden.
6