WEER EIGENLUK?
Ook op 19 februari 1887 overlijdt Eduard Douwes Dekker, beter bekend als de
schrijver Multatuli. Zijn vrouw vindt hem die ochtend op de divan in zijn
werkkamer. Multatuli ('ik heb veel geleden') is gestikt in een hevige astma-aanval. De
schrijver stierf in het Duitse Ingelheim. Van Nederland wilde hij niet meer weten. Daar
was 'geld de enige God'. Zijn beroemdste werk is ongetwijfeld de Max Havelaar, één
lange aanklacht tegen de uitwassen van het kolonialisme van Nederland in die jaren.
Diezelfde maand overlijdt de componist Alexander P. Borodin. Misschien is het wel een
mooie dood. De componist van beroemde ballet-opera's als Vorst Igor is op een gemas
kerd bal in Sint Petersburg - het huidige Leningrad. Klokslag twaalf moeten de ware
gezichten achter de vermommingen worden onthuld. Borodin - ook arts, scheikundige en
hoogleraar - doet nog een poging, maar precies klokslag twaalf uur sterft hij.
Vreemde gebeurtenissen vinden er dat jaar ook plaats. Een kapitein van het Neder
landse schip JPA meldt dat hij op 19 maart vliegende schotels boven zijn boot
waarneemt. De bemanning is radeloos, sommigen proberen het gevaar door bidden weg
te krijgen, anderen schelden er op los. De twee vliegende ronde voorwerpen - de één
verlicht, de ander donker - blijven een tijdje hangen. Nu zouden het UFO's (Unidentified
Flying Objects) worden genoemd en tot een Steven Spielberg-film kunnen leiden, maar
daarvan heeft nog niemand gehoord; laat staan dat iemand in 1887 weet hoe een bioscoop
eruit ziet. De rust aan boord keert enigszins weer als één vliegende schotel verdwijnt en
de ander met een vreselijk geraas in zee stort. Eigenlijk durft de bemanning het in de
thuishaven niet te vertellen: bang als ze zijn voor gek versleten te worden.
Van die gebeurtenissen is de pas geboren baby Rie Cramer zich allesbehalve bewust.
Zij wordt dat jaar op Java geboren. Later blijkt dat zij fantastisch kan tekenen. Nu
- een eeuw later - is haar naam nog steeds onverbrekelijk verbonden aan lieflijke
kindertekeningen. Het liefst tekende Rie Cramer op perkament. Nu nog worden boeken
van haar steeds weer herdrukt. Zelf heeft ze alle roem altijd onzinnig gevonden: "Met een
betrekkelijk klein talent heb ik ontzaglijk veel geluk gehad." Haar rijmelarijen waren
vriendelijk en vrijblijvend. Als een groot schrijfster is ze nooit erkend. Dat geldt wel voor
de in datzelfde jaar geboren J.C. Bloem.
In november wordt in Londen een grootheid van heel andere orde geboren. Het is
latere generaal Bernard Law Montgomery, 'Engelands grootste veldheer sinds
Wellington, de man die Napoleon versloeg'. 'Monty' - zoon van een priester- wordt
hard en liefdeloos opgevoed. De jongen adoreert zijn vader, maar haat zijn moeder.
Die vrouw is verantwoordelij k voor de harde discipline die hem later zo van pas kwam
Moeder Montgomery verbood snoep. Dat is nog tot daar aan toe, maar het
was voor Monty en zijn acht broertjes en zusjes ook verboden ziek te
worden. Hij raakt bekend als een eigenwijs en eigenzinnig militair. Montgomery
voor degenen die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt nog steeds één van
onze belangrijkste bevrijders - was zelf wel de laatste die aan zijn eigen kwaliteiten
twijfelde. Ooit vroeg een verslaggever hem: "Wie zijn de drie beste generaals." Monty
zeitoen: "Deandere tweezijn Alexander de Grote en Napoleon."