BELAZERD
SOLLICITANT
Bekend is het verhaal dat hij een keer
in Haarlem werd aangehouden we
gens het overschrijden van de maxi
mum snelheid. Een onderdirecteur van
Albert Heijn die achter hem aan reed,
werd eveneens betrapt. Heijn kreeg een
boete van 10.-, zijn employé moest 60,-
betalen. Klassejustitie'? Zeker, maar dan
wel in omgekeerde zin. Baas Gerrit had
namelijk als beroep 'kruidenier' opgege
ven, de ander 'onderdirecteur'.
Gerrit Heijn was een markante persoon
lijkheid. Hij was een patriarch bij uitstek.
Zijn verschijning boezemde ontzag in. Als
hij op weg naar de fabriek gesignaleerd
werd op het Zaanpontje, dan wist de hele
fabriek binnen enkele minuten dat hij in
aantocht was. Tot op zekere hoogte kon
hij de mening van ondergeschikten wel
waarderen. Maar zodra hij aan z'n horlo
geketting begon te frutselen diende men
het gesprek te beëindigen. Dat was het
teken dat het lang genoeg geduurd had.
Werknemers wisten wat ze aan hem had
den. Zijn ja was ja, zijn nee was nee. Als
een personeelslid hem met een vuurtje uit
een aansteker terwille wilde zijn, weigerde
hij resoluut. Alleen de vlam van een lucifer
mocht de punt van zijn sigaret beroeren.
De reden was even simpel als veelzeggend:
"We verkopen immers lucifers en geen
aanstekers!"
Baas Gerrit had ook de merkwaardige ge
woonte om de cijfers te drukken. Er was
volgens hem geen enkel filiaal dat winst
maakte. "Wij zijn groot geworden van de
rode cijfers", zeiden de medewerkers la
ter. Toen Albert Heijn een open NV werd
en de balans met de prachtige winstcijfers
voor het eerst werd gepubliceerd merkte
een hoge AH-functionaris op: "Wat zijn
we belazerd!"
Gerrits broer Jan, die twee jaar jonger
was, kwam tegelijkertijd met zijn
broer en zijn zwager Johan Hille in
de directie. Dat was in 1920. Jan kreeg
dezelfde praktijkopleiding als Gerrit, hij
moest net als zijn broer in dienst ("In
plaats van koekjes keurde ik granaten.")
en hij had ook dezelfde hobby: zeilen.
Maar daarmee hielden de overeenkom
sten op. De broers hadden volkomen ver
schillende karakters. Gerrit was dyna
misch en impulsief. Jan was bedachtzaam
en evenwichtig. Ondanks de verschillen
vormden ze een ideale combinatie. Jan
over Gerrit in Elseviers Weekblad uit
1953: "Kom niet aan mijn broer, de beste
kerel die ik ken!" Gerrit over Jan in het
zelfde blad: "Liever had ik dat de zaak
naar de bliksem ging dan onenigheid te
krijgen met nrn broer!"
Baas Gerrit kreeg de verantwoording voor
de filialen, baas Jan belastte zich met de
leiding van de fabriek en nam tevens de
winkelbouw op zich. Onder zijn leiding
ondergingen de fabriek en het winkelnet
forse uitbreidingen. Toen hij de fabriek
overnam werkten er 70 mensen. In de
hoogtijdagen van de eigen produktie wa
ren het er bijna 700. Hij bouwde o.a. een
nieuwe suikerafdeling, een chocoladefa
briek en een nieuwe koekfabriek. Op zijn
initiatief kocht AH o.m. de Riva-garages.
Bij zijn eerste bezoek aan één van de pas
verworven garages zag men hem vanwege
zijn bescheiden binnenkomst aan voor een
sollicitant.
Baas Jan woonde met z'n gezin aan de
Westzijde. Zijn oudste zoon Albert, de
huidige president van de Raad van Be
stuur, herinnerde zich vorig jaar in Else
viers Magazine: "Wij woonden vlakbij het
kantoor van Simon de Wit (indertijd een
van de grootste concurrenten van Albert
Heijn - red). Dat betekende dat de heren
Heijn en De Wit elkander nogal eens te
genkwamen, maar die wilden elkaar niet
groeten; en degene die de ander het eerst
in de gaten had slak dan de weg over om
niet te hoeven groeten."
Jan Heijn was bijna altijd in de fabriek aan
Na de Eerste Wereldoorlog
nam de mechanisatie
snel in omvang toe. Op deze
foto uit 1930 een aantal
dames achter de bonbon-
verpakkingsmachine in het
huidige gebouw van Marvelo.
de Oostzijde te vinden. "Hij kende alle
onderscheidene geluiden. Zat je bij hem
op zijn kantoor dan keek hij soms opeens
op en zei: 'Hee De chocoladeconche staat
stil.' Of hij hoorde dat er een deegmachine
uitviel ergens in een hal. In het totaal hoor
den er allemaal geluiden te passen en ook
in een bepaalde cadans. Als er iets gewij
zigd werd in dat orkestgeluid, bemerkte hij
dat meteen", aldus Albert Heijn in ge
noemd blad.
De captain of industry bezocht bijna iede
re jaarbeurs op zijn vakgebied. Ook in het
buitenland. Op de beursvloer placht hij
een dusdanig tempo te onderhouden dat
het anderen de grootste moeite kostte zijn
spoor te volgen. Zoon Albert: "Hoewel ik
hem steeds kon bijhouden, heb ik vaak
meegemaakt dat kennissen of andere men
sen uit het bedrijf eruit gelopen werden!"
Toen de zaak 75 jaar bestond, in 1962, trok
Jan Heijn zich terug uil de Raad van Be
stuur en werd commissaris. Twee jaar later
overleed hij op 67-jarige leeftijd. Gerrit
Heijn stapte eveneens in 1962 uit de Raad
van Bestuur. Tot 1969 bleef hij lid van de
Raad van Commissarissen. In 1984 over
leed hij op 88-jarige leeftijd. De derde di
recteur, hun zwager Johan Hille, was ge-
