AUTOMATISERINGSGOLF
STAAT NIET OP ZICHZELF
Tijdens installatie nieuwe ORAH stonden
openheid en duidelijkheid centraal
Flitsen
pagina?
COR-dag met Commissaris Spaander
Pauze
Tijd en ruimte
OR-werk óók
werk
Openheid
Ondernemingsraad Albert Heijn:
Op 19 maart jl. vond in AC Res
taurant Meerkerk een langdu
rig, diepgaand, maar vooral
heel plezierig gesprek plaats
tussen de Centrale Onderne
mingsraad en de heer
A. Spaander, lid van de Raad
van Commissarissen van
Ahold.
De aanleiding voor dit gesprek
was de wens van de COR om
met alle commissarissen die
voor herbenoeming in aan
merking komen een nader
kennismakingsgesprek te heb
ben. In dat kader zal in de toe
komst ook nog gesproken wor
den met de heren Van 't Huil
en Nelissen.
De COR was tijdens het gesprek met
de heer Spaander vooral geïnteres
seerd in zijn grote kennis op het ge
bied van de invoering van automatise
ring in organisaties. „Dat is niet de re
den waarom ik indertijd gevraagd ben
om commissaris bij Ahold te worden",
zo lichtte de heer Spaander bij zijn
persoonlijke introductie aan de COR
toe. „Mijn commissariaat is gebaseerd
op de situatie van het bedrijf waar ik
werk, de SAMAS-groep. Ook dat Zaan-
se bedrijf is van huis uit een familiebe
drijf dat inmiddels is „opengemaakt",
net als Ahold. Ook wij hebben ons ont
wikkeld met de wetenschap dat het
werkelijke kapitaal van het bedrijf het
medewerkersbestand is. En ons bedrijf
heeft Ahold ook al erg lang als klant."
Historische
golfbewegingen
In het begin van zijn betoog plaatste
de heer Spaander de huidige „automa-
tiseringsgolfin een rijtje van belang
rijke geschiedkundige gebeurtenissen:
het historisch kader. „Technische ont
wikkelingen in de laatste twee eeuwen
zijn in zeer grote mate de belangrijkste
aanleidingen geweest voor grote ver
anderingen op sociaal gebied. Deze
ontwikkelingen, die vaak opzienba
rend en onomkeerbaar zijn, komen ge
middeld om de 50 jaar voor Elke golf
zorgt voor een geweldige verstoring
van de bestaande verhoudingen.
Denkt u daarbij maar eens aan het vol
gende rijtje: 1780 de komst van
stoom als krachtbron; 1830 de
komst van de spoorwegen; 1880 de
komst van elektriciteit als kracht- en
lichtbron; 1930 de opkomst van de
massamotoriscring; 1980 de op
komst van de elektronica. Kenmer
kend voor dit soort ontwikkelingen is
dat de mens in feite geen vrije keuze
heeft. Men moet mee in de golfbewe
gingen. Tegelijkertijd zitten we met
het probleem dat het menselijk vermo
gen te beperkt is om aan te voelen wat
het thema van de volgende golfbewe
ging is en wij ons daar dus ook niet
goed op kunnen voorbereiden. Elke
golf vraagt om sociaal-maatschappelij
ke aanpassingen. De mens leert wel
steeds van elke golfbeweging, maar
toch zet elke golf weer in met een ze
kere paniek. Want we proberen de dan
opkomende problemen op te lossen
met wat we van de vorige keer geleerd
hebben. Dat is nieuwe problemen op
lossen met oude theorieën en hulp
middelen en dat geeft vanzelf al span
ningen en kost veel, heel veel tijd. Kijk
naar de vorige golf van de massa-moto
risering en massa-mobilisering. Een
van de gevolgen is de komst van de
hoogwaardige regionale winkelcentra
en tegelijkertijd de ontvolking en ver
arming van de binnensteden. Die pro
blemen zijn nog steeds niet opgelost
en we proberen nog steeds van alles
uit."
Het was voor de COR een verrassende
start van een dag waarvan bekend was
dat het thema automatisering zou zijn.
Automatisering zien als een deel van
historische golfbewegingen kwam
voor de meesten ook als nieuwe in
valshoek Maar de heer Spaander, die
deze dag zoals dat heet a titre person
nel sprak, dus niet namens de Raad van
Commissarissen als geheel, wilde met
de COR over automatisering praten,
vanuit de economische ontwikkeling
van ons land. „Wil men als individu,
maar ook als medewerker of mede
werkster in een organisatie, meegaan
met de golf, dan is het goed ook de
achtergronden van zo'n golfbeweging
te kennen", aldus de heer Spaander.
Onder grote aandacht van de COR-le-
den vervolgde hij zijn betoog: „De hui
dige automatiseringsgolf, met name op
het gebied van de kantoorautomatise
ring, is eigenlijk een ontwikkeling op
het gebied van communicatie en infor
matie. Daaraan gekoppeld is het ook
een ontwikkeling op het gebied van
democratisering, juist binnen organisa
ties als bedrijven. Vroeger zag men
daar in de hiërarchie van de top naar
beneden vaak wel 6 of meer niveaus.
Nu zijn dat er soms nog maar twee.
Door automatisering wordt dit onder
steund. Er gebeurt iets waarbij het
middenkader oude stijl eigenlijk ver
dwijnt. Neem een organisatie als het
hoofdkantoor. Vanuit de nieuwste
theorieën op het gebied van de organi
satieleer kan je je afvragen of je dat
eigenlijk nog wel nodig hebt."
De golfbewegingen in het algemeen,
maar zeker de huidige automatise
ringsgolf zijn voor hun effect sterk af
hankelijk van de economische situatie
van het land, maar ook van het wereld
deel.
Het betoog van de heer Spaander
werd, naarmate de dag vorderde,
steeds vaker een discussie. Niet alleen
met vragen en antwoorden, maar ook
een met meningen en reacties daarop.
Bijvoorbeeld op de vraag van een
COR-lid dat stelde: „Wat gebeurt er als
ik weiger te kiezen? Worden er alter
natieven voorbereid?" De mening van
de heer Spaander was dat in dat geval
de voordelen even groot zijn als de na
delen Snelle automatisering bij Ahold
kan leiden tot het vernietigen van
werkgelegenheid bij (kleinere) andere
bedrijven.
De gegevensfabriek
„De huidige automatiseringsgolf is
slechts ten dele, zoals al eerder ge
steld, een ontwikkeling op het gebied
van de kantoorautomatisering. Ze
treedt ook op in het persoonlijke vlak
(personal automation), in het huis en
in de fabriek. Laten we eens goed kij
ken naar het kantoor. In feite is een
kantoor een procesorganisatie voor in
formatievoorziening. En dus net zo
goed een soort fabriek. Vaak is dat bo
vendien een slecht draaiende fabriek
De produktiviteit kan alleen verhoogd
worden als het topmanagement de or
ganisatie, de gegevensfabriek goed in
richt. Maar in veel bedrijven weet men
niet goed hoe dat aangepakt moet wor
den. Er zijn wel fabrieksdirecteuren,
maar geen kantoordirecteuren, terwijl
dat een net zo belangrijk onderdeel
van de organisatie is. Tot nu toe maken
we automatisering mee van tekst- en
gegevensverwerking. De ontwikkelin
gen zullen nu echter meer gaan leiden
tot automatisering van de informatie
die nodig is om de besluitvorming te
ondersteunen. Daarvoor zullen net
werken ingericht worden: systemen
waarbij koppelingen, verbindingen ge
legd gaan worden tussen al die plek
ken waar tekst en gegevens elektro
nisch verwerkt worden Dat betekent
dat er in de nabije toekomst op andere
manieren tussen de medewerkers sa
mengewerkt gaat worden. Scheidingen
tussen inkoop, verkoop en boekhou
ding, zoals wc die tot voor kort kenden
of vaak tot nu toe kennen, zullen
steeds meer gaan verdwijnen. Maar het
belangrijkste dat daaraan voorafgaat is
dat de top in de bedrijfsleiding eerst
moet vaststellen aan welke informatie
voor het goed functioneren men nu ei
genlijk behoefte heeft. De noodzaak en
de franje moet gesplitst worden Wat
er dan overblijft is het richtsnoer voor
de opzet van een goed functionerende
organisatie. Automatisering van een
kantoororganisatie moet volgens een
plan verlopen. En vanzelfsprekend
moet daar een sociaal plan naast lig
gen. Bij de ontwikkeling van een en
ander hebben de ondernemingsraden
een grote functie."
De heer Spaander wist de COR goed te
boeien en de dag was om voordat men
het wist. Aan het slot van de middag
werd de heer Spaander ook nog ge
vraagd een persoonlijke visie te geven
op de functie van commissaris. „Het is
goed dat een commissaris enige af
stand tot het bedrijf behoudt. Dan kan
hij beter functioneren als toezichthou
der en adviseur. Maar daarbij moet
men wel gevoed worden uit de prak
tijk van het dagelijks leven en werken.
Dus men moet er niet als gepensio
neerde gaan zitten. Het zou dan ook
goed zijn om de zittingsduur te maxi
meren. Voor dat functioneren is con
tact met de COR nuttig.
Tot slot gaf de heer Spaander in een
aantal trefwoorden zijn persoonlijke
visie op het bedrijf Ahold. naar aanlei
ding van een aantal vragen in die rich
ting. Naar zijn mening heeft Ahold nog
vrij aanzienlijke groeikansen. Ahold
moet meer als multinational gezien
worden. Dat heeft het voordeel dat be
houd van arbeidsplaatsen zich ook tot
het buitenland kan uitstrekken, maar
vooral ook dat wij het buitenland er bij
betrekken als we in het algemeen over
behoud van arbeidsplaatsen spreken.
Naar zijn mening is binnenslands een
goed voorbeeld de ontwikkeling van
franchise-formules. „Daardoor blijft
werkgelegenheid behouden die anders
in andere formules verloren zou gaan."
Voor de installatie van de nieu
we ondernemingsraad van Al
bert Heijn, die op donderdag
24 mei jl. plaatsvond in Café-
Restaurant De Oude Herbergh
in Westzaan, werden, naast de
OR-leden en de directie-leden
van AH ook de direct-leiding-
gevenden van de OR-leden uit
genodigd voor een afstem
mingsbijeenkomst. Voor de
„chefs" van de nieuwe OR-le-
den betrof dit samenzijn een
paar uur waarin diverse spre
kers ingingen op het nut en
doel van de OR teneinde van
de kant van de leidinggeven
den medewerking te verkrij
gen voor het OR-werk dat hun
medewerkers op hun schou
ders hebben genomen.
Eén deel van de vergadering, die
's middags om 13.00 uur begon, werd
geopend door de nieuwe OR-voorzit-
ter Martin van 't Hazeveld en bestond
o.m. uit het voorstellen van de OR aan
de directie van AH. Tijdens zijn toe
spraak tot de nieuwe OR stelde de
heer Ahlqvist onder meer dat het hem
een genoegen was op grond van eerde
re gesprekken met de nieuwe OR-le
den te kunnen constateren dat AH ook
nu weer over een kwalitatief goede OR
beschikt.
Na de toespraak van de heer Ahlqvist
konden de aanwezige OR-leden tijdens
een korte pauze kennis maken met de
directie-leden. Tegen twee uur kwa
men de chefs van de OR-leden binnen.
Een deel van de middag zouden zij
aanwezig zijn om verder kennis te ma
ken met het OR-werk en de belasting
die dat voor hen en hun OR-medewer-
kers zal meebrengen.
De komende en gaande man.
Links Martin van 't Hazeveld,
rechts Chris van Dongen.
Tijdens de middagvergadering opende
de heer Ahlqvist de rij van de sprekers.
In zijn toespraak ging hij in op het be
lang van een ondernemingsraad. „Bij
Ahold en zeker een bedrijf als AH met
431 filialen en ruim 18.000 medewer
kers is het bijzonder belangrijk dat er
een instantie is die het beleid van de
directie toetst. Niet alleen dat. Beslis
singen die wij als directie in onze „op
perste wijsheid" willen nemen, dienen
te worden geaccepteerd door de me
dewerkers. Een OR is als het ware een
klankbord van al die medewerkers. Als
bepaalde beleidsplannen worden geac
cepteerd door de OR dan is het draag
vlak binnen de onderneming veel gro
ter."
„We leven in een complexe samenle
ving waarin zich dagelijks nieuwe ont
wikkelingen voordoen. Dat geldt ook
voor een bedrijf als AH. Wil de OR die
ontwikkelingen goed kunnen volgen
dan dient zij daarvoor ruimte en tijd te
krijgen om zich voor te bereiden. Wij
als directie geven de OR die ruimte
door budgetten beschikbaar te stellen.
Van leidinggevenden verwachten wij
dat zij met hun urenplanning rekening
houden met het zo belangrijke OR-
werk. Dat zal in veel gevallen niet ge
makkelijk zijn en daar hebben wij be
grip voor. Toch vertrouwen wij dat u
als chefs uw OR-leden voldoende tijd
zult bieden om hun OR-werkzaamhe-
den naar behoren te kunnen uitoefe
nen."
Na de heer Ahlqvist kwam hoofd Per
soneelszaken, drs. J. Timmerman, aan
het woord. Hij ging in het kort in op de
bevoegdheden van de OR, zoals ad
vies-, instemming- en informatiebe
voegdheid. Duidelijk gaf hij aan dat het
OR-werk een wettelijke basis heeft en
niet afhankelijk is van de voorwaarden
gesteld door het bedrijf zelf.
Vervolgens kwam voorzitter Martin
van 't Hazeveld aan het woord. Hij
opende zijn toespraak met een uit
spraak uit het Amerikaanse boek „Ex
cellente Ondernemingen" waarin staat
dat in een goed bedrijf klanten cen
traal staan en dat er produkten van
topkwaliteit worden geleverd tegen
een redelijke prijs die niet ten koste
gaat van de service. „Dit gaat ook op
voor ons bedrijf. Bij ons staat de klant
centraal en dat geldt ook voor de OR-
leden. Iemand die in de OR zit dient
allereerst zijn job goed uit te voeren
en dan pas zijn OR-werk. Is dit naar de
directie en de achterban niet duidelijk
dan zal er van beide kanten een zekere
achterdocht ontstaan. Laten wij ons op
het standpunt stellen dat OR-werk óók
werk is."
Als laatste spreker van de middag nam
oud-voorzitter Chris van Dongen
plaats op het spreekgestoelte. Tijdens
zijn toespraak, die minstens een half
uur duurde, en zeker iedere aanwezige
tot het einde heeft geboeid, ging hij in
op de spanningsgebieden waarmee het
OR-lid krijgt te maken. Zoals spannin
gen met zijn chef, zijn medewerkers,
in zijn privé-leven en ten opzichte van
de uitvoering van zijn eigen werk. Eén
van zijn uitspraken: „Iemand die zijn
dagelijks werk niet goed uitoefent, zal
door zijn werk binnen de OR slechter
in plaats van beter functioneren omdat
hij niet altijd aanwezig is om nalatighe
den bij te sturen." Nog een uitspraak
„Iemand die door het lidmaatschap
van de OR een bliksemcarrière denkt
te maken heeft het lelijk mis." Chris
van Dongen deed een beroep op
„chefs" en OR-leden vooral veel met
elkaar te communiceren om zodoende
misverstanden en onbegrip te voorko
men.
Mw J Baarslag, W.AA Braun, J. Dal-
linga (COR-lid), J.P.LM. Drieshen (Vice-
voorzitter), Mw A Gerssen, P.EM. Gie-
ling, AJ.J Goes (COR-lid), C.L.M.L.
Gremmen, M tan 't Hazeveld (Voor
zitter), J ten Hove, RJ de Jong, A.P.J.
Kapitein, Mw. G Kok-van Logcbem
(COR-lid), Mw. F. van Koningsbrnggen,
PM.H Koppenol, Mw C.M. Lakwijk,
Mw A Lindemulder, F.P.M.C. Moers,
J.PAH van Maasakkers, G Spaargaren
(Secretaris), J L. Tombrock, A.J.M. livisk
en Mw W. Wijt
Mevrouiv Wijt en de lieer Spaargaren
zijn geen gekozen OR-leden, zij doen
mee aan tussentijdse verkiezingen in
bet najaar.
