SINT LAAT ZES LETTERS IN ZIJN CHOCOLADEN
ALFABET VOOR WAT ZE ZIJN
FLITSEN
Wie Isaac heet, Quirientje, Ursula, Xavier,
IJsbrand of Zacharias, is slecht af met Sinter
klaas. De Goedheiligman blijkt de zes begin
letters van zulke namen compleet te negeren
bij de produktie van zijn roemruchte grote
chocoladen alfabet. Dit is het eerste wat
opvalt bij een kijkje achter de schermen van
een der belangrijkste hofleveranciers van St.
Nicolaas: AH's chocoladefabriek, vanouds
gevestigd in het PB aan de Oostzijde in
Zaandam. Maar goed; laten we eerlijk zijn -
de Jannen, Pieten, Klazen, Marietjes en
Willemientjes zijn nu eenmaal in de meer
derheid - dus wie zal het Sint durven kwalijk
nemen, dat hij zijn letterkeus voornamelijk
daarop bepaalt. Bovendien telt het resterende
alfabet nog altijd twintig letters en die zijn gul
gegoten - in puur, melk en melk met hele
hazelnoten.
Elk assortiment is telkens gebaseerd op
de vraag van iedere afnemer naar de
lettersoort en gewicht. Voor AH moet
een doos met 85 grams melk of puur
letters bijvoorbeeld 84 letters bevatten.
Een greep daaruit: 6 A's. 2 F's. 9 J's,
12 M's, 1 O, 5 R's. I V en 5 W's enz.
Zo scoorde de chocoladefabriek dit jaar
een totaal van vier miljoen letters. Daar
kon Nederland weer van lusten. De
filialen weten er van mee te praten
Maar, wat komt er eigenlijk allemaal
voor kijken, voordat de balans van 5 de
cember kan worden opgemaakt
Om daarvan een indruk te krijgen,
volgde "Flitsen" de lange wee op de
voet: van cacaoboon tot en met het ver
pakte chocoladen alfabet. Stap voor stap
langs de keten die in beweging komt,
zodra Sinterklaas zijn jaarlijkse order
plaatst.
Het woord is aan de stille werkers die de
bestelling letterlijk uitvoeren.
de eerste week van november moeten we
met alles rond zijn. Telkens opnieuw een
hele klus: je hebt met verpakking,
grondstoffen, machines én mensen te
maken.
Of ik na al die jaren nog van chocola
houd ik vind 't heerlijk
J. M. Hek, produktiechef
Chocoladefabriek
Als de zaak eenmaal begint te draaien,
moet ik er in de eerste plaats voor zorgen
dat er meer personeel komt. Zeg maar,
dat we zeven man extra moeten* aan
trekken voor een half jaar. Natuurlijk is
de letterproduktie tezamen met de ge
hele chocoladeproduktie een hele klus.
Bij elkaar zijn er zo'n 80 man werkzaam
in onze chocoladefabriek.
Wel zeg ik in zo'n tijd als je wilt over
werken: graag! Verder regel ik de totale
produktie mijn functieaanduiding
zegt het al. Of het nu repen zijn of
letters. Niettemin; ik lust graag een
stukje chocola, ja.
A. Stens
dus ook wel moeten geloven. Maar dat is
toekomst.
Voorlopig is het nog zo, dat ik opdracht
geef om 'zoveel' kilo cacaokernen te stor
ten. Die worden op de malerij gemalen
en vermengd met poedersuiker. Als het
melkchocolade moet worden, gebruiken
we weinig cacaomassa en behalve
suiker veel melkpoeder en voor pure
chocola nemen we juist veel cacao en
alleen suiker en cacaoboter. Al naar
gelang de behoefte gaan deze ingrediën
ten in de mengmachine. Vervolgens
worden ze tot een vettig poeder gewalst,
en gaan dan de vloeibaarmaker in,
waar nog extra cacaoboter wordt toege
voegd. Tot besluit gaat de massa voor 24
uur in de "conche", eeri cylindervormig
apparaat waarin zonder onderbreking
een evèneens cylindervormige steen heen
en weer rolt. Bij dit proces het
concheren worden de laatste scherpe
kristallen verpulverd en pas dan wordt
de stroperige massa naar de vormerij
gepompt. Al met al zijn er dan twee
dagen verstreken. Jazeker, ik houd best
van chocola, na 21 jaar nóg.
J. Velt, planner
Bedrüfsbureau
Dit jaar zijn we al half februari in
week 6 met de voorbereiding van de
letterzee gestart. Eerst proberen we
contracten af te sluiten met de afdeling
verkoop van AH en van derden, op basis
van schattingen. Hebben we een over
zicht, dan is het zaak zo gauw mogelijk
de verpakking te bestellen: lettërkartons,
ribbel, cellofaan, overdozen en etiketten.
De levering vergt vier tot zes weken en
dan moetje het nog zien te doseren. Om
een voorbeeld te noemen: ribbelrollen
meten 200 meter bij een breedte van
1.10 meter. Als je nagaat dat we er per
week ongeveer 150 nodig hebben, mag
er wel een fabriek naast, als alles tegelijk
binnenkomt. Je moet met alles rekening
houden. We kennen ten slotte twintig
soorten verpakkingen: die voor derden
meegerekend. Verder gebruiken we ze
ven verschillende soorten chocola vier
in de melksfeer en drie in puur al
naar gelang de kwaliteitsgradering.
Het is een kwestie van bijsturen, je
telkens afvragen hoever zitten we in
de planning? In september hebben we
onze eerste afleveringen al en uiterlijk in
H. J. Everhand
H. J. Everhard, voorman
Malerfj
De branderij is mijn voorportaal. Daar
worden de bonen gebrand, dan afge
koeld en vervolgens gebroken tot cacao
kernen en doppen. We verwerken ver
schillende soorten bonen, in hoofdzaak
Accra en Ariba.
V roeger was het aanbod veel groter, wat
soorten betreft, maar bijvoorbeeld de
ontwikkelingslanden heffen nu een be
lasting op de uitvoer van cacaobonen. Ze
houden het brand- en breekproces liever
in eigen hand en geven daarom een
subsidie op de uitvoer van kant-en-klare
smeltblokken. Daaraan zullen we straks
A. Stens, chef
Inpakafdeling
Mijn afdeling is ontzettend afhankelijk
van de produktieafdeling. Dat spreekt
vanzelf. Hoe mooier het produkt, hoe
makkelijker wij kunnen werken. Wat
dat betreft heb ik de dames altijd voor
gehouden dat elk produkt dat zij inpak
ken van eerste kwaliteit moet zijn. Ik
noem maar, chocola waar de glans af is,
doordat er een krasje op zit, is tweede
hands.
Dat schiften wordt op den duur een
zesde zintuig, net zo goed als de wijze
van inpakken. Ongezien voelen ze aan
dat er een lipje van een doosje met een
pink in de goede stand moet worden
gebogen, wil de vouwmachine verderop
het kunnen pakken. En ik kan niet
anders zeggen; de afdeling loopt als een
zonnetje. Er gaan hier soms 30.000
letters per dag door. Dat kan, doordat
de dames mekaar langzamerhand in de
hand werken. Ook bij het vullen van de
overdozen, waarin steeds een assorti
ment van de verschillende letters moet.
Neen, hoewel het ieder jaar weer een
spannende tijd is. heb ik nooit het gevoel
dat we voor Sinterklaas bezig zijn. Het is
gewoon een produkt dat vóór een
bepaalde tijd de deur uit moet. Dat
betekent, dat het moet lopen en dat is
eigenlijk de taak van de chef. Want,
stagnatie kost geld.
Los van dit alles. Op z'n tijd smaakt een
chocolaadje me best, hoor.
B. J. Kok, chef
Vormerü
Voordat de chocola bij ons in de letter
bakken of andere vormen kan worden
gespoten, moet de gladde massa eerst
worden getempereerd. Dit is een zeer
belangrijk proces in de produktie.
Tempereren betekent dat chocola van
een temperatuur van ongeveer 40° C.
dat is de ideale bewaartemperatuur van
vloeibare chocola in de tempereer-
machine wordt gekoeld naar zo'n 29° C.,
dan naar circa 27° C. om onmiddellijk
hierna weer iets te worden opgewarmd
tot zeg maar 30° C. Hiermee is de
chocola pas werkelijk gietklaar, in aan
merking genomen dat de vormen dezelf
de temperatuur hebben.
Mijn grootste zorg is "breuk", zowel van
het produkt als van de vormen. Je moet
goede uittikkers hebben. Het is eentonig
werk. Steeds met een hamertje een wel
gemikte tik op de vorm geven. Dat moet
niet te ruw gaan, want de vormen die
vroeger van metaal waren, zijn tegen
woordig allemaal van plastic en dat gaat
nu eenmaal gauw stuk. Dat dan ook de
inhoud aan stukken ligt, laat zich raden.
Na een poosje op zo'n afdeling te hebben
gewerkt raak je, wat mij betreft, wel
eens uitgekeken op chocola. We moeten
het al vaak genoeg proeven om te con
troleren of de verschillende soorten van
de juiste samenstelling zijn.
Philippo Jorge Luis,
opper - lettergieter
Sinds ruim elf jaar bestaat mijn taak
negen maanden van het jaar uit het
gieten van chocoladeletters. Dat gebeurt
N. F. Vermeulen
B. J. Kok [links] samen met P. J. Luis
met twee spuitinstallaties. Met "pis
tons", een soort kranen, regel ik eigen
handig via bepaalde standen welke
letters kunnen worden gegoten. Zo ben
ik verantwoordelijk voor 90 procent
van de letterproduktie. Gewoon een
toeval, dat ik Spaans spreek en bij mijn
komst van de Oanarische eilanden juist
dit werk kreeg. En dan ben ik nog op 5
december in dienst gekomen ook
Tussen het werk door, gaat er best eens
een lettertje in, maar niet overdreven
want, doordat ik ook verantwoordelijk
ben voor het tempereren, neem ik vaak
een „likje" en dan voel ik met m'n
lippen of de temperatuur goed is.
M. Hek
N. F. Vermeulen, medewerker
Transito-afdeling
Op order van het bedrijfsbureau laten
wij hier de assortimentsdozen afkomen
voor verzending naar het DC, dat dan
voor verdere aflevering zorg draagt. Het
is een tijd die grote drukte met zich mee
brengt. Voor derden hebben we soms 44
pallets per dag extra te verstouwen. Dat
gaat tussen het normale werk door.
Daarnaast vormt de opslag een pro
bleem. De melk-letters moeten boven
aan staan, vanwege de houdbaarheid die
maar 32 weken bedraagt, tegen een jaar
of langer voor letters puur. Je moet de
koeling in de kelder ook nauwkeurig in
de gaten houden; kijk maar naar een
hete zomer zoals twee jaar geleden.
Verder moet de ruimte in de opslag
plaats zoveel mogelijk worden benut. De
hoogte maakt het mogelijk om zeventig
dozen op een pallet te plaatsen, maar in
de wagens passen ze alleen maar met
veertig dozen er op. Alles moet dus met
de hand worden afgestapeld.
Het geeft ons dus wél handen vol werk,
maar als je er niet bij stilstaat, heb je niet
het idee dat het voor 8t. Nicolaas is. Het
zijn gewoon pallets, of er nou letters op
staan of koffie. Daarom, ik ben niet vies
van een stukje chocola, af en toe.
