Groot gebrek aan
donornieren
Hoornvliezen
Wat te doen om donor te worden
In Nederland nog
alleen nier- en
hoornvlies -
transplantaties
Bloed-
transfusie-
dienst
FLITSEN
pagina 5
In Nederland worden behalve
nieren alleen de comeae [hoorn
vlies] als routine getransplan
teerd. Beenmergtransplantaties
zyn in een klein aantal gevallen
uitgevoerd. Het wetenschappelijk
onderzoek naar de mogelijkheden
om hart-, long, lever- en pancreas
[alvleesklier] transplantaties uit
te voeren is in volle gang. Dit is
erop gericht dat transplantatie
van deze of andere organen of
lichaamsdelen in de toekomst als
routine zal worden uitgevoerd.
De oudste en meest verbreide
vorm van transplantatie is de
bloedtransfusie. Voor deze ih-
greep is zoals iedereen weet over
eenstemming nodig tussen de
bloedgroep van de donor en van
de ontvanger. Dit geldt ook voor
transplantatie van organen, maar
bovendien is hierbij overeenstem
ming vereist in bepaalde eigen
schappen van witte bloedcellen en
weefselcellen. Is deze onvoldoen
de aanwezig dan wordt het ge
transplanteerde orgaan door het
organisme van de ontvanger "af
gestoten".
Over de gehele wereld werden in
de jaren 1963-1970 de volgende
orgaantransplantaties verricht
(exclusief nieren):
jaar lever long pan- hart
creas
1963 6 2--
1964 4 - - -
1965 7 3
1966 3 1 2 -
1967 8 4 1 2
1968 39 6 6 101
1969 46 7 7 47
1970 20 2 6 17
totaal 133 25 22 167
Hiervan op 1 jan. 1971 in
leven 12 - 2 10
De bloedtransfusie (de oudste
vorm van transplantatie) is onder
auspiciën van het Rode Kruis
centraal georganiseerd in de
Bloedtransfusiedienst te Amster
dam. Donors mogen per jaar
maximaal tweemaal 0,4 tot 0,5
liter bloed afstaan. De donors
worden gekeurd in de medische
centra van de dienst, waar zij
worden ingeschreven om te kun
nen worden opgeroepen. In 1973
vonden er in Nederland 361.334
bloedtransfusies plaats door in
totaal 271.206 donors.
Het aantal afnames voor bloed-
plasma bedroeg in dat jaar
98.983. Plasma afnames vinden
doorgaans plaats in gemeenten
waar het Rode Kruis niet met een
transfusiedienst vertegenwoor
digd is.
Over het algemeen zijn er in
Nederland voldoende mensen die
bereid zijn bloed af te staan. In
grote steden met universiteiten is
er enig tekort, zoals in Nijmegen,
Amsterdam en Rotterdam. In
kleinere plaatsen beschikt het
Rode Kruis meestal wel over vol
doende donors.
Inl. bij de Centrale Medische
Bloedtransfusie Commissie, Ples-
manlaan 125, Amsterdam. Tel.
020-150797.
Wij vormen een opvallend, hulpvaardig volk als het gaat om een
financiële bijdrage voor een zgn. goed doel. Opvallend minder
offervaardig zijn we blijkbaar, als ons wordt gevraagd om na
onze dood organen af te staan, opdat andere mensen geholpen
kunnen worden. Sprekend voorbeeld: ondanks indringende
campagnes van o.m. de Nier Stichting Nederland blijft er een
schrijnend gebrek aan donornieren. En dat terwijl er beslist
geen tekort is aan potentiële donors. Want per jaar overlijden
in Nederland helaas meer dan drieduizend mensen aan de
gevolgen van een verkeersongeval, van wie bijna duizend met
een goede nierfunktie. Toch werden er in 1972 slechts 86
donors aangemeld en in de eerste maanden van 1973 85. Door
gebrek aan donornieren konden er in 1972 in Nederland slechts
92 nieren worden ingeplant en in 1973120; het hadden er in elk
jaar driehonderd a vierhonderd moeten zijn.
behoefte
In de Nederlandse dialysecentra worden
op het ogenblik 800 mensen behan
deld; hun nierfunctie is tot 5 procent of
minder van de normale capaciteit terug
gelopen en zij moeten tweemaal soms
driemaal per week acht a twaalf uur aan
een kunstnier doorbrengen opdat hun
bloed buiten het lichaam kan worden
gezuiverd. Ieder jaar komen er 400
patiënten bij en driehonderd van hen
zouden een bijna normaal leven kunnen
leiden als hun zieke nieren konden
worden vervangen door één gezonde
nier.
Dit betekent driehonderd donornieren
per jaar. Hierby moet bedacht worden,
dat met de beide nieren van een
overleden donor twee patiënten gehol
pen kunnen worden, want by transplan
tatie wordt slechts één nier ingeplant.
Toch is het niet zo, dat voor 300
transplantaties slechts 150 donors nodig
z(jn, want niet iedere nier past by een op
transplantatie wachtende patiënt; als
weefsel- en bloedkenmerken niet onge
veer gelyk zyn stoot het lichaam de
nieuwe nier af.
Eurotransplant
Om het schaarse donoraanbod zo effi
ciënt mogelijk te gebruiken is in 1967 de
Stichting Eurotransplant opgericht,
waarin Nederland, West-Duitsland, Bel
gië, Oostenrijk en Zwitserland samen
werken en waarbij de Skandinavische
landen, Engeland en Frankrijk door
zuster-organisaties betrokken zijn.
De nierpatiënten uit de aangesloten
landen staan met hun gegevens bij
"Eurotransplant" in de computer gere
gistreerd. Komt ergens een nier "vrij"
dan is binnen enkele uren bekend welke
patiënt het best bij de donomier past.
Zelfs is het eens voorgekomen dat bij een
Nederlandse patiënt een nier werd ge
transplanteerd van een donor uit Cali-
fomië. Losse nieren kunnen 16 tot 50
uren bewaard blijven; bij het vervoer
ervan wordt gebruik gemaakt van rijks-
en gemeentepolitie, taxi's, ambulances,
Rode Kruis, Marine Luchtvaartdienst
en indien nodig ook van burger-lucht
vaartmaatschappijen.
leven of dood
In de Westeuropese niercentra circuleert
een lijst met de namen van tien patiën
ten voor wie een nier binnen veertien
dagen een kwestie is van leven of dood.
Deze mensen hebben altijd voorrang.
Een niertransplantatie is een operatie
met grote kansen op sukses. Bovendien
is in geval van afstoting van de nieuwe
nier herplaatsing aan de kunstnier ge
waarborgd. De kosten van niertrans
plantatie zijn lager dan die van kunst-
nierbehandeling; overplanting met kos
ten van nazorg bedragen zo'n vijftigdui
zend gulden, tweemaal per week naar
een dialysecentrum vergt jaarlijks een
zelfde bedrag.
Hoewel de medische problemen bij de
niertransplantatie nog niet volledig zijn
opgelost, is het experimentele stadium
achter de rug. In 1954 werd in Boston de
eerste geslaagde niertransplantatie ver
richt op een ééneiige tweeling, in Ne
derland werd in 1966 de eerste verricht
en thans worden er in 38 centra over
plantingen
Dialyse of zuivering van het bloed buiten het lichaam
Het vignet van de in 1966 opgerichte
Nier Stichting Nederland
Wat moet er worden gedaan om donor te
worden. Voor wat betreft het afstaan
van organen na de dood moet u een
"codicil" [een met de hand geschreven
verklaring] opmaken, dateren en onder
tekenen en steeds by u dragen. In
bijvoorbeeld portefeuille, agenda of by
het rybewys.
Het verdient aanbeveling om familie en
huisarts van het bestaan van het codicil
op de hoogte te stellen. Een voorbeeld
van zo'n codocil: "Ondergetekende, X,
Hoormrliestransplantatre wordt toegepast indien de ogen niet meer functione
ren als gevolg van uitgebreide troebelingen van het hoornvlies door ontstekin
gen en letsels. Hel troebele hoornvlies wordt vervangen door een stukje helder
hoornvlies, afkomstig van iemand die zeer kort tevoren is overleden. Deze
transplantatie heeft dikwjjis sukses omdat bet hoornvlies kan worden overge-
bracht zonder daarna te gronde te gaan.
Ia het algemeen kan alleen gébruik gemaakt worden van de ogen van iemand
die in een ziekenhuis is overleden, omdat transplantatie meteen moet plaats
vinden. Het aantal transplantaties is relatief klein; een nijpend gebrek aan
mensen die na overlijden hnn hoornvliezen ter beschikking stellen is er niet.
verklaart dat hij/zij na de dood zijn/
haar nieren beschikbaar stelt voor trans
plantatie-doeleinden. Datum, handte
kening". Eventueel kan het woord "nie
ren" worden vervangen door "organen
en/of lichaamsdelen", waarin dan te
vens de andere in Nederland toegepaste
transplantatie is begrepen, nl. die van
hoornvliezen. Minderjarigen moeten bij
het codicil de schriftelijke toestemming
van ouders of voogden toevoegen.
nieren
Om medische redenen kunnen voor
transplantatie alleen de nieren worden
gebruikt van donors die jonger zijn dan
ongeveer 50 jaar. Hierdoor en doordat
alleen de nieren van volkomen gezonde
mensen (die overlijden aan de gevolgen
van b.v. een verkeersongeval) voor trans
plantatie geschikt zijn, is de kans dat er
van de bereidheid van de donor gebruik
wordt gemaakt erg klein. Na het uitne
men van de organen wordt het lichaam
ter beschikking gesteld aan de nabe
staanden, die op normale wijze voor de
begrafenis of crematie kunnen zorgen.
Nadere informaties kunnen worden in
gewonnen bij de Stichting Eurotrans
plant in Leiden (tel. 071-147222) of bij de
Nier Stichting Nederland in Amsterdam
(tel. 020-121343). Beide instanties zijn
graag bereid een voorgedrukte kaart te
zenden. Een gedeelte van deze kaart
moet worden teruggestuurd om te wor
den geregistreerd, het zelf in te vullen
codicil past in een bijbehorend plastic
mapje dat u steeds bij u moet
hoornvliezen
Bij het Nederlandse Rode Kruis (Cen
trale Commissie voor de Hoornvliesin
stanties) in Den Haag, tel. 070- 469595
kan een kaartje worden opgevraagd
waarop men kan vermelden, dat men na
overlijden bereid is de hoornvliezen ter
beschikking te stellen voor transplan
tatie. Ook dit kaartje moet men steeds
bij zich dragen.
bloedtransfusie
Wie bloeddonor wil worden kan zich
opgeven bij het plaatselijke Rode Kruis.
Men is altijd welkom als donor, hoewel
er in vele (vooral kleinere) plaatsen geen
gebrek aan donors is. Wie donor is.,
wordt doorgaans tweemaal per jaar op
geroepen.
