Gek dat het zo moeilijk
onzekerheden weg te nemen
Sociale vaardigheden van
ZBBL onder de loep
CURSUS EERSTE VERKOPER
VERHOOGT INZETBAARHEID
TERUGBLIK OP SANERING EINDHOVEN:
IS
pagina 10
FLITSEN
"Het was niet leuk dat er tevoren zoveel wilde geruchten
waren", zegt Myra van Hees uit Best, wier leeftijd men nog in
lentes kan rekenen.
"Die geruchten over sluitingen en ont
slagen veroorzaakten een maand tevoren
al tegenzin in ons werk," verzucht me
vrouw Bijsterveld ("zeg maar Trees")
achteraf nog.
"Ik dacht onmiddellijk dat ik vanwege
mijn 56 jaar nu wel afgewerkt zou zijn,"
herinnert mevrouw Loes van Sleuwen
zich.
"Zelfs tot 14 dagen voor de definitieve
sluiting van de zaak waarin ik bedrijfs
leider was, wist ik niet waar ik terecht
zou komen," aldus de 30-jarige Johan
Boeyen, de enige die de geschillen-com
missie erbij riep om het eens te kunnen
worden.
het dal en de berg
"Men moet eerst door het dal om een
andere berg te beklimmen," luidt een
Chinees gezegde, dat van toepassing is
op de ervaring van deze club van zes als
doorsnee van het getal van 160 betrok
kenen in de saneringsprocedure, die op
zichzelf natuurlijk nóóit prettig is.
"Zo'n geruchtvorming is fnuikend en
zou met alle middelen zoals dan maar
een vroegtijdige waarheid, voorkomen
moeten worden," is de unanieme me
ning van het zestal, dat de somberste
dagen in die periode plaatst. Dat was het
dal, want daarna viel het best mee
natuurlijk. Er waren immers geen ont
slagen, de procedure van persoonlijk
overleg met het aanbod van bestemming
in een ander filiaal was grondig voorbe
reid, en de begeleiding naar dat andere
filiaal was ook prima. En om even op het
verhaal vooruit te lopen, achteraf zou
men niet meer terugwillen, iedereen in
het gezelschap is terecht gekomen op
een plaats die men niet wil inruilen voor
die van vroeger.
Maar laten we teruggaan naar de 28e
augustus 1975. Wat schortte er toen
aan?
Myra: "Aan alle geruchten en onzeker
heid zou nu een eind komen. Het hele
personeel dus naar een zaal in een hotel.
Met een paar honderd tegelijk hoor je
dan in een vreemde omgeving wat er
gaat gebeuren. Als eenling denk je:
'Laat ik maar niks vragen' en met alles
wat in je opwelt ga je ontmoedigd naar
huis. Ze zeggen wel dit en dat, maar
zullen ze mij persoonlijk...? Dat denk je
dan."
onder elkaar is beter
De opmerking van Myra blykt de toen
malige gevoelens van allen te vertolken.
Samengevat komt men tot de conclusie
dat die officiële inlichtingen-avond een
formele directie-bevoegdheid betrof.
"Maar was het niet beter geweest dat wjj
als betrokkenen dezelfde middag een
vóór-informatie hadden gekregen?"
"Ons eigen clubje van het te sluiten fi
liaal bij elkaar, en onze bedrijfsleider die
de zaken uit de doeken doet? We
hadden ons onder elkaar kunnen afrea
geren, we hadden al concreet kunnen
horen wat onze persoonlijke bestemming
zou zijn geweest bij de interne over
plaatsingen, en we hadden met een be
tere gemoedsstemming de officiële me
dedeling kunnen aanhoren, met wellicht
ook meer gefundeerde vragen," conclu
deren de zes.
Achteraf zien zij de vreemde omgeving
van een hotelzaal en het machtsgetal der
aanwezigen als een manifestatie waarin
de enkeling niet aan bod komt. Terwijl
het iedereen juist persoonlijk aangaat.
Nu de tijd om weer de berg te gaan be
klimmen, na het officiële nieuws dat ie
dereen toch wel neerslachtig bleek te
maken, ondanks alle geruststellingen.
vluchtneigingen
"Wat voor werk krtfg ik en hoever van
huis zal ik dat aangeboden krijgen?,"
was de vraag waarmee iedereen zich een
tyd nadien bezig hield, voordat daar in
een persoonlijk onderhoud antwoord op
werd gegeven.
"Door al die geruchten had ik al gesolli
citeerd by de Makro," onthult Myra.
"We wilden allemaal veiligheidshalve
elders solliciteren."
"Ik had niks anders dan angst," zegt
mevTouw Loes van Sleuwen, die gezien
haar leeftijd in de intimiteit van het wei
nige personeel in het kleine filiaal aan
het Nederlandplein in Eindhoven de
moeder van de winkel werd genoemd.
"Ons filiaal aan de Gerritsonlaan zou
eerst dicht gaan, bleef toen toch maar
open, maar moest definitief weer dicht,"
vertelt mevrouw Annie Perez, die het in
die dagen met veel bekende klanten eens
was dat er maar wat gesold werd.
"Ons werden voorstellen gedaan om te
gaan werken in de grotere filialen,"
vertellen de dames, want uiteraard
waren de kleinste filialen niet rendabel
in het hele marktpatroon. "Een vreemde
omgeving met meer drukte en personeel.
We zagen ons daarin een nummer
worden, terwijl we gewend waren elkaar
bij onze voornamen aan te spreken.
Maar wat viel dat allemaal reuze mee.
Eerlijk gezegd waren wij gewend wegens
gebrek aan klanten dikwijls te gaan
zitten wachten tot de dag om was. Nou
in één keer waren we constant bezig. De
dagen vliegen nu om, en daarom alleen
al zou ik niet terugwillen naar die oude
toestand," zeggen de vier dames in koor.
Er blijken onder de lezers van Flitsen
nog velen de mening toegedaan dat
kleine advertenties in Flitsen een massa
geld kosten.
Niets is minder waar.
Alle medewerkers kunnen in Flitsen
gratis adverteren.
overplaatsen
vooruitplaatsen
De twee heren in het gezelschap zijn
solisten, die weliswaar met de dames
instemmen maar daarnaast hun eigen
geluid laten horen.
Huub de Graaff (23): "Ik ging van de
supermarkt naar een zelfbedienings
filiaal. Daar kun je creatiever zijn,
omdat in de supermarkt met meer voor
schriften een professioneler aanpak be
staat. Ik kan me nu dus meer creatief
uitleven, en dat bevalt me best. Over
plaatsing was voor mij dus geen achter
uitgang."
Op dat thema aangeland, blijkt nie
mand zich teruggeplaatst te hebben
gevoeld. Voormalig filiaalchef Johan
Boeyen is daar, als een van de 'moeilijke
gevallen' een typisch voorbeeld van. "Ik
kreeg het aanbod van een filiaal in
Renkum, maar dat lukte privé niet van
wege vrouw, kinderen, noodgewongen
verhuizing enzovoort," vertelt de hui
dige sector-chef, "Er was voor mij dood
gewoon geen plaats in de regio, en het
alternatief dat mij werd geboden be
tekende een stap terug. We hebben, tot
en met de geschillen-commissie, steeds
positief met elkaar kunnen praten, en
het uiteindelijke resultaat is geworden
dat ook ik nu dik tevreden ben."
weg met onzekerheden
Iedereen tevreden dus?
"Achteraf wel, ja. Maar het was geen
pretje om het mee te maken. Gek eigen-
lyk, dat het zo moeilyk is om onzeker
heden weg te nemen. Achteraf gezien
hebben we ons veel onnodige zorgen ge-
Op 28 augustus 1975 werd be
kend dat van de 49 AH-filialen in
de regio Eindhoven er negen
moesten worden gesloten.
Twee jaar eerder had Ahold alle
levensmiddelenbedrijven van de
coöperatieve Etos in de regio
overgenomen. Enige sanering in
het nieuwe winkelpatroon bleek
onafwendbaar. Met de sluitings
maatregel van de negen filialen
bleken 160 arbeidsplaatsen ge
moeid, waarvan 90 part-timers.
Dit personeel werd collectief in
gelicht over de juiste feiten,
nadat eerder geruchten circuleer
den. Slechts negen personeels
leden kwamen na een zorgvuldig
beleid en goed overleg in de af
vloeiingsregeling. De overige 150
konden worden herplaatst in de
40 resterende filialen in de regio
Eindhoven.
Hoe kijkt men een jaar na deze
ingrijpende operatie terug op die
spannende dagen? In een open
hartig rondetafel-gesprek zien
zes betrokkenen achterom, con
stateren een bevredigende af
loop, maar laten ook kritische ge
luiden horen.
In Papendal wordt thans weer iedere week een cursus voor de
ZBBL gegeven. Het onderwerp is sociale vaardigheden. Het doel
van deze opleiding is de ZBBL een aantal ervaringsgebieden
bewust te maken die leiden tot een zelfstandiger meedenken en
meebepalen in het eigen filiaal, zowel als in de ZB-organisatie.
maakt. Als het elders mocht gebeuren,
dan lykt ons de enige remedie duide-
Iykheid en informatie op elk tydstip dat
onduidelykheid en wilde geruchten de
kop opsteken. Onzekerheid frustreert
meer dan waarheid," aldus de mening
van onze zegslieden.
Wat is het beste onder de gegeven
omstandigheden, als veel andere be
langen meespelen om een zich aan
dienend feit op het juiste moment te
lanceren?
Waren daar ook niet de bedrijfsleiders
in de regio Eindhoven die zich onder
vaak moeilijke omstandigheden hielden
aan een personeelsstop met als doel
straks het personeel van de te sluiten
filialen te kunnen opvangen, te bege
leiden en te laten integreren? "In een
proces met zoveel facetten is het een
goede uitkomst als alle betrokkenen na
een jaar kunnen vaststellen dat zij zich
verder kunnen ontplooien", zegt tot slot
de heer H. Malag, die als Zone Per
soneels Opleidings Functionaris in deze
regio ten nauwste bij de ingrijpende
operatie was betrokken.
Voor de meeste ZBBL's is het de
tweede maal dat zij een training in so
ciale vaardigheden ondergaan. In het
najaar van 1975 vond namelijk reeds een
dergelijke cursus plaats. Hoofdthema
was toen het voeren van gesprekken, met
name het waarderingsgesprek en het
sollicitatiegesprek.
De huidige cursus duurt 3 dagen. Op
dinsdagmorgen komen de deelnemers
naar Papendal, waarna men meteen van
start gaat met een aantal discussies. Zo
wel overdag als 's avonds zijn de deelne
mers in touw om zoveel mogelijk op te
steken van de leerstof. Op donderdag
middag wordt de cursus besloten met
een evaluatie van de verworven kennis in
de afgelopen dagen.
Per week volgen gemiddeld 15 ZBBL's
deze training. Het is de bedoeling dat zij
een aantal handgrepen meekrijgen,
waarmee zij in de praktijk wat kunnen
doen. De opleiding is vooral praktisch
gericht. De zelfwerkzaamheid van de
groep staat tijdens de opleiding centraal.
Als technische hulpmiddelen worden
video- en geluidsapparatuur gebruikt.
De cursus staat onder leiding van een
personeels- en een opleidingsfunctiona
ris. Deze inleiders bewaken voorname
lijk de voortgang van de oefeningen.
Het is de bedoeling dat de deelnemers de
praktische ervaringen analyseren. Zij
nemen tevens kennis van de achtergron
den en leggen verbanden tussen de erva
ringen en de achtergronden.
Over het algemeen zijn de ZBBL's en
thousiast over de cursus. Dit menen niet
alleen de personeelchef H. Heeroma en
een van de regionale personeels- en op
leidingsfunctionarissen mej. C. H. M.
Zwueste, maar dit is ook komen vast te
staan uit de enquête die na het eerste
deel van de opleiding 'sociale vaardighe
den' werd gehouden. Enkele persoonlij
ke reacties van een tweetal ZBBL's
getuigen van het zelfde.
leren van elkaar
Zo ging de heer F. Groen (56 jaar) - die
ZBBL is van filiaal 5505 aan de Diezer-
promenade te Zwolle - eigenlijk met wat
tegenzin naar de eerste cursus. Niet zo
zeer omdat hij meende dat het geen zin
had om nog iets te leren, maar meer
omdat gesprekstechniek nu eenmaal
geen hobby van hem is. Zijn mening over
de cursus is nu erg positief. Vol enthou
siasme vertelt hij dat vooral de wijze van
opleiden hem erg aanspreekt.
"Je kunt byvoorbeeld dagenlang naar
voordrachten luisteren over een dergelyk
onderwerp en desondanks niet het ge
voel hebben er veel wyzer van te worden.
Je denkt in zo'n geval al gauw dat de
aangehaalde voorbeelden niet direct op
jezelf slaan. Alles is niet zo indringend
en gaat gauwer langs je heen. Nu wordt
je betrokken by een bepaalde situatie en
ligt de zaak heel anders. Je ziet boven
dien je eigen reacties terug op de video.
Daarnaast worden door je collega's be
paalde kritiekpunten naar voren ge
bracht. Zo is het heel gewoon dat een
collega zegt 'Frits, jongen, dat doe je
verkeerd.' Je accepteert dat ook en
denkt over de dingen na. Je hebt daarna
geen wraakgevoelens om hem eens even
terug te pakken. Je leert tenslotte van
elkaar en het is juist een voordeel dat
niemand een blad voor zijn mond
neemt. Het maakt voor mij geen enkel
verschil of zo iemand ouder of jonger is
dan ik zelf. Toch komt het soms hard
aan wat er over je verteld wordt, maar
voor zover ik kan beoordelen is niemand
haatdragend. Er vloeit gelukkig geen
bloed. De onderlinge sfeer is trouwens
erg goed."
Volgens de heer Groen is het van geen
belang dat de meeste deelnemers elkaar
vooraf niet kenden. "Negentig procent
van de mensen heb je nog nooit gezien,
maar het was gelijk jij en jou. Er heerst
saamhorigheid en de inzet van de deel
nemers is bijzonder groot." Zelf voelt hij
zich door de cursus vrijer om bepaalde
dingen naar voren te brengen. Voor
namelijk omdat je wordt geleerd bewus
ter te denken. Je overweegt wat je gaat
zeggen alvorens een bepaald onderwerp
aan te snijden. Je leert eerst te denken en
dan pas te praten, vooral niet onberede
neerd er zo maar iets uit te gooien.
Je ziet ook duidelijk verschillen in de
manier van benadering bij bepaalde
oefeningen.
Een van de jonge deelnemers is de heer
W. Schmidt. Hij is 30 jaar en ZBBL van
filiaal 5524 in de Theresiastraat te Den
Haag. Voor hem is het de eerste keer dat
hij aan de cursus deelneemt. Het eerste
deel heeft hij niet gevolgd. Zelf heeft hij
het gevoel bewuster aan de gesprekken
deel te nemen dan hij voor mogelijk had
gehouden. Vooral de gesprekstechnie
ken die geleerd worden spreken hem
aan.
Wat deze ZBBL's betreft is de cursus
bijzonder geslaagd. Zij zouden graag
zien dat men doorgaat met deze manier
van opleiden.
Een eerste verkoper is iemand die een
deel van het assortiment beheert. Hy
assisteert zyn chef by de omzetbevorde-
ring voor het deel-assortiment dat hy be
heert. In het verleden moest zo iemand
vanuit de praktyk in een dergelyke func
tie "rollen". Nu echter is er een oplei
ding tot eerste verkoper. Medewerkers
die in de functie van verkoper C hun ge
schiktheid hebben getoond, kunnen
worden uitgenodigd voor een driedaagse
opleiding. Daarin komen alle aspecten
van hun [toekomstige] taak en verant-
woordelykheid aan de orde.
De functie van eerste assistent bestaat
nu niet meer. De nieuwe cursus voor
(aspirant)-eerste verkopers is samenge
steld door de afdelingen Verkoop en
Personeelszaken van AH. De opleiding
omvat de taakbeschrijving en -opvat
ting, de samenwerking en het leiding
geven, de administratie en uiteraard de
commerciële activiteiten. De eerste cur
sus is inmiddels achter de rug, en is door
de cursisten als zeer waardevol ervaren.
Algemene conclusie na drie dagen: "we
hebben nu meer visie gekregen op ons
werk en het samenwerkingsverband in
een Supermarkt."
Personeelsfunctionaris de heer Malag
ziet het in een nog wijder perspectief:
"Op het Mavo-niveau van deze cursus
werkt deze als een betere sluis voor een
verdere carrière. Deze opleiding biedt
inzicht in en schept verantwoordelijk
heid voor datgene wat tot de werkelijke
verantwoordelijkheid behoort van de
eerste verkoper. In de werksituatie krijgt
de bedrijfsleider te maken met een
nieuwe inzetbaarheid van zo'n geslaagde
cursist(e)," zegt de heer Malag. "Voor
heen stond zo iemand zonder taakom
schrijving in de praktijk, waar men niet
goed de juiste plaats kende."
denkstof
Paul Smeets [22], werkzaam in de
Supermart in Heerlen heeft een verslag
gemaakt van de eerste cursus, waarvoor
hy slaagde, en die drie dagen met de
cursusgroep afgezonderd in het Bel
gische Achel werd gehouden.
De avonden vooral blijken steeds hoog
tepunten te zijn, omdat dan in een in
formeel samenzijn de boeiendste onder
werpen worden behandeld. Zoals het
leiding geven. Paul Smeets daarover:
"Iedereen kreeg een vragenlijst, en als
men die had ingevuld, kon men zelf
concluderen wat voor soort leider men
is. De meesten hadden een democrati
sche stijl, hoewel men op sommige mo
menten toch autoritair moet zijn."
Over het beheer zoals dat in de cursus
werd behandeld: "In theorie is dat niet
zo moeilijk, maar met praktijkvoor
beelden bleek dat het meer vergt dat
theorie alleen..."
Met de meeste andere cursisten is Paul
Smeets van mening dat behalve de exac
te leerstof vooral die onderwerpen nuttig
zijn die aanleiding geven er persoonlijk
dieper over te gaan filosoferen. Dat zijn
thema's als: hoe moet men communice
ren, hoe staat men tegenover de mede
werkers, welke middelen zijn er om tot
een optimaal teamverband te komen?
Commerciële, organisatorische en de zo
belangryke menseiyke aspecten in het
groter geworden geheel van het Ahold-
concern zyn factoren die dan extra gaan
gelden.
De cursus eerste verkoper is ervoor om
die taak met alle mogeiykheden die erin
zitten, duideiyk te omiysten voor dege
nen die ermee worden belast.
