kunst op straat
i
Audio-visuele techniek
zinnig hulpmiddel,
geen toverformule
Paul Mertz van Prad:
AH-Flitsen
4
Als er iets is dat wij mensen tot grote hoogte ontwik
keld hebben, dan is het onze neiging tot praten. We
praten over alles, al zolang de mensheid bestaat.
Natuurlijk praten we niet zomaar. Alhoewel het er
zomaar heel vaak op lijkt. We praten om onze ge
dachten over te brengen. Om te overtuigen, te infor
meren en geïnformeerd te worden. Dat is althans onze
oprechte bedoeling. Maar hoe merkwaardig is het, dat
we ondanks al die eeuwen van aktief taalgebruik, onze
voortdurende strijd tegen de bekende mond vol tanden,
er nooit helemaal in geslaagd zijn om zo met onze
woorden om te springen dat iedereen ons begrijpt en
misverstanden worden voorkomen. We mogen de tech
niek ontwikkeld hebben om al pratend en schrijvend
golven van denkbeelden over de wereld te spoelen, het
volmaakte kommuniceren is ons niet gegeven.
1011 u
Lewis Carroll, de schrijver van
Alice in Wonderland heeft het eens
erg simpel gezegd'een van de moei
lijkste dingen ter wereld is het over
brengen van gedachten van de ene
mens op de andere.'
En laat het nu uitgerekend dit zijn
waar wij mensen om wille van ons
bestaan ons dagelijks mee bezig
moeten houden.
Gebreken
De mensheid zit echter niet stil. Ze
kent haar gebreken. En zeker haar
gebrekkig kommunikatievermo-
gen. Van alle kanten wordt het
probleem aangepakt. En misschien
niet in de allereerste plaats om de
wereld te verbeteren, maar dan
toch wel omdat we tot de overtui
ging zijn gekomen dat gebrekkige
kommunikatie ook de vooruitgang
parten speelt. In onze maatschappij
doet zich dan ook de behoefte voor
om snel grote groepen mensen bij
te laden met nieuwe stromen van
informatie. Op scholen, maar ook
in het bedrijfsleven. Wat gisteren
nog algemeen geldend was kan
vandaag al achterhaald zijn. Om
dat 'bij blijven' een heilig moeten
is geworden, is het noodzakelijk
dat morgen al de nieuwste kennis
op zijn plaats van bestemming is.
Bij verkopers bijvoorbeeld. Bij
technici. Bij onderwijzend perso
neel. Teneinde dit te bereiken en zo
min mogelijk de dupe te worden
van het vaak schamele vermogen
deze kennisoverdracht mondeling
te realiseren hebben we de techniek
te hulp geroepen. Eerst ontstonden
er hulpmiddelen om de spreker aan
te vullen: het flanelbord, de over
head-projector. Maar steeds ster
ker werd het verlangen de spreker
te vervangen. Niet de begenadigde
spreker, maar de middelmatige en
al die vele slechte met hun slaap
verwekkende toonhoogte, hun
taaie woordgebruik, hun eeuwige
pogingen om grappig te zijn. En
dan plotseling was het erde audio
visuele techniek, waarnaar je kijkt
en luistert tegelijk. Waarbij elk
stukje informatie precies op het
juiste moment gelanceerd kan wor
den. Net dat accent kan krijgen dat
het nodig heeft.
Audio-visuele techniek is inmid
dels een toverwoord geworden.
Volgens sommigen hebben we nu
het middel in handen om stromen
informatie door te geven op een
ongekend effectieve wijze. Goed,
men realiseert zich dat we nog aan
het begin staan. Maar eens zal deze
techniek zo volmaakt zijn dat we
door middel van banden en afspeel
apparatuur elk kommunikatie-
probleem kunnen oplossen. Kran
ten zouden we ermee kunnen ver
vangen. Kommunikatie-stoornis-
sen tussen werknemers en werk
gevers zouden voor altijd uit de
wereld zijn.
Overtuigen
Veel bedrijven maken bij de regel
matige training van hun verkoop
personeel gebruik van audio-visuele
hulpmiddelen. Zo ook Albert
Heijn. Het effekt van deze hulp
middelen staat als een paal boven
water. In korte tijd is men in staat
om een redelijk grote groep van
mensen voor te lichten. Zelfs te
overtuigen: enthousiast te maken.
Zakelijk gezien zinvol. Maar nu
menselijk gezienals een zo jonge
techniek nu al hiertoe in staat is,
wat staat ons dan straks niet te
wachten? Zullen we toch worden
ingekapseld door de techniek?
Paul Mertz, direkteur van het
Amsterdamse reclamebureau Prad
heeft zich als kommunikatiedes-
kundige verdiept in audio-visuele
technieken. Prad is onder meer het
reclamebureau van Albert Heijn en
als zodanig regelmatig betrokken
bij de audio-visuele presentaties
van dit bedrijf.
Is deze nieuwe kommunikatie-tech-
niek nu werkelijk zo zaligmakend
als sommigen dat willen doen voor
komen?
Paul Mertz: 'Zolang er geen dis
cussie, geen tweerichtingsverkeer
behoeft te ontstaan heb je aan dit
stuk techniek een vrij ideaal hulp
middel. De beperkingen zijn datje
met de informatieoverdracht aan
de oppervlakte moet blijven. Je
kunt niet uitdiepen, niet op details
ingaan. Bovendien ben je gebonden
aan een toch vrij beperkt publiek.
Wil je grote groepen van mensen in
één keer bereiken dan ben je ge
bonden aan speciale, bijzonder
kostbare apparatuur. Bij gebruik
making van video bijvoorbeeld aan
Ruim tweehonderd enthousiaste
kinderen zorgden onlangs voor een
kleurig plaveisel van het parkeer
terrein bij filiaal 1095 in Tilburg.
Ze deden mee aan een straat-teken
wedstrijd die georganiseerd was in
samenwerking met het plaatselijk
kindervakantiewerk.
Onze supermart stelde enkele leuke
prijzen beschikbaar, die door een
jury werden toegekend aan de ori
gineelste en meest artistieke krea-
ties.
Een leuk initiatief!
een groot aantal monitoren of een
eidofoor, met alle technische risi
co's en kosten van dien. Ondanks
het feit dat er veel mogelijkheden
zijn zie je de meeste bedrijven toch
alleen maar gebruik maken van
dia-projektie met geluid en kleur.
De ervaring heeft geleerd dat je
daarmee zonder al te hoge kosten
op een uitstekende wijze een
trainingsprogramma kunt over
brengen.'
Maar het is wel een indringend
medium.
'In ieder geval. Waarbij ik er dan
wel van uitga dat de presentatie
door vakmensen in elkaar gezet is.
Zijn indringendheid dankt het aan
de kombinatie van geluid en be
weging, kleur en afwisseling. Saai
heid is bij een goede presentatie
dan ook uit den boze. Je kunt een
audio-visuele presentatie zo van te
voren programmeren dat alles erin
zit wat erin moet zitten om opti
maal te informeren en de aandacht
vast te houden.'
Het blijft echter eenrichtingsverkeer.
'Tenzij je gebruik maakt van an
dere hulpmiddelen. Je zou bijvoor
beeld gedurende de informatierit
de mening van de mensen uit het
auditorium kunnen vergaren. Je
zou een enquête kunnen houden
om de meningsverandering tijdens
de presentatie te testen.
Overigens geloof ik niet zo in
groepsdiscussies rond dit stuk
kommunikatie-techniek. De een
voudigste audio-visuele voorstel
ling werkt meestal zo overdonde
rend dat er van een soepele me
ningsvorming geen sprake is. Je
krijgt dat effekt als bij het uitgaan
van de bioscoop: de eerste vijf
minuten ben je te overladen met
indrukken om je mond open te
doen.'
De toekomst
'Daar kun je moeilijk in kijken. Al
met al geloof ik niet dat audio
visuele technieken in staat zullen
zijn het geschreven woord te ver
vangen. Wat ik ook niet geloof is
dat de informatie-overdracht door
de ontwikkeling van deze hulp
middelen in een stroomversnelling
zal gaan komen. Een bezwaarlijk
punt blijft altijd het geld. De appa
ratuur is kostbaar, maar ook het
samenstellen van een programma.
Bovendien zijn er voorlopig weinig
bedrijven die bij de instruktie van
hun personeel gebruik maken van
al deze mogelijkheden.
Zo deze hulpmiddelen iets gaan
vervangen dan zal het altijd het ge
sproken woord zijn en niet het ge
schreven woord. Al was het alleen
maar omdat mensen het geschre
ven woord als geheugensteun nodig
hebben.'
Dat via je eigen video-apparatuur in
verbinding staan met centrale com
puters om met een druk op de knop
alle gewenste informatie binnen
kijkbereik te halen is nog verre
toekomstmuziek?
'Technisch is het mogelijk. Je leest
er regelmatig over in Amerikaanse
literatuur. Maar het geld... Overi
gens zullen de zuilen deze ontwik
keling tegenhouden. Ze zullen dit
vertragen zoals ze bijv. de kabel
televisie met man en macht tegen
houden.'
Toch zie ik de toekomst niet ver
meer af dat ook in ons land verko
pers volgens het Amerikaanse sy
steem gedurende hun hele routing
via banden gestuurd en geïndoctri
neerd worden.
'Ik dacht dat je een denkfout
maakt met te zeggen dat wat in
Amerika gebeurt ook ooit eens in
Nederland zal plaatsvinden. Ame
rikanen zijn anders van geaardheid
dan wij. Wat Amerikanen met ge
mak aksepteren zal bij de gemid
delde Europeaan op enorm verzet
stuiten. Neem de Amerikaanse me
thode van verbale instruktie. Die
heet toch op een geweldig hoog
niveau te staan. Amerikanen die
kommuniceren... Ik ben ervan
overtuigd dat Amerikaanse in-
strukteurs hier geen poot aan de
grond krijgen. Die mensen bewe
gen zich langs een aantal vaste
trucs. Mop aan het begin, mop in
het midden, mop aan het eind.
Misschien leuk voor Amerikanen.
Wij krijgen er in ieder geval geen
kick van.'
Maar al met al geeft ook de audio
visuele techniek geen antwoord op
de vraag hoe je tussen groepen men
sen, ik denk aan werknemers en
werkgevers, op het kommunikatieve
vlak tot een tweerichtingsverkeer
kunt komen.
'Dat is waar. Bij het op gang bren
gen van de informatiestroom van
boven naar beneden doen zich geen
problemen van betekenis meer
voor. Andersom is het probleem
nog lang niet opgelost.'
De oplossing mag er nog niet zijn,
maar belangrijk is dit tweerichtings
verkeer zonder twijfel.
'Voor elke ondernemer is het goed
om in kontakt te staan met zijn
medewerkers. Er zouden in een be
drijf anno-nu eigenlijk geen kom-
munikatiebelemmeringen meer mo
gen zijn. De kritiek van beneden
naar boven mag nog zo ongezou
ten zijn, het positieve ervan, die
broodnoodzakelijke speldeprikken
heeft iedere ondernemer nodig om
alert te blijven. Hoeveel dingen zijn
er niet waar je als man in de top
geen weet van hebt, maar die toch
je besluitvorming zouden beïnvloe
den als je van hun bestaan afwist.
Daarom zijn binnen een reklame-
bureau groepsdiscussies met huis
vrouwen zo belangrijk. Ze leren je
hoe vrouwen soms volslagen an
ders tegenover sommige produk-
ten staan dan wij tot dat moment
gedacht hadden. De schellen vallen
soms van je ogen.'
