'Niets is zwart-wit, zet
overal achter'
ACHTIENHONDERD CURSISTEN
VOOR DE EERSTE OPLEIDING
Nieuwe cursussen
K. Dorsman na 14 weken Harvard:
Problemen
Hard werken
Gezin
AH-Flitsen
6
Aan het begin van het nieuwe jaar spraken wij met de heer K. Romp, Hoofd Cursuswezen
over de vernieuwing van A.H.'s bedrijfs-opleidingen. Zoals bekend wordt door het team van
de afdeling Cursuswezen bijzonder hard gewerkt aan een nieuwe opzet van de diverse cur
sussen. Wij laten in bijgaand artikel één en ander nog eens de revue passeren.
Onze Joegoslavische medewerkers en medewerksters van onze
produktiebedrijven en het distributiecentrum te Zaandam hebben
op 14 januari jl. onze Raad van Bestuur en de directies van de
werkmaatschappijen met hun dames, uitgenodigd een feestelijke
bijeenkomst mee te maken. De uitgevoerde dansen in nationaal
kostuum en het Joegoslavische diner vielen bijzonder in de smaak.
De heer K. Dorsman, AH's senior-merchandiser kruidenierswaren
heeft veertien weken gestudeerd aan de Harvard-universiteit in
Boston en hij is daarvan met zóveel interessante ervaringen en
indrukken teruggekeerd, dat aan een interview met Flitsen niet te
ontkomen was. Hij was daartoe ook graag bereid, al verliep het
gesprekje - vonden wij - wel een beetje erg zakelijk-efficiënt,
maar wat wil je als je net terug bent van een 'keiharde Amerikaan
se les'?
De Business-school van Har
vard University organiseert al
elf jaar lang in voorjaar en
najaar een speciale cursus
voor managers uit alle takken
van het bedrijfsleven in alle
delen van de wereld. Deze
cursus in ontwikkeling van
leiding en beheer (officieel:
Program Management De
velopment), duurt 14 weken
en omvat o.a. de volgende on
derdelen: marketing, eco
nomie, relatie werkgever-werk
nemers, optreden van mens en
bedrijf in de maatschappij, op
treden in groepsverband, mo
gelijkheden computer, produk-
tieplanning, het nemen van be
slissingen met behulp van be
paalde technieken (bijv. op
grond van zuiver cijfermatige
gegevens of op grond van
waarschijnlijkheden) en finan
ciering.
Aan de 22ste cursus, die de heer Dors-'
man volgde, namen 145 studenten uit
28 verschillende landen deel. waarvan
41 procent uit de VS en Canada en de
rest van buiten dit continent. De ge
middelde leeftijd was 36.2 jaar (de
maximale toegestane leeftijd is 43).
Het was bijzonder hard werken gebla
zen, zo vertelde de heer Dorsman: zes
dagen per week drie colleges van vijf
kwartier ('aanwezigheid was niet ver
plicht. maar afwezigheid werd niet op
prijs gesteld'.waarbij allerlei werk
stukken werden opgegeven, die de vol
gende morgen om 8 uur in discussie
groepen werden besproken.
'Daarmee werd ik meteen keihard ge
confronteerd met het Amerikaanse
systeem van doceren: in het begin
werkte ik me over de kop om alle
werkstukken op tijd klaar te krijgen en
voor alle gestelde problemen oplossin
gen te zoeken. Maar al gauw kregen
we zoveel huiswerk, dat het onmoge
lijk was alles goed te doen. Toen ik
daarover een opmerking maakte zei de
prof: hoe doet u dat dan in uw norma
le werk? Op kantoor komt er toch elke
dag ook een enorme hoeveelheid werk
op u af? Zo werd je geleerd prioriteiten
te stellen, de dingen in volgorde van
belangrijkheid af te handelen en te ac
cepteren dat dan de minder belangrij
ke dingen vanzelf blijven liggen. Met
andere woorden: het is beter dat watje
aankunt goed te doen. dan alles slecht
te doen door meer te doen.'
Er moest hard worden gewerkt. Maar
hoe? De heer Dorsman: 'De program
ma's zaten uitgekiend in elkaar. Stof
van algemeen belang werd geleidelijk
aan op diverse punten verder uitge
diept en verschillende onderdelen
daarvan vloeiden later weer samen. Er
werd nooit louter theoretisch gedo
ceerd of gediscussieerd, maar altijd
aan de hand van praktijkvoorbeelden
Daarbij was er ook tijdens de colleges
steeds veel 'inspraak' van studenten.
Het gebeurde soms bijvoorbeeld, dat
een praktijkman, die van een bepaald
onderwerp of onderdeel meer wist dan
de docent, het hele college 'overnam'.
Het kwam voor, datje van mede-klas
genoten meer leerde dan van professo
ren.
Altijd weer echter werd duidelijk (ge
maakt). dat er nooit één vaststaande
oplossing is. Daar heb ik het weieens
moeilijk mee gehad, want je wilt zo
graag een probleem ook werkelijk op
lossen en uiteindelijk kunnen zeggen;
zo en zo is het, zo moet het. Niet alzo
de filosofie, die ten grondslag ligt aan
dc PMD-studie op Harvard. Steeds
weer word je duidelijk gemaakt dat de
manier van denken, de benaderings
wijze van het probleem veel belangrij
ker is dan de oplossing (want de oplos
sing komt dan nl. vanzelf). Een in al
gemene geest geformuleerde oplossing
heeft in de praktijk nauwelijks zin.
want in de praktijk zijn de problemen
in onderdelen en omstandigheden on
eindig gevarieerd. Een prof. geeft dan
ook niet één oplossing, maar altijd een
aantal verschillende mogelijkheden.
Op Harvard word je dan ook geleerd
dat niets zwart-wit is, dat je bij alles
wat gebeurt een vraagteken moet zet
ten. Allerlei dingen, die wij vanzelf
sprekend vinden, behoeven dat in het
geheel niet te zijn.'
Wat de heer Dorsman ook in bijzon-
Op 15 maart vorig jaar werd na een grootse introductie voor alle
leidinggevenden gestart met de z.g. eerste opleiding. Vanaf die
datum begonnen alle nieuwelingen direct bij indiensttreding met
een opleiding. Bij de sollicitatie krijgt men het mapje reeds te zien
en neemt men tegelijk het boekje 'Welkom bij A.H.' en een taak-
aanduiding mee naar huis. Bijna 1800 mensen namen de eerste
negen maanden aan deze opleiding deel.
Na indiensttreding wordt samen met
de mentor een plan opgezet. Een plan
formulier geeft aan uit welke onderde
len de opleiding bestaat. Om te begin
nen is dat gedurende de eerste vier da
gen het 'verkennen' van de gehele Su-
perMart. Het is namelijk de bedoeling
dat men als nieuweling op alle afdelin
gen gaat kijken welk werk er gedaan
wordt. Een halve dag gebak, een halve
dag drogisterij enz., vier dagen lang.
Dan volgt de vijfde dag: de introduc
tie-studiedag. Iedere vrijdag wordt op
zes plaatsen in Nederland zo'n dag ge
houden. Men leert er iets over het be
drijf (richtlijnen voor het beleid), veel
over arbeidsvoorwaarden en de ken
merken van het grootwinkelbedrijf.
Enkele dia-series verlevendigen het ge
heel en geven een duidelijk overzicht.
Zegel
Vanaf de tweede week na indiensttre
ding begint het werk en daarnaast de
studie. In kleine, leuk opgezette boek
jes (werkwijzers) staan de hoofdzaken
van het werk op eenvoudige wijze om
schreven. De onderwerpen, zoals orga
nisatie. verkopen, beprijzen. codes en
onderhoud van de inventaris zijn alle
op de praktijk gericht. Men heeft voor
deze studie maximaal vier maanden de
tijd. Na een afrondingsgesprek met de
bedrijfsleider en mentor samen ont
vangt de nieuweling het diploma 'eer
ste opleiding' en in het opleidings
paspoort een zegel als bewijs.
Groots moment
'Voor velen vertrouwde de heer Romp
ons toe, 'is dat een groots moment. Men
heeft er wat voor moeten doen en vindt
het fijn dat de eerste opleidingsstap is
afgerond. Ik was zelf enkele malen bij
de uitreiking van diploma's en ik moet
zeggen dat de bedrijfsleider er een waar
feest van maakte. Zo is het ook bij de
caissières. Na de introductieweek volgen
zij twee weken een complete caissière
cursus, die met veel enthousiasme wordt
gegeven door hoofd-caissières uit de
SM's. Zij onderbreken hun werk acht
dagen lang om als cursusleidsters op te
treden. Ik vind het geweldig dal dit in
ons bedrijf mogelijk is.
Amerika
'De ideeën kreeg ik mede door een uit
gebreide kassatraining aan de Western
Michigan University U.S.A. Nu. enke
lejaren later, worden elke veertien da
gen bijna veertig caissières volgens het
zelfde systeem bij A.H. opgeleid. In
1971 namen vijf weken na de oplei
ding meer dan vierhonderd caissières
deel aan de vaardigheidsproef.'
Achthonderd
'De voortgezette eerste opleiding is be
stemd voor iedereen die het diploma
eerste opleiding in zijn zak heeft. In
vijf lesdagen wordt de klant van alle
kanten bekeken. Wat verwacht zij? Op
welke wijze kunnen wij hieraan vol
doen? Een aantal teksten op een ge
luidsband en moderne tekeningen op
flap-over bergen de stof in zich. Een
voortreffelijk opgezette cursus, waar
aan met enthousiasme wordt deelge
nomen. Voorjaar 1972 nemen er acht
honderd cursisten aan deel, omdat ook
zij die nog nooit met een opleiding
kennismaakten kunnen deelnemen.
Hier zijn het bedrijfsleiders die zich de
lesstof eigen maken en als cursusleider
fungeren.
Werkelijk spectaculair is de wijze
waarop bij A.H. wordt opgeleid, n.l.
door de lijnfunctionaris. Wij nemen
zelf slechts een zeer klein deel voor
onze rekening. Bijna 90% gebeurt door
bedrijfsleiders, chefs, hoofd-caissières,
kaderclubleden.
Men begint al doende aan den lijve te
ondervinden wat opleiden betekent en
dat is een zeer belangrijke stap. Denkt
u bijvoorbeeld eens aan het mentor
schap. We zijn er nog lang niet. maar
wij gaan door en we zullen slagen.
Als opleiders, staan wij ook op de drem
pel van de audio-visualisatie. Wij expe
rimenteren hevig en de proto-types
worden getoetst. Een zeer ingewikkelde
toekomst ligt voor ons en dan denk ik
nog niet eens aan een betere materiaal
beheersing, het volgen van de resulta
ten, de eerste opleiding voor part-
tiniers, waarmee wij dit voorjaar star
ten.'
K. Dorsman
dere mate is opgevallen is de grote
aandacht, die in deze Amerikaanse op
leiding wordt geschonken aan de ver
houding tussen bedrijf en gezin. Vra
gen als: hoeveel tijd mag bestemd zijn
voor het bedrijf zonder dat een harmo
nisch gezinsleven in gevaar komt?
Welke risico's loop je als je méér tijd
aan het bedrijf geeft? Nadrukkelijk
werd steeds weer gesteld, dat een be
drijf zeker ook een bepaalde verant
woordelijkheid heeft voor het gezin
der werknemers. Neemt de werkne
mer/ster 'problemen' mee naar huis,
waardoor in het gezin een geprikkel-
sfeer ontstaat? Of andersom9
Ook werd duidelijk gesteld dat het be
drijfsleven een bepaalde verantwoor
delijkheid heeft ten aanzien van alge
mene, maatschappelijke problemen.
Het meest sprekend komt dat in deze
tijd wel tot uiting in de zorg voor vol
doende miheu-hygiëne.
Heel veel gebeurd
Vele mensen van Albert Heijn zijn re
gelmatig op reis, in alle delen van de
wereld. Maar veertien weken van huis
is een hele tijd. Hoe is dat bevallen?
De heer Dorsman: 'Het was langer
dan ik mij dat voorgesteld had. De tijd
is eigenlijk te lang. vooral omdat je
niet de gelegenheid hebt om tussen
door 'even' naar huis te vliegen, zoals
de Amerikanen kunnen doen. Zolang
bij je gezin weg is toch wel een groter
nadeel gebleken dan ik had gedacht.'
(De heer Dorsman heeft vrouw en
twee kinderen, zoon van 7, dochter
van Vh, die tijdens zijn afwezigheid
maar wél met zijn instemming. -
ook nog even zijn verhuisd.
Op 23 december jl. zijn mej.
Smit en de heer H. J. v. Hens-
bergen, beiden Produktiebedrijf
Zwanenburg, in het huwelijk
getreden. Onze felicitaties!
Momenteel zijn medewerkers van de afdeling Cursuswezen bezig met de
nieuwe opzet van de cursus voor le assistent. Gedacht wordt aan contac
tuele vaardigheid, een onderwerp dat iedereen zal aanspreken. Verder een
dag samenwerken en één dag leidinggeven. Cijfermatig inzicht en hygiëne
alsmede praktijkwerk in een SM, maken de zes cursusdagen voorlopig
compleet. Definitief start deze cursus in september 1972. maar in het voor
jaar wordt als proef begonnen.
Daarna is de vernieuwing van het opleidingsplan nog lang niet ten einde. In
het najaar zullen de chefsopleidingen worden vernieuwd. Een groot stuk
vorming is de hoofdzaak waarmee de chefs volgend jaar zullen worden
geconfronteerd. Kortgeleden deed in Garderen de video-recorder zijn intre
de, die nu reeds in allerlei opleidingen voortreffelijke diensten heeft bewe
zen. Men denkt hierbij vooral aan de reis-informatrices die in november
werden opgeleid. Ook de bedrijfsleiders-cursussen zullen vanaf het begin
tot einde worden vernieuwd. Eind 1973 hoopt de opleidings-afdeling dit
gigantische werk 'geklaard' te hebben.