KERSTMIS IN MOCIIO. SACRAMENIA EN FINALE EMILIA
fl
I
I
1
i
i
B
s
m
P
Slt
R
g
m
8-
éi
SS
y
B;
Herminio Gomez
„IA MOCHO ZIJN VERSIERSELS IA STALLETJES
ALLEEN VOOR DE RIJKEN"
Mario Baraldini:
„Kerstmis in Holland is fijn,
maar ik mis la Mamma"
Er
Jose Lazaro Rojo:
„Veel drinken en veel dansen
in heerlijk Sacramenia"
Zaanse
Stichting
voor
begeleiding
buitenlandse
werknemers
Zaanstreek
SS
si
$8
jÉ!
few
8
'Mi
wm
82
H-
'w
H
II
SI
M
iM
Kerstmis 1967. Overal in onze dorpen en steden
getuigen versierde winkelstraten en verlichte kerst
bomen van het feest dat komen gaat. In de huis
kamers heeft het elektrisch licht plaats gemaakt
voor het zachte schijnsel van kaarsen, dat zich
weerspiegelt op de fraai gekleurde ballen en ster
ren die in het groen zijn aangebracht. Nederland
maakt zich gereed voor een paar dagen vol sfeer
en intimiteit. Voor de tienduizenden die ver van
huis verwijderd zijn, is het echter een tijd vol heim
wee naar ouders, verloofdes, vrouwen, kinderen die
daarginds op hun eigen vertrouwde manier Kerst
mis vieren. Vaak gebeurt dat in soberheid of ar
moede, maar de buitenlandse arbeiders zouden er
toch zo graag bij willen zijn. Ook bij Albert Heijn
treft men hen aan, de Spanjaarden, Portugezen en
Italianen, die zich in ons land uitstekend thuis voe
len, maar toch in de Kersttijd van weemoedige her
inneringen zijn vervuld.
De drie buitenlandse arbeiders die hier aan het
woord zijn, hebben zich aangepast. Zij hebben daar
bij alle drie een stimulans gehad om de moeilijkhe-
Tn moeilijk Nederlands en door vele misverstanden in
verwarring gebacht, vertelt Herminio Gomez, 32
jaar, over Kerstmis op Santo Antao, één van de aan
Portugal behorende KaapLVerdische Eilanden, die
zon 1750 kilometer ten zuiden vn Las Palmas voor
het Afrikaanse continent zijn gelegen. Met een bijna
ontroerende simpelheid doet Herminio zijn verhaal
over de mensen uit het gehucht Mocho. die in de
Kerstnacht hun huizen verlaten om over de smalle
steile wegen naar één der kerkjes te klimmen, die in
het bergachtige landschap verscholen liggen. Velen
doen dat te voet, anderen te paard of, zoals eens Jo
zef en Maria> op een ezel.
zoon Herminio zou daar
om graag bij hem wil
len zijn.
Jn de paar grote steden
steden die de eilan
dengroep telt en waar
het moderne verkeer
rondraast, heerst een
feestelijke sfeer, die
toch wel heel wat ver
schilt van wat wij met
Kerstmis gewend zijn:
vlaggetjes en andere
bonte versieringen zor
gen voor veel meer uit
bundigheid dan ons
stemmige dennegroen.
„Sommige huiskamers
zijn versierd en je ziet
ook wel stalletjes", zegt
Herminio, „maar dat is
alleen voor de rijken".
fot die categorie be
hoorde de familie Go-
mes allesbehalve. Van 't
schamele loon dat met
werk op het land werd
verdiend, werd zo goed
en zo kwaad als het ging
wat gespaard om met
Kerstmis „goed te eten
en te drinken, en mooie
klaren te kopen". Maar
geld om nog meer te
doen ontbrak, en meer
dan één enkele kaars
brandde er in de een
voudige huiskamer niet.
J^a de maaltijd werd er
een gitaar te voor
schijn gehaald en weer
klonken exotische Kerst
liederen. Diep bewogen
luisterden de mensen
naar de fado-achtige me
lodieën, terwijl dansers
gepassioneerd hun
dankbaarheid uitbeeld
den voor het grote won
der dat eens is geschied
TArie jaar geléden is hij
naar Nederland ge
komen, en wie een blik
werpt op de kaart, zal
begrijpen dat hij sinds
dien met Kerstmis niet
meer thuis is geweest.
Eenzame dagen zijn het
echter voor hem niet ge
worden, want hij heeft
ze kunnen doorbrengen
binnen de familiekring:
samen met zijn drie
broers die evens bij on
ze produktiebedrijven
emplooi hebben gevon
den. Dit keer zal het
feest nog meer glans
krijgen, want op 17 no
vember is hij getrouwd
met Jovita, een meisje
van dezelfde eilanden-
groeo afkomstig is en
dat hij bij Albert Heijn
heeft leren kennen.
N/laar toch denkt hij in
deze dagen veel aan
het verre Cabo Verde,
waar met Kerstmis de
kinderen naar het ouder
lijk huis plegen te komen
om hun vader te bezoe
ken, die in deze streken
nog als een absoluut
heerser over de familie
regeert. Vader Gomez
is enige tijd geleden, na
veel en hard werken in
Brazilië, ziekelijk in Mo
cho teruggekeerd. Zijn
Herminio Gomez
getrouwd met Jovita
op 17 nov. van dit jaar
JJef uiterlijk van Mario
Baraldini doet niet
vermoeden dat zijn wieg
ergens ten zuiden van de
Alpen heeft gestaan. Hij
zou best een Hollander
kunnen zijn en eigenlijk
is hij dat ook al aardig
geworden. Zeven jaar is
hij al hier en door zijn
huwelijk met een Neder
landse vrouw is hij nog
meer met onze gewoonten
en onze volksaard ver
trouwd geraakt. Erg veel
moeite heeft dat niet eens
gekost, „want zegt hij,
„de mensen uit onze om
geving zijn echt niet zo
veel anders dan hier".
En dan blijkt plotseling
dat Mario's liefde voor
zijn zonnige vaderland
nog geenszins is geslon
ken.
Mijdig valt hij uit tegen
de Nederlandse te
levisie, die er blijkbaar
op gebrand is altijd de
slechtste kanten van
Italië onder de aan
dacht van de kijkers te
brengen: altijd weer de
sloppen van Napels, de
armoede in het zuiden,
de Mafia, de corruptie,
de achterlijkheid van
Sicilië. Het zijn beel
den die in het geheel
niet overeenstemmen
met de situatie in zijn
dorp, Finale Emilia, dat
midden in de vruchtbare
Po-vlakte is gelegen.
Felices
Pascuas
deNavidad
y fel ice j
Nuevo
Feliz
Natal
Ano Novo
Propero
Mario Baraldini
Men verbouwt er graan,
suikerbieten en maïs.
Velen hebben ook een
werkkring in steden als
Bologna, Modena en
Ferrara, die niet zo ver
verwijderd zijn.
T^e wijze waarop hier
Kerstmis wordt ge
vierd, is vrijwel gelijk
aan de onze. Het is een
rustig, echt huiselijk
feest met kaarslicht en
de laatste jaren ook met
kerstbomen, waaronder
geschenken worden ge
legd. Zelfs de mannen,
wier gedrag zich in Italië
kenmerkt door veelvul-
digeuithuizigheid, blijven
bij hun gezin. Op de
avond van de 24ste de
cember getroosten zij
zich deze opoffering
nog niet: dan verzame
len zij zich in de café's
en gaan pas kort voor
de nachtmis naar huis
om hun vrouwen op te
halen.
zijn twee redenen
waarom Mario met
Kerstmis toch nog vaak
met weemoed aan
„thuis" denkt, hoezeer
hij het in Holland ook
naar zijn zin mag heb
ben. In de eerste plaats
verlangt hij tijdens de
feestdagen vurig naar
Tortellini, Cappelletti en
de vele andere voortref
felijke gerechten uit zijn
streek. Men mag dat
geen overdrijving vin
den, want de keuken van
de Emilia Romagna en
vooral die van Bologna,
is er één waar zelfs zeer
kritische gastronomen
met enige opwinding
over spreken. En verder
en hoe kan het an
ders voor iemand uit
een land waar la Mam
ma alles is denkt Ma
rio Baraldini, kleine on
dernemende man uit Fi
nale Emilia, juist in deze
dagen aan zijn moeder.
Na
ed un
Felice capo
d'anno
prettig
Kerstfeest
en een gelukkig
nieuwjaar
den die hun nieuwe leven met zich bracht, tegemoet
te durven treden. Herminio heeft hier zijn broers en
zijn vrouw, Jose's echtgenote is hem naar Neder
land gevolgd, Mario is gelukkig met zijn gezin. Maar
er zijn anderen die eenzaam zijn en hun verleden,
hun dorpje, hun familie ver hier vandaan, onmoge
lijk uit hun gedachten kunnen wegbannen. Zij zijn
degenen die er niet toe kunnen komen onze taal te
leren, de mannen die door hun collega's verkeerd
worden beoordeeld, de geslotenen die ons niet te
woord wilden staan. Voor hen is Kerstmis een extra
moeilijke tijd.
lijk bestaan en er zijn
enige grote melkfabrie
ken. Men kent er geen
werkeloosheid of armoe
de en dat is met de
Kerstdagen goed te
zien. De gratificaties die
de arbeiders ontvangen,
worden gebruikt om het
feest zo luisterrijk moge
lijk te maken,
j^erstmis in Sacrame
nia is, zoals uit de
woorden van Jose valt
op te maken, een ge
beurtenis die niet zo
heel veel verschilt van
Carnaval. Weliswaar
ziet men in de woningen
overal dennegroen en
Kerstkribbetjes, maar
vooral de jongeren zoe
ken het toch buitens
huis: in de versierde
straten klinkt muziek en
er wordt daar gedanst,
en in alle mogelijke ge
legenheden 'komt men
bij een goed glas tot
grote vrolijkheid. „Veel
drinken, veel dansen",
zegt Jose Lazaro Rojo
(31 jaar, getrouwd met
een Spaanse die ook bij
AH werkt) en hij maakt
nog eenmaal een armge
baar alsof hij de afstand
Nederland-Spanje in één
slag wil overbruggen:
„Bij ons is Kerstmis heel
anders dan hier".
Jose Lazaro Rojo
J^en man die weinig
prettige herinnerin
gen heeft aan het Kerst
feest in eigen land, is
Jose Lazaro Rojo, af
komstig uit Sacramenia,
een stadje in de provin
cie Segovia, in het hart
van Spanje. Hij spreidt
theatraal de armen en
legt uit, dat deze dagen
voor hem alleen maar
hard werken hebben be
tekend in cafetaria's,
restaurants en nacht
clubs. Het drukke be
zoek aan die gelegenhe
den duidt er al op, dat
de mensen in zijn vroe
gere woonplaats in be
trekkelijke welstand le
ven. De landbouw biedt
velen een zeer behoor-
Zoals in veel plaatsen in Europa en ook daarbui
ten, staan ze er weer. De kerstbomen met hun
flonkerende lichtjes. Buiten op straat, zo maar.
's Morgens, 's middags, 's avonds en in de donkere
nachten. Ook in de hoofdstad van ons land, op de
Dam prijkt zo'n wonderlijke boom. Een lichtend
teken temidden van het drukke maatschappelijke
verkeer.
Reeds enige tijd bestaat m
de Zaanstreek de ..Zaanse
Stichting voor begeleiding
van buitenlandse werkne
mers in de Zaanstreek
Deze stichting is samenge
steld uit vertegenwoordigers
K.
