NA VIER JAAR LIBIË
WEER IA AEDEREAND
Canarische eilanden: bananen, lava.
zoet-zure Rosé, Dafj es en Honig's
artikelen, maar geen kanaries
Heimweevolle notities van redacteur P. Schipper
Terugkeer fam. Ortelee
- 80 zand -
- 80 water -
La Atalaya is een holendorp op ongeveer 25 km van Las Palmas,
de hoofdstad van Gran Canaria, een van de Canarische Eilan
den, Deze eilanden hebben niets met onze kanariepieten te maken
en nog minder met penariepieten. Onze kanaries komen oorspron
kelijk uit Japan. Hun naam ontlenen zij aan het latijnse woord
eanis, wat hond betekent; in het nederlands dus honde-eilanden.
Zij liggen in de Atlantische Oceaan, ter hoogte van Spaans Ma
rokko in Afrika. En inderdaad, ook als men hoog in de bergen is,
hoort men vaak alleen nog het geblaf van deze grote mensen
vriend.
Het klimaat in de bergen kan
zoals bij ons zijn, maar aan
de kust zijn stranden, waar bij
na elke dag van het jaar de
zon schijnt, o.a. Las Palomas
(la paloma de duif) en
waar het zand door wind en
zee uit de Sahara is aange
voerd. Ook van onaangename
dingen, zoals o.a. de vele vlie
gen en harde wind, zegt men
dat die hun oorzaak in Afrika
hebben!
Van de oorspronkelijke bevol
king is geen ziel meer over, dit
waren de Guancho's en zijn in
voorbije eeuwen door Portuge
zen, Nederlanders en Span
jaarden weg-gekolonialiseerd
Alleen mensen met rode haren
zouden van deze oer-bevolking
afstammen. Deze eilanden zijn
nu twee Spaanse provincies en
worden bewoond door Span
jaarden en toeristen, waarvan
vooral de Scandinaviërs en En
gelsen, het merendeel vormen.
Deze brengen vaak hun winter
op deze eilanden door.
Bananen
OP Gran Canaria bevinden zich
zeer vele bananenplantages en
tomatenvelden. Deze bananen zijn
verrukkelijk, vooral indien zij als
nagerecht in een likeursaus ge
smoord worden. De tomaten zijn
knalrood en zo groot als grape
fruits. Het strand van Agaete is te
bereiken dwars door een bananen
plantage en boven de grote don
kerrode bloem ontwikkelen zich
de eerst piep-kleine banaantjes.
Palmenlaan
Dit eiland is overdekt met ho
ge bergen en prachtige
valleien, met terrasvormige ak
kertjes en wuivende palmen.
Eén dal bij Santa Brigida was
bijzonder mooi; dit dal bereik
ten wij door een palmenlaan,
met onder deze palmen, hagen
van Bourgainville, met daar
onder metershoge géraniums
en daarondervuilnis, de
gehele laan langs! La Atalaya
is tegen een berg en in een berg
gebouwd, maar door de toe
nemende welvaart bouwt men
vaak een voorvertrek voor de
eigenlijke rotswoning en schil
dert dan dit geveltje in felle
kleuren. Eén was buitengewoon
leuk, knalrose met groene fi
guren. De binnenplaatsjes wor
den volgezet met varens en an
dere groene planten.
En net als bij ons in Marken
en Volendam wordt men
uitgenodigd, om de rotswoning
tegen een kleine vergoeding te
bekijken. De wanden van zo'n
rotswoning zijn doorgaans be
hangen met kleurrijke afbeel
dingen van de vele Spaanse
heiligen. Deze wanden en de
plafonds zijn van steen, koel
in de zomer en warm in de re
gentijd. In het bezochte wonink
je woonde o.a. een lief stok
oud vrouwtje en dit kreeg ken
nelijk de opdracht, om mee
warig te gaan zitten bibberen,
met opgeheven hand, wat de
huishoudkas wéér een paar pe
seta's opleverde. Verder zijn er
nog vele prachtige villa's, maar
ook holen en hutten, die om
erbarmen „roepen"! Er is ech
ter een grote en zich nog uit
breidende middenstand, vooral
door de elk jaar toenemende
toeristenstroom
Import
TAE grote winkels in Las Palmas
worden vaak door Indiërs
gedreven, ook was er een „super-
mercado"met weinig Spaanse,
maar veel import-artikelen, vooral
uit Engeland. Ook worden er goe
deren uit Nederland geïmporteerd,
o.a. stond er voor een winkel een
„Daf" geparkeerd en in de etalage
stonden Honig's merkartikelen uit
Koog aan de Zaan; zover van
huis en toch zo dicht bij! Verder
wordt de luchtverbinding tussen
de eilanden Gran Canaria, Fuert-
eventura en Lanzarote o.a. onder
houden met een onvolprezen „Fok
ker FriendshipMachtig, denk je
dan, bij ons kunnen we zelf ook
nog iets origineels en goeds ma
ken, wat door het buitenland ge
kocht wordt.
Verder zagen we nog, dat de
loodgieter in een klein dorp,
naast sanitair, ook flessen li
monade verkocht! En zoals bij
ons de melkboer zijn komst
aangekondigt met een bel, zo
komt daar de visboer met een
toeter.
Vulkaaneiland
Dit alles zagen en hoorden wij
op Gran Canaria, maar zoals
bekend zijn er meer eilanden
in deze archipel en één daarvan
is het vulkaan-eiland Lanza
rote. Dit eiland ligt plm. 45
minuten vliegen van Las Pal
mas en het vliegtuig vliegt dan
over het met dode vulkanen
bezaaide eiland Fuerteventura.
Uit de lucht bood dit rose,
maar kale landschap een in
teressante gezicht.
De weg van het vliegveld naar
de hoofdstad van Lanzarote,
Arrecife was kaarsrecht en
liep door een landschap, dor
en bezaaid met grote sintels.
Aangezien er op dit eiland
geen publiek vervoer is, moes
ten we een taxi huren, om dit
zeer boeiende eiland te kunnen
bekijken.
r "x
I Het holendorp La Atalaya. I
Waar de bananen rijpen
Het was een nieuwe Mercedes
en in een matig gangetje, met
een Spaans/Engels-sprekende
chauffeur/gids gleden wij door
een indrukwekkend maanland
schap.
Lavavelden
TAOOE de gestolde, reusachtige
lavavelden heeft men wegen
aangelegd en in dit lava ziet men
de meest bizarre vormen, met op
de achtergrond de uitgewerkte
vulkanen. Op een plaats de „zona
de Tinecheide" is de aardkorst
zeer dun, want als men met de
handen een kuiltje graaft, zijn de
bruine sintels niet meer te han
teren. Graaf je met een schop ver
der en gooit er droog gras op,
dan vliegt dit vanzelf in brand.
Voor een groep toeristen stonden
de pannen met een kippengerecht
op een rooster boven de vulkaan-
warmte te pruttelen. Ook werd er
een geiser gedemonstreerd; er
wordt een emmer water in een
buis, die in de grond gedreven is,
gegooid en even daarna flitst een
paar sekonden-Iange stoompluim
uit deze buis. De weg naar dit ge
bied werd aangegeven door een
dromedaris (die veel op dit eiland
gebruikt wordt als lastdier), ge
maakt van hout van een vergane
vissersbark.
Grot
De volgende dag werd de an
dere kant van dit land be
keken, dit gedeelte is veel min
der vulkanisch, maar we zagen
daar een zeven-km.-lange grot,
door gestold lava ontstaan. In
deze grot hebben de laatste
Guancho's zich schuilgehouden.
Toch wordt de lava, die
vruchtbaar is, dienstbaar
aan de bevolking gemaakt. In
dit geval, lavagruis, heeft men
kuilen gegraven, met muurtjes
lavastukken tegen de wind en
op de bodem groeit de wijnstok.
Het regent haast nooit op dit
eiland, maar dit gruis (picon)
is poreus en zuigt 's nachts de
nevel op en zo verkrijgt het
gewas zijn water.
Gloeiwijn en lavaglas
Wederom was dit een zeer bij
zonder landschap en de wijn,
die van deze druiven komt,
was een zoet-zure rosé en het
zal wel verbeelding zijn, maar
het leek ons, dat deze wijn
„gloeide" in je mond. Als sou
venir namen wij van dit eiland
verschillende stukken lava mee,
sommige, waarin de vlammen
gebrand staan en stukken
groen lavaglas, dat door de
geweldige hitte is ontstaan.
Belast en beladen, zowel licha
melijk als geestelijk van de
enorm vele indrukken en licht
in het hoofd van het „gloeiwa-
ter" en de pittige, vrolijke mu
ziek ging het weer op huis aan.
Adios!
Z
zaken
H
huwelijk
Naam /Werkzaam:
Datum in-
diensttr./
Jubi-
Z
H
huwelijk
1967
Hr. W. J. Beusckom (1047)
2-
9-42
2- 9
25
Mevr. N. Kors-de Haas (PB/SB)
2-
9-42
2- 9
25
Mej. K. Boonstra (1012)
3-
9-62
3- 9
5
Mej. M. J. Frerejan (5706)
3-
9-62
3- 9
5
Mej. H. Kleinlugtenbeld (5503)
3-
9-62
3- 9
5
Mevr. H. Kok-Dekker (PB/KB)
3-
9-42
3- 9
25
Mej. H. L. Kokkes (AG/contr. Cl.)
3-
9-62
3- 9
5
Mej. S. L. Kruithof (Sterovita)
3-
9-62
3- 9
5
Mej. M. C. Leeuwekerke (1006)
3-
9-62
3- 9
5
Mej. N. Lute (5674)
3-
9-62
3- 9
5
Mej. M. Stolp (PB/lab.)
3-
9-62
3- 9
5
Mej. J. L. Zijlstra (1011)
3-
9-62
3- 9
5
Mevr. A. M. Klutnper-de Bruin
(Formosa A'dam)
3-
9-62
3- 9
5
Mej. C. A. de Boer (AG cred. afd.)
4-
9-62
4- 9
5
Hr. D. Oly (PB/WK)
5-
3-55
5- 9
12'/*
Hr. D. Waal (DC/VC Rotterdam)
7-
3-55
7- 9
12
Hr. F. Brinkkemper (PB/KB)
8-
9-42
8- 9
25
Mej. H. C. Keyzer (4409)
8-
9-62
8- 9
5
12'/*
Hr. H. A. Luyf (Beers)
8-
3-55
8- 9
Mej. H. Ebracht (5569)
10-
9-62
10- 9
5
Mej. S. E. J. Koopmans (5630)
10-
9-62
10- 9
5
Mej. G. A. Oudejans (PB/CF)
10-
9-62
10- 9
5
Mej. A. J. Suringa (1024)
10-
9-62
10- 9
5
Mevr. A. G. M. Jonker-Voster (AG/PMC)
11-
9-62
11- 9
5
Mevr. J. v. d. Broek-van Os (1018)
14-
3-55 -
14- 9
12'/*
Hr. P. Schipper (AG/Fact. contr.)
14-
3-55
14- 9
12'/*
Hr. A. v. d. Berg (1028)
15-
9-42
15- 9
25
Mej. W. Brink (4424)
17-
9-62
17- 9
5
Mej. M. Elzenaar 5772)
17-
9-62
17- 9
5
Mej. W. Hopman (5530)
17-
9-62
17- 9
5
Mej. M. L. Huybers (5709)
17-
9-62
17- 9
5
Mevr. B. Ingenbleek-Cierpka (PB/KB)
17-
9-62
17- 9
5
Mej. G. C. Kars (CMS)
17-
9-62
17- 9
5
Mej. E. B. J. Kempers (1016)
17-
9-62
17- 9
5
Mej. G. C. R. N. Loevezijn (1017)
17-
9-62
17- 9
5
Mej. N. van Meurs (5530)
17-
9-62
17- 9
5
Mej. W. Okken (1013)
17-
9-62
17- 9
5
Mevr. J. Pols-Wiersma (5605
17-
9-62
17- 9
5
Mevr. G. A. Schoneveld-de Groot (5735)
17-
9-62
17- 9
5
Mej. P. Lont (5691)
20-
9-62
20- 9
5
Hr. J. B. Albers (5693)
21-
3-55
21- 9
12'/*
Mej. J. C. v. d. Brug (5583)
24-
9-62
24- 9
5
Mej. L. Martens (1013)
24-
9-62
24- 9
5
Mevr. C. E. Meyer-Meier (4411)
24-
9-42
24- 9
25
Mej. M. Moerman (1006)
24-
9-62
24- 9
5
Mevr. M. Nooter-Ros (PB/KB)
24-
9-62
24- 9
5
Mej. W. van Zijl (PB/LF)
24-
9-62
24- 9
5
Mevr. C. E. Meier-Meijer (4411)
24-
9-42
24- 9
25
Hr. D. Bruyn (AG/fact.contr.)
28-
9-42
28- 9
25
Mevr. A. Dekkcrs-Bours (PB/ Zwanenb.)
30-
3-55
30- 9
12'/*
Hr. J. Belier (DC/HD)
30-
9-42
30- 9
25
Hr. T. W. Vermaat (AG)
30-
3-55
30- 9'
12'/*
?^Jit TRIPOLIS (Libië) keerde dezer dagen naar Neder-
f land terug, de heer L. A: ORTELEE met zijn gezin
/Deze medewerker is 4 jaar in de melkfabriek aldaar
•werkzaam geweest en was gaarne bereid iets over dit
iverre" land te vertellen.
Libië is ongeveer 20 x zo groot als Nederland en bestaat
(voor 80 uit zand (woestijn) en een vruchtbare ,,groe-
strook aan de Middellandse Zee.
i Neen schrikt u niet al te erg van die 80 zand, onder
Jhet zand liggen n.l. de olievelden en dankzij deze olie-
bronnen is Libië een rijk land. Libië bestaat uit 3 oor-
spronkelijke provincies en is pas na de 2e wereldoorlog
J tot koninkrijk gevormd.
De oudere bewoners zijn
meest analphabeten. De
jongeren zijn echter leergie-
gierig en de komende gene
ratie zal wel met wat oude
gewoonten breken in een
maatschappij die zich aan
past aan moderne levensge
woonten en dito economi
sche eisen. Er wonen ca. 1
millioen Arabieren. Alsmede
Berbers en grote groepen
Italianen.
Conservatief
De godsdienst is in hoofd
zaak Mohammedaans en
daar is men nog vrij conser
vatief in. De vrouwen lopen
dan ook behoorlijk gesluierd
rond (alleen de ogen en de
punten van de schoenen zijn van hun kinderen en tegen i1
te zien) en de buitenlandse een behoorlijke bruidschat!1
vrouwen die er zijn, worden (meestal bestaande uit ka-*
terdege door de Arabieren melen en/of geiten) wordeni'
bekeken! de dochters verhandeld. Ini'
De ouders verzorgen na- de steden wordt dit minder!1
turlijk ook de trouwerij gedaan, alhoewel hierin well'
een kentering komt, doch opi'
het platteland is het „de or-i'
de van de dag". Men werkt!1
hard aan de opbouw van dit/
land, alleen wordt het hard!1
werken bemoeilijkt door del'
hoge temperaturen en dei'
langdurige zonnige perioden.i
Zeven maanden volop zon,i
maar daarna een regenpe-i
riode, waarin alles gelegen-i
heid krijgt om volop te groei-1
en en te bloeien, met name'
het citrusfruit. i
Stuifzandwind
is veel wind ook, en zo-'
als Frankrijk zijn „Mistral"'
kent, kent Libië zijn Chibly,'
een „lome" warme stuifzand-
wind. Alles en alles zit dan
vol en onder het zand. Elke
kier thuis kun je dichtstoppen,'
doch het komt er door heen.'
En dat met een warmte van'
25—40°!
De mensen in onze fabriek'
daar, Arabieren, Berbers,'
Italianen en Hollanders, zor-'
gen al zo'n 10 jaar voor het'
Amerikaanse leger. In het'
begin maakte men voor zo'n'
10.000 mensen melk, boter'
en ijs (daarbij gerekend ook'
vrouwen en kinderen), maar'
door de strubbelingen in het'
Midden-Oosten zijn de mees-'
te vrouwen en kinderen'
thans geëvacueerd.
Om nog even op de pro-!
duktiemede werkers te-,
rug te komen: de heer Or-,
telee vertelde, dat hij er heel,i
intelligente mensen onder,
had, doch ook eentje, die,
maar niet ouder werd. Deze,i
man werd n.l. aangenomen, i
en zijn personalia werden, i
opgeschreven en hij vertel-, i
de 32 jaar oud te zijn. Na,i
een paar jaar had men weer, i
wat gegevens nodig, en daar,i
de goede man niet schrij-i
ven kon, vroeg men het hem,i
weer. Hij dacht „32" jaar(i
te zijn en hield het daar op,,i
TV Produkten> die we daari
-LJ maken moeten nog wati'
/inburgeren. Er was iemandi'
f die dacht dat in de boter i'
f vet van varkens werd ver-'
f werkt. Daar hij mohamme-'
f daan was en dus geen var-'
kensvlees mag eten was het/
f voor deze man niet mogelijk
f om ook maar iets van „bo-
ter" te gebruiken. Na uit-
f leg omtrent de fabricage'
f ervan en de daarbij gebruik
te grondstoffen was deze
mohammedaan echter te-
vreden gesteld,
i T\e jongere generatie doet
al het mogelijke om de
i achterstand van eeuwen in
i te halen en alhoewel er geen
i officiële leerplicht bestaat,
i sturen de mensen hun kin-
i deren toch gewoon naar
school.
a De heer Ortelee, die voor-
Alopig wel in Nederland zal
a blijven, kan echter terug
a zien op een aantal goede ja-
iren, waarin hij zelf ook veel
^geleerd heeft.
