THEE: KOSTELIJKE DRANK
MET LANGE GESCHIEDENIS
Koffieplanteri bloeien
ook in de huiskamer
De heer Hermanides bewijst het
4
AH-FLITSE.N
Het klassieke plaatje van de theeplantage: de theepluksters aan de
arbeid. Een secuur en belangrijk werk, omdat hier de kwaliteit van het
produkt in hoge mate van afhangt.
Vanuit de Amsterdamse haven
worden de kisten thee per dek
schuit naar Albert Heijns
Produktiebedrijven vervoerd.
Een demonstratie, zoals we niet iedere dag in Nederland zien,
werd de laatste weken in een zestal A H.-SuperMarts gehouden
Het Indiase Theebureau op het West-Europese continent, dat in
Brussel is gevestigd en dat onder auspiciën staat van de Indiase
regering, wilde ook in Nederland eens meer aandacht gaan
besteden aan de promotie van de theesoorten, die haar land
produceert.
Via de ambassade in Den Haag werd
contact opgenomen met de heren G.
Hcrmanides en G. Yskes i\m de af-
deling Inkoop. Het bleek namelijk, dat I J 'H>
Albert Heijn de enige firma in Ne
derland is, die een originele 100
Indiase thee in de verkoop heeft, na
melijk de Formosa.
Zoals wellicht bekend, heeft deze
thee haar naam ontleend aan onze
Formosa-restaurants. Met het ei
land Formosa heeft het dus niets
te maken.
Miss Mody
De demonstratie was in goede
handen bij Miss Mody uit Bombay,
die met dankbare assistentie van
mej. Hart de klanten de speciale
voordelen van de Indiase thee on
der de aandacht bracht.
Miss Mody, in een opvallend In
diase kledij, heeft reeds een druk
programma achter de rug. Met
een speciale auto, bestuurd door
een Schotse dame, heeft zij ach
tereenvolgens Engeland, Schot
land, Ierland, Noorwegen, Zweden
en Denemarken bezocht. Zij hield
in deze landen ook lezingen over
India en vertoonde hierbij enige
films.
Behalve met de Formosa thee, die
voor 100 uit Darjieling bestaat,
heeft zij ook gedemonstreerd met
de Mac Queen extra blend, die
eveneens voor een groot gedeelte
uit India-thee bestaat, o.a. Assam
en Darjieling.
Nu wij hopelijk bij u enigszins de be
langstelling voor thee hebben gewekt,
willen wij gaarne van de gelegenheid
gebruik maken u eens wat meer bij
zonderheden over thee te gaan ver
tellen.
Geschiedenis
Als we dan eerst een duik in de
geschiedenis maken, zien we, dat
in de 4e eeuw na Christus in het
Chinees al bijzonderheden gegeven
worden over de theeplant en de
theebereiding. In de 9e eeuw na
Christus is het drinken van thee
in China en Japan reeds algemeen.
Volgens de Chinezen is thee „een
geschenk van de hemel". Het
drinken van thee is daardoor bij
hen dan ook een nog altijd met
groot ceremonieel gepaard gaan
de plechtigheid.
Kostelijke drank
In de tijd, dat de thee in die lan
den reeds zo'n grote plaats in
nam, was deze kostelijke drank
in Europa nog onbekend. Het was
de Oost-Indische Compagnie, die
de grote stoot gaf aan het thee-
verbruik in Nederland. Dit werd
vergemakkelijkt door het werk
van de beroemde „theedokter"
Bontekoe. Als dokter zag hij in
het bier, dat gebrouwen werd met
behulp van het vieze grachtwater,
een gevaar voor de volksgezond
heid.
Toen hij voor het eerst thee proef
de en de bereidingswijze zag,
meende hij een belangrijk middel
tot verbetering van de gezondheid
te hebben gevonden: een drank
zonder alcohol en bereid met ge-
j Miss Mody uit Bombay tijdens
een demonstratie in een van onze j
SM's.
kookt water! Hij schreef dan ook
thee als geneesmiddel voor en wel
in flinke hoeveelheden: soms wel
honderd kopjes per dag! Een
schrijver uit die dagen vindt thee
een uitkomst, „want", zegt hij,
„onze vrouwen en dochters kun
nen nu wel 10 visites afleggen,
zonder dronken thuis te komen".
De theestruik
Thee is van altijd groen, hees
terachtig of boomvormig ge
was, soms wel 10 tot 15 me
ter hoog. Er bestaan twee be
langrijke variaties, n.l. de
Chinese thee, die kleine blade
ren heeft en de grootbladige
Assam thee, die o.a. veel ge
kweekt wordt op Java en Su
matra. De bladeren zijn mat
of glanzend, aan de onderzijde
wat lichter dan aan de boven
zijde, terwijl de bladrand ge
zaagd is.
Groeiplaatsen
De oorspronkelijke groeiplaatsen
van de thee waren China, India. 1
Opper Birma en Assam. De cul- I
tuur is sterk afhankelijk van het
klimaat en de bodemgesteldheid.
terwijl de jaartemperatuur van
groot belang is. Het beste is een
temperatuur tussen 18 en 25° C.,
terwijl een grote hoeveelheid neer
slag ca. 2500 mm., dus 2V2 me
ter per jaar noodzakelijk is.
Bij vlakke groeiplaatsen voor de
thee zou het gevaar bestaan, dat
tijdens de langdurige regenperio
de de wortels van de theestruik
in het water komen te staan, wat
zeer schadelijk is voor de groei
van de plant. Daarom is hellend
terrein zo uitstekend, zoals Java
en Sumatra.
De theepluk
Het oogsten van de theebladeren heet
theepluk. Dit werk gebeurt geheel met
de hand. meestal door vrouwen. Het
is belangrijk en secuur werk. want de
kwaliteit en de handelssoort van het
produkt hangen af van de wijze van
plukken en de keuze van het blad. In
Japan en China plukt men b.v. enige
keren per jaar, op Java en Sumatra
om de 6 a 12 dagen. Het verse thee
blad heeft geen smaak of geur. Deze
komen pas door de bewerkingen in de
fabriek.
De bewerking
Het geplukte blad wordt zo snel
mogelijk naar de fabriek gebracht
om de verschillende bewerkingen
te ondergaan. Men onderscheidt
daarbij twee soorten:
a. Groene thee, die vooral in
China en Japan wordt bereid.
Men verhit daar direct na de
pluk de blaadjes in de pan,
waardoor de looistoffen in het
blad niet kunnen oxyderen.
Daardoor blijft de groene
kleur behouden. Hierna wordt
het blad gerold en gedroogd.
b. Zwarte thee, die vijf bewer
kingen ondergaat, n.l.
1. verflensen, 2. rollen, 3. fer
menteren, 4. drogen en 5. sor
teren. Door het verflensen,
dat meestal met verwarmde
lucht gebeurt, verliest het
blad een groot deel van het
erin aanwezige water. Dit ge
schiedt bij temperaturen van
ca. 26J C. Voor deze bewer
king is ca. 16 uur nodig. Bij
het rollen worden de verflens-
de bladeren gekneusd. Men
zorgt ervoor, dat de uitge
perste sappen weer worden
opgenomen in het blad en
goed met de bladmassa ver
mengd worden. Dit proces
duurt 1 S. 3 uur. Het fermen
teren geschiedt bij tempera
turen van 25-28" C. De voch
tigheidsgraad van de lucht
moet zéér hoog zijn. Tijdens
dit proces worden de looistof
fen voor een deel geoxydeerd
en de vluchtige theeolie, die
aan het product de aange
name geur en smaak geeft,
komt vrij. Na 3 5 uur is
het fermenteren afgelopen en
kan het drogen en het sorte
ren, de slotfase van het gehele
proces beginnen. Van 5 pond
geplukte thee is dan onge
veer 1 pond overgebleven.
Verpakking en verzending
In de fabriek wordt de thee ver
pakt in kisten, die gevoerd worden
met aluminium. Vroeger gebeurde
dit met zgn. theelood. Elke kist
bevat ca. 50 kg. In Nederland
worden de kisten bij aankomst ge
controleerd door „Pakhuismeeste-
ren Amsterdam N.V." en aldaar
opgeslagen of gereed gemaakt ter
verzending naar onze P.B.
De veiling
j Voor de beoordeling van de aan
gevoerde partijen is het trekken
van monsters buitengewoon be
langrijk. De theeproevers beoorde-
len en proeven de monsters uit de
I aangevoerde thee.
De wereld levert momenteel meer
dan 1500 verschillende theemer-
I ken en de proever weet hieruit
onmiddellijk de goede soorten te
halen. Geen wonder, dat men zegt,
I dat de goede theeproever geboren
wordt. In de lange keten, die de
thee moet passeren, alvorens ze
Het kweken van een koffieplant behoeft niet uitsluitend in tropische streken
plaats te vinden. Ook hier in Nederland is dit mogelijk, zij het dan niet
in de tuin, doch alleen in een broeikas of eventueel binnen in de huiskamer.
En speciaal dit laatste is niet alleen van een half jaar omzet in een
interessant, maar bovendien bijzonder rijpe vuurrode bes. Iedere bes be-
dankbaar werk. daar een koffieplant vat, ingebed in het vruchtvlees,
een bijzonder decoratieve aanwinst weer 2 kiemkrachtige koffiebo-
voor het interieur vormt. nen, waarmee de gehele cyclus als
boven omschreven opnieuw kan
Koffiezaadlob beginnen.
Benodigd is een kiemkrachtige p>e bloesem- en vruchtzettingspe-
koffiezaadlob of in normaal Ne- rioden zijn niet streng gescheiden,
derlands een koffieboon waarvan zodat men het interessante feit
Het wegen gebeurt soms op wat
primitieve wijze.
De theestruik, voorwerp van
grote zorg.
zilvervlies en hoornschil niet zijn
verwijderd.
Indien we zo een koffiezaadje in
een pot met aarde ca. 4 cm. onder
de oppervlakte planten en goed
vochtig en warm houden, zal na
enige tijd een groen steeltje zich
boven de grond laten zien met
daarop de oorspronkelijke geplan
te koffieboon, die al gauw plaats
gaat maken voor een kroontje
blaadjes.
Overpotten
Tijdig overpotten in een grote pot
maakt dat de wortels zich kunnen
ontwikkelen en dat zich een kof
fieplant van ca. 1 meter hoog gaat
ontwikkelen met een dichte hoe
veelheid donkergroene leerachtige
bladeren.
Alhoewel de plant dus behoorlijk
warm gehouden moet worden en
beslist geen vorst kan verdragen,
is toch een intensieve zonnebestra-
ling niet wenselijk. Dit is dan ook
de reden waarom men in de oor-
sprongslanden tussen de koffie-
heesters schaduwbomen (vaak
bananen) geplant ziet.
Bloesem
Indien de plant zich voorspoedig i
ontwikkelt zal men omstreeks het I
vierde jaar bloesemvorming kun- j
nen verwachten. Kleine naar jas-
mijn ruikende bloemetjes, die
reeds na enkele dagen verdwijnen
om plaats te maken voor de groe- j
ne koffiebes, die zich in de loop j
kan meemaken, dat zich zelfs aan
een tak de fraaie witte bloesem
en de rijpe rode bessen vertonen.
Deze fraaie koffieplant siert de
woonkamer van onze koffie-in-
koper, de heer G. Hermanides.
de weg van producent naar con
sument heeft afgelegd, is de thee
proever beslist een onmisbare
schakel.
Economische betekenis van
thee
Naast de gebieden, die als de oor
spronkelijke groeiplaatsen van
thee reeds zijn genoemd, zijn ook
tal van andere gebieden productie
centra geworden. China is ook nu
nog een zeer belangrijke theepro
ducent; het is één van de landen,
waarvan geen nauwkeurige cijfers
beschikbaar zijn, omdat het over
grote deel in het binnenland wordt
geconsumeerd.
Belangrijke productielanden, waar
méér van bekend is, zijn: India,
Ceylon, Indonesië Japan, Pakis
tan en Formosa. Ook in Zuid-
Amerika en Afrika zijn verschil
lende landen, speciaal Kenya en
Tanganyika, waar thee wordt ver
bouwd en enkele van de Afrikaan
se gebieden hebben reeds een be
langrijke positie op de wereld
markt veroverd. Van de Europese
landen zijn Engeland en Neder
land de belangrijkste theeverbrui
kers.
