Charles Babbage, grootvader van de
moderne computer
De heer M. Reijnhout na 40 jaar
dienst met pensioen
Telraani,
oorspronkelijk
geen speelgoed
Knelpunten
Ik heb altijd plezier in mijn werk geluid'
Prins Klerk
GEHUWD
2
AH-FLITSEN
Personeelsorgaan van Albert Heijn N.V. Zaandam
20e Jaargang - No. 2 Februari 1963
Verantwoordelijk eindredakteur: J. Ph. IJPMA,
personeelschef produktiebedrijven
Redakteur: L. J. A. S. KLOOS (toestel 415)
Aan dit nummer werkten mee:
Mej. C. Buntsma, de heren J. Ph. Bartelson, J. Bus, P. Groe-
nescheij. J. Hatog, G. Hartsuiker, Th. Hupkens, R. Koerse,
J. Lindelauf. P. Schipper, B. Steegenga.
Gehele of gedeeltelijke overname uit dit blad slechts geoor
loofd na toestemming van Albert Heijn N.V.
Druk: Ramshorst, Wormerveer.
Cliché's: Zaanl. Cliché Industrie, Zaandam.
Charles Babbage werd in 1792 geboren in Teignmouth, Enge
land. Het was zijn grote droom om een rekenmachine te bou
wen, die in enkele minuten berekeningen mogelijk zou maken,
die een eeuw geleden nog een mensenleeftijd zou hebben ge
vergd. Hij slaagde er niet in, omdat hem nog slechts mechanische
hulpmiddelen en de materialen van zijn tijd ter beschikking
stonden.
Op vrijdag 1 februari j.l. vierde de heer M. Reijnhout zijn 65e
verjaardag en is gelijk die dag met pensioen gegaan
's Morgens werd de heer Reijnhout en echtgenote in de kantine
van het hoofdkantoor ontvangen en werd er afscheid van hem
genomen. Tevens werd hij gehuldigd i.v.m. zijn bijna 40-jarig
jubileum. Bij aankomst van het echtpaar bood mej. H. Scheep
bouwer namens de kantoorcommissie mevrouw Reijnhout een
vrolijke bos tulpen aan; in zijn dankwoord bedankte de heer
Reijnhout o.a. mej. H. Scheepbouwer nog heel hartelijk voor de
fijna attenties, verzorgd door haar, tijdens zijn ziek-zijn.
De heer H. Koerse heette de aan
wezigen welkom en gaf het woord
aan de heer J. Mijnders, die als
chef en namens de naaste colle
ga's sprak en speciaal er de aan
dacht op vestigde, dat de heer
Reijnhout, ondanks zijn handicap,
altijd voor iedereen klaar stond en
vaak van 's morgens vroeg tot
's avonds laat, dikwijls onder on
aangename omstandigheden, ge
ploeterd heeft. Hiervoor zwaaide
hij de heer Reijnhout veel lof toe
en dankte hem namens allen, die
met hem samengewerkt hebben,
hartelijk.
Nieuwe lamp
Omdat de gepensioneerde bijna 40
jaar aan de firma verbonden was,
ontving hij een enveleoppe met
inhoud.
De heer Mijnders zei: „we heb
ben gehoord, dat u uw huiskamer
gaat opknappen en dat u het geld
voor 'n nieuwe lamp besteed hebt
Als dan alles in uw huis achter
de rug is en u zit gezellig onder
de nieuwe lamp te lezen, denk dan
ook nog eens aan uw oude colle
ga's.
De heer J. van Leuverden sloot
zich volkomen bij de woorden van
de heer Mijnders aan.
De heer C. Kraay sprak als
tweede de heer Reijnhout toe en
zei o.a. in zijn toespraak, dat het
hem altijd verbaasd heeft, dat de
heer Reijnhout, altijd nog een
gaatje in het overvolle archief
Deze Charles Babbage was een
veelzijdig, begaafd man met een
sprankelende inventieve geest.
Hij had niet alleen rekenmachines
ontworpen en getracht deze ook
te bouwen, maar hij had zich ook
beziggehouden met het berekenen
van logarithmen en de uitgave
van logarithmentafels.
Wetenschappelijk
onderzoek
In 1830 schreef hij een boek,
waarin hij een lans brak voor
overheidssubsidiëring van het we
tenschappelijk onderzoek en hij
heeft zich zeer ingespannen voor
het opvoeren van het wetenschap
pelijk peil van zijn land.
Hij heeft ook een systeem be
dacht voor het voorkomen van
spoorwegongelukken en een me
thode ontworpen voor de identi-
ficering van vuurtorens. Verder
pleitte hij voor een uniform post-
tarief. Zijn vader was een vermo
gend bankier en de jonge Charles
kon zich dientengevolge vrij aan
de wetenschap, vooral wiskunde,
gaan wijden.
Niet onbekend
Rekenmachines waren in zijn tijd
niet onbekend. Genieën als Pas
cal en Leibnitz hadden er hun
krachten op beproefd, maar wat
zij hadden bedacht, waren betrek
kelijk eenvoudige apparaten. Wat
Babbage voor de geest zweefde
was een opgave van veel groter
formaat.
In 1822 richtte hij zich in een
brief tot de president van de
Royal Society en wijst hierin
op het grote belang voor het
gouvernement van zijn ideeën
voor een machine voor de
De heer M. Reijnhout in zijn jonge jaren als chef van\
ons filiaal te Uitgeest.
wist te vinden, dat toen gevestigd
was, waar nu de reclamestudio is.
Verder zei de heer Kraay: „Ik heb
lang met je samengewerkt, bijna
27 jaar en we hebben heel wat sa
men meegemaakt, zowel in blijde,
als in droevige dagen." „Ik wens je
nog vele jaren in gezondheid en 'n
gezegende levensavond toe."
Als derde spreker trad de heer C.
Pieters, namens het kantoorfonds
naar voren en bood, vergezeld van
een paar welgemeende woorden, 'n
enveloppe met inhoud aan, beho-
ïende bij een 40-jarig jubileum.
Voor deze huldiging en afscheid
was de heer I). ter Wee speciaal
gekomen en sprak o.a. „de heer
Mijnders heeft je toegesproken als
je laatste baas,
maar ik was
je eerste baas,
en wel toen je
chef in ons fi
liaal te Uit
geest was, dit
is nu alweer 27
jaar geleden.
Wegens je ge
zondheid werd
je overgeplaatst
naar het hoofd
kantoor en hoe
wel je heel
graag chef ge
bleven was,
ging dit helaas
niet meer. Trj-
dens je filiaal-
tijd hebben we
Als middelste op de foto is de
heer M. Reijnhout bezig met de
verzending van de (iliaalpost.
goed en prettig samengewerkt,
en ik geloof dat je de afgelopen
27 jaar een passende werkkring
had en met het nodige plezier
hebt gewerkt." De toespraak van
de heer Ter Wee werd besloten
met: „nog vele gelukkige jaren
en dat je maar heel veel van je
pensioen mag genieten".
Plezier
De heer Reijnhout sprak in zijn
dankwoord o.a. de uit het hart
gesproken woorden: „Heel veel
dank voor al uw woorden; ik heb
altijd niyn best voor de firma ge
daan, zowel in Uitgeest als op het
H.K., ondanks mijn niet zo goede
gezondheid. Ik heb altijd plezier
in mijn werk gehad." Verder
dankte de heer Reijnhout zijn col
lega's, die hem altijd bijgestaan
en met hem meegeleefd hebben.
Tenslotte zei hij: „Ik zal niet licht
vergeten, wat er vandaag tegen
mij gezegd is en ik dank u daar
nogmaals hartelyk voor, daar
kunt u staat op maken en vanaf
deze plaats groet ik u dan hierbij
voor het laatst."
De heer Koerse besloot de bijeen
komst.
berekening en vervaardiging
van zeevaartkundige en as
tronomische tafels en doet
het voorstel zulk een machi
ne voor de regering te bou
wen.
Wanneer het voorstel is aan
genomen, gaat hij aan de
slag. Naar zijn schatting zal
het drie jaar vergen. Het
worden er vier en zelfs dan
is er nog geen kijk op, dat de
machine gereed is. Want als
een fontein spuit Babbage
telkens weer nieuwe ideeën.
Het moet een machine wor
den, die elke mathematische
opgave zal aankunnen. Men
treft er de elementen aan,
die men ook bij de moderne
rekenmachines terugvindt: de
programmering, een reken
eenheid en een geheugen.
Het is een grootse conceptie.
Veranderingen
Door de voortdurende verande
ringen, die hij aanbrengt, blijft er
van de oorspronkelijke ideeën niet
veel over en hij wendt zich tot de
regeling met het voorstel een ge
heel nieuwe machine te construe
ren. Het gouvernement, dat even
als Babbage zelf, al handen vol
geld aan het project had ten koste
elegd, houdt hem aan „het lijn
tje", pas acht jaar later valt de be
slissing en krijgt hij te horen, dat
de overheid er mee wil stoppen.
Verbitterd en zich in de steek ge
laten voelend, zet hij zijn machine
de „Difference Engine" aan de
kant en gaat op eigen kosten wer
ken aan de „Analytical Engine".
Deze machine voltooit hij niet,
maar gaat werken aan plannen
voor de tweede verbeterde „Dif
ference Engine" en biedt deze we
derom het gouvernement aan,
maar ook nu weer tevergeefs.
Een belangrijk stuk levenswerk
naar alle schijn, een misluk
king geworden.
Zo ik had de gave van het woord,
ik trad voor de massa
en eiste van haar in woorden
die geen tegenspraak dulden
en waaraan geen ontkomen was,
respekt voor de klerk
aldus zou ik spreken
zo ik had de gave van het woord.
Zo ik schrijven kon als geen,
ik schreef duizenden vlugschriften
tegen allen, die de roem
onthouden aan de klerk,
ik vernietigde ze stuk voor stuk.
of beter nog, zocht ze te bekeren
aldus schreef ik
zo ik kon schrijven als geen.
Prins Klerk, mijn tijd, uw tijd
zal komen
als ik mij neerzet om te schrijven,
als ik mij opricht om te spreken,
als ik het voetstuk zal gaan bouwen
waarop men u neerzet,
eens heb ik de gave van het woord,
eens zal ik schrijven kunnen als
geen.
Babbage, zo vertelt een biogra
fie, had eens gezegd, dat hij met
vreugde de rest van zijn levens
dagen ervoor zou willen opoffer
ren, om over vijf eeuwen, gedu
rende slechts een drietal dagen
in het leven te mogen terugko
men, vergezeld van een weten
schappelijke gids, die hem de na
zijn dood gedane ontdekkingen
zou uitleggen.
In 1965 zal het echter by Albert
Heijn N.V. reeds mogelijk zijn,
om Charles Babbage wel niet in
levende lyve te zien, maar wel
één van zyn geesteskinderen in
de vorm van de „I.B.M. 1401".
(Vrij naar een artikel in de
Phiiips-koerier van 12 jan. j.l.)
Rekenen is voor vele mensen
een moeilijke bezigheid. Al dui
zenden jaren geleden heeft men
getracht hulpmiddelen te vinden
die het mogelijk zouden maken om
langs mechanische weg te reke
nen. Een van deze hulpmiddelen,
misschien wel het eerste, was het
telraam. dat al bekend was aan
de oude Chinezen en Egyptenaren.
Voor ons is het alleen nog maar
een stukje speelgoed, maar in het
verre Oosten bedienen de handela
ren zich er nog steeds van.
Ook de oude Romeinen hadden
een hulpmiddel voor het rekenen
bedacht, dat zij abacus noemden.
Alleen een vakkundig rekenaar
mocht met een abacus werken,
maar voor hem was het ook nog
lang geen kinderspel, getuige de
uitdrukking „zweten als een aba-
cist".
In onze tijd zijn er de geperfec
tioneerde winkelkassa's, die onze
kassières van ontzettend veel re
kenwerk bevrijden. Stelt u het zich
eens voor dat al het rekenwerk
met potlood, papier en het „blote"
hoofd gedaan moest worden.
Misschien begrijpt u al, waar
deze vooi beelden voor het snel-re-
kenen op doelen. Ja, inderdaad, dit
zijn computers „in de dop" en zo n
computer neemt Albert Heijn N.V.
in 1965 in gebruik.
Ook spelen computers een grote
rol bij de luchtverkeersregeling op
vliegvelden en bij de automatise
ring van industriële processen.
6-2: de heer W. G. J. Koopmei-
ners met mej. G. C. Boon
(adm. emb. afd.)
6-2: de heer J. C. Nijdam (Hol
lerith) met mej. A. Glan-
dorf (VRIO).
De goedmoedige spot-tekeninge
tjes die u in deze „Flitsen" vindt
en welke betrekking hebben op
„knelpunten" van het H.K. zijn
van de hand van de heer J. Linde
lauf, die sedert juni 1962 werk
zaam is op de afdeling Algemene
Boekhouding van het H.K.
„Hij zegt, dat dit de enige manier is om z'n telmachine i
te houden
zichzelf
