J
,,Niei alledaagse order'
Vijfduizend AH-klokken
kwamen in 7 maanden gereed
Vanachter de
schermen voor
het voetlicht
Beeldhouwer van person eelsgeschenk
door opdracht gegrepen
Lof van Mari Andriessen
Gegrepen
In brons
10
AH-FLITSEN
De klokkenmakers van Begeer
aan hun precisie-arbeid.
„Begin er niet aan. Voor klokken
nodig, wil het geen fiasco worde
mr. S. A. C. Begeer, direkteur
Begeer te Voorschoten indertijd va
Heijn N.V. een order plaatste voor
jubileumgeschenk aan het personec
„Ik heb naar die wijze woorden maar
niet geluisterd", vertelt mr. Begeer
ons in de directiekamer van de zilver-
fabriek. Hoewel het inderdaad een
niet alledaagse order was. hebben wij
haar aangenomen. En precies volgens
het tijdschema hebben wij de 5000
klokken kunnen afleveren".
Aan het vertrouwen van mr. Be
geer in de capaciteiten van het
personeel in zijn zilverfabriek is
het te danken, dat in de woningen
van onze vijfduizend personeels
leden nu een karakteristieke
wandklok hangt, die is gemaakt
naar een model uit de achttiende
eeuw. Op verzoek van Albert
Heijn N.V. had de heer Begeer bij
klokkenfabrieken in ons land ge
ïnformeerd, of zij een dergelijke
massale order zouden kunnen uit
voeren.
Daar had hij echter steeds een
homerisch gelach gehoord, als hij
het aantal noemde dat geprodu
ceerd moest werden. „Geen sprake
van", had men in de klokkenfa
brieken gezegd. „Met de huidige
personeelsschaarste kunnen wij
onmogelijk vijfduizend klokken
maken".
Het zag er naar uit dat de gedachte,
om bij het 75-jarig jubileum het per
soneel met een fraaie klok te verras
sen, niet kon doorgaan. ..Toen heb ik
gezegd dat onze zilverfabriek ze wel
zou maken"zegt de heer Begeer rus
tig. En men heeft daar direct de daad
bij het woord gevoegd door met de
tijdrovende voorbereidingen voor de
produktie te starten.
Zeven maanden
Vele maanden heeft die voor
bereiding geduurd. Maar toen
was de basis gelegd om in ze
ven maanden de opdracht uit
te voeren. Eerst werden er
500 per maand gemaakt. Toen
de produktie eenmaal goed op
gang was gekomen, werden in
Voorschoten iedere dag 50
wandklokken gemaakt. Men
had de totale partij nog veel
eerder kunnen afleveren, dan
was afgesproken, als de uur
werken, die uit Duitsland
moesten komen, niet met
voortdurende vertraging in
Voorschoten waren gearri
veerd.
Direkteur Begeer is trots op de
prestatie die zijn fabriek heeft ge
leverd. „Deze klok is uniek", zegt
hij. „In de winkels is zoiets niet te
koop en als dat wel het geval was.
zouden zij zeker 135,per stuk
kosten".
Tegenwoordig wordt de achterplank
van wandklokken van gefineerd hout
gemaakt. Deze klokken hebben een
achterwand van massief mahoniehout.
De gewichten van de meeste klokken
die men in de winkel koopt, zijn altijd
enigszins poreus, waardoor er vuil
e.d. binnen kan komen. In Voorscho-
tens zilverfabriek zijn de gewichten
gedraaid uit massief messing. Daar
door zijn de gewichten van elke klok
precies gelijk aan de gewichten van
een van de 4999 andere. Tot op de
gram toe.
maken is een jarenlange ervaring
n". I)ie wijze raadgevingen heeft
van de Koninklijke Zilverfabriek
n bekenden gekregen, toen Albert
5000 wandklokken als persoonlijk
il.
Passend
In de zilverfabriek hebben alle
klokken die gereed kwamen, nog
lange tijd gehangen voor na-con
trole. Stuk voor stuk hebben dus
alle afgeleverde klokken de ver
eiste zorg gekregen. Ook is na
gegaan of deze karakteristieke
klok past in een modern interieur.
Dat bleek gelukkig het geval te
zijn. Het hoofdaandeel in de pro
duktie heeft de heer F. J. Brusche
gehad. Hij is de man die verant
woordelijk is voor de gang van
zaken in de zilverfabriek. Vijf en
dertig jaar geleden trad de heer
Brusche als zilversmid in dienst
bij de fabriek. In december 1960
begon de heer Brusche al voorbe
reidingen te treffen voor het ont
werpen van de speciale gereed
schappen die bij de klokkenfabri-
cage nodig zouden zijn. Daardoor
werd het mogelijk verschillende
onderdelen van de klok in de fa
briek machinaal te vervaardigen.
Ook werden enkele veranderingen
aan het oorspronkelijke ontwerp
aangebracht.
Siermerk je
Het lofwerk werd verfraaid,
de wijzers werden geperst uit
messing, zodat men daarin
zelfs een sierwerkje kon aan
brengen. wat bij de gangbare
platte wijzers in andere klok
ken meestal niet mogelijk is.
Ook moesten de voorbereidin
gen worden getroffen voor
het maken van de kast, ge
wichten, de bel, de Atlasfi
guur en niet te vergeten de
zijfronten met het schildje,
waarop het winkeltje staat
afgebeeld waarin Albert Heijn
75 jaar geleden zijn zaken be
gon. De drie figuren op het
voorfront die Geloof, Hoop en
Liefde voorstellen en 't fraaie
Atlasbeeld, dat het heelal
Velen hebben achter de schermen
gewerkt om elk onderdeel van het
jubileum te doen slagen.
Deze medewerkers (sters) zijn op 7
juni tijdens een korte bijeenkomst
door de heer A. Heijn Jzn. voor het
voetlicht gehaald. Zij mochten als
dank van Raad van Bestuur en Di
rectie een boekwerk in ontvangst ne
men voor het vele werk dat zij ook
in avondlijke en nachtelijke uren)
verzet hebben.
torst, zijn eveneens in Voor
schoten gemaakt.
„Het was allemaal niet eenvou
dig", zegt de heer Brusche. „Ik
heb zelfs nog een studie moeten
maken om inzicht te krijgen in het
klokkenmaken en ik heb drie men-
j sen uit de fabriek voor dit werk
moeten opleiden. Maar toen het
eenmaal zover was dat de produk
tie kon beginnen, zag je het resul
taat van al die voorbereidingen.
Met ontzaglijk veel vreugde heb
ben we die zeven maanden aan de
vijfduizend klokken gewerkt. Zo'n
opdracht had ik in de 35 jaar dat
ik zilversmid ben, nog nooit mee
gemaakt".
..Nu Elck Sijn Sin", staat er op iedere
klok die nu in vijfduizend Nederland
se woningen hangt. Dat geldt ze
ker voor al onze personeelsleden,
maar het geldt ook voor de werkers
in de bekende zilverfabriek van Be
geer te Voorschoten, die met veel
liefde voor hun vak de prestatie le
verden om 5000 speciale klokken
voor het personeel van A.H. te ma
ken. De klokkekettingen inspireerden de fotograaf tot deze fraaie plaat.
HET BEELDHOUWWERK, dat tijdens de jubileumviering door
het personeel werd aangeboden aan de directie, is vervaar
digd door de Haarlemse beeldhouwer Theo Mulder. Enige
maanden geleden, toen het gipsmodel van het kleine beeld ge
reed was, hebben wij een gesprek gehad met de kunstenaar in
diens atelier.
kan zien als de hoofdtaak: distri
butie van levensmiddelen. De kor
te, wapperende jas suggereert
eveneens beweging en feestelijk
heid.
U zult zich mogelijk herinneren
dat hem verzocht was de expan
sieve drang en de distributie-
taak van het bedrijf in een
beeldhouwwerk tot uitdrukking
te brengen. Naar onze opvat
ting is de kunstenaar er prach
tig in geslaagd om deze ge
dachten op symbolische wijze
te verwerken.
De expansieve beweging wordt
vertolkt door een jonge man die
zich met krachtige tred voortbe
weegt en de armen energiek om
hoog heft. Uit deze handen vlie
gen vogels weg, waarin men zo
wel de wijde vlucht van het bedrijf
De heer Mulder vertelde ons, dat
hij direkt erg gegrepen was door
de opdracht. Hij was dan ook na
het eerste kontakt met Albert
Heijn in januari j.l. direkt aan de
slag gegaan. Er waren een aantal
studies gekomen, waarvan de op
drachtgevers op zeker moment
moesten zeggen: het wordt te ab
stract, het moet iedereen kunnen
aanspreken.
In een verder gesprek werd toen
het idee van het huidige ontwerp
geboren. In eerste aanleg was dit
overigens anders, o.m. ontbraken
toen de vogels. Ofschoon de perso-
neelsvertegenwoordigers zich met
dit eerste ontwerp reeds tevreden
verklaard hadden, voldeed het de
beeldhouwer toch niet en hij be
gon opnieuw. Interessant vinden
wij, dat nu toch weer de vogels
zijn teruggekomen die ook reeds
van een van de eerste studies deel
uitmaakten. Daar namen zij ech
ter toen een veel dominerender
plaats in.
Het definitieve beeld zal 1.60 m.
hoog worden en in brons worden
uitgevoerd. Bij het jubileum kon
dit echter nog lang niet gereed
zijn en daarom werd nu eerst het
kleine beeld in brons uitgevoerd.
En bij het jubileum aangeboden.
Wanneer het zover is zullen wij U
nog eens laten zien, wat er alle
maal moet gebeuren, voordat het
grote beeld gereed is.
Wij hebben U hierboven reeds la
ten merken dat het beeld ons di
rekt aansprak en bijna ieder uit
het bedrijf die het inmiddels heeft
gezien, dacht er zo over. In dit op
zicht bevinden wij ons in deskun
dig gezelschap, want tijdens ons
bezoek aan het atelier van de heer
Mulder ontmoetten wij daar ook
nog even de grote beeldhouwer
Mari Andriessen, die zich prijzend
uitliet over het ontwerp.
Wij hebben dan ook de overtui
ging dat onze jubileumbijdragen
moeilijk beter besteed hadden kun
nen worden.
