i
Ntaat tic boom al klaar?
i\
Kerstpuzzel met rijm
-M
X
'---t
>-
r~
k'
5
W'-
5
'3
Hl
Jk
Vijf prijzen van f 7.ÓO
2
AH-FLITSEN
Personeelsorgaan van Albert Heijn N.V. Zaandam
16e jaargang - No. 12 Landelijke editie December 1959
Verantwoordelijk eindredacteur
F. Brandsma, Personeelschef Filialen
Redactie
J. Lieffering In- en externe betrekkingen
J. J. M. v. d. Meer Personeelszaken
H. van Petten Verkoop
K. Romp Personeelszaken
A. v. d. Blonk Personeelszaken
Aan dit nummer werkten mede:
Mej. C. Buntsma Kerst-interviews
L. J. A. S. Kloos
J. Boon
J. Janse
J. Pb. Ypma
W. Laatsman Kerstverhaal
W. van Maltha Tekeningen
Gerdy Atsma-Prins Amsterdam
Druk: Ramshorst, Wormerveer.
Cliché's: Zaanl. Cliché Industrie, Zaandam.
MriHAVUC
De heer Lionarons vroegen wij een
vergelijking te maken tussen de
Kerstviering in de West hij is
geboren en getogen in Suriname
en hier. Er is niet zo'n wezenlijk
verschil. De Surinaamse bevolking
is over het algemeen godsdienstig
ingesteld en de kerkelijke viering
neemt dan ook een grote plaats in.
Doch daar tegenover staat, dat
ook het feest in de huiselijke kring
beslist een grote plaats krijgt toe
gemeten.
Dan is daar het
j/tiBgSSij, feit, dat prac-
tisch iedereen
een Kerstboom,
met mooie ver-
W 'i siering, Kerst
stal of -kribbe
i huis heeft.
J Fleurig en fris,
I want men werkt
er veel met vers
groen hoofd
zakelijk mos van de palmboom
schors.
De huisvrouwen hebben het extra
druk voor deze feestdagen, want
dan is daar het traditionele ge
recht, de ,,pom", een soort kool
raap die geraspt wordt en met spe
cerijen en kip wordt gemengd en
in de vorm van een taart wordt
opgediend. De goede naam voor
„pom" is tojer en het is een raap
die het gehele jaar verkrijgbaar is
en voor de Surinamer het uitgele
zen gerecht vormt.
Wat ik U vergeten heb te noemen,
de markten, deze worden vooral
vlak voor de feestdagen zeer druk
bezocht en men kan er letterlijk al
les kopen. Een kleurrijk geheel
vormen deze markten door hun
uiteenlopende bezoekers, de in
heemse bevolking, de Hindoes, de
Chinezen e.d. Weet U dat prac-
tisch iedereen in Suriname met
Kerst in het nieuw verschijnt Ja,
het Paasbest van ons, wordt daar
„Kerst-nieuw". Voorts moeten wij
nog even vertellen, dat er met
snaarinstrumenten op de hoeken
van de straten en de pleintjes
kerstliederen ten gehore worden
gebracht, zodat ieder ten volle aan
het Kerstfeest en alles wat daar
mee samenhangt herinnerd wordt
en meeleeft.
Ook de „maskarade", die door de
inheemse bevolking met de Kerst
dagen wordt opgevoerd is een
uiting van de algemene feestvreug
de. Deze laatste dingen mist de
heer Lionarons in onze streken,
als je buiten de deur komt met de
Kerst dan is er niets dat je doet
denken aan het grote feest wat er
gevierd wordt, alleen de Kerst
boom of Kerststal, die je ziet staan
voor de ramen van de buurtgeno
ten.
redesfeest
De heer Bodenstaff, werkzaam op
de zegelafdeling, en afkomstig uit
Indonesië vroegen wij naar zijn
mening over het Kerstfeest. Even
als zijn voorganger zag hij ook
geen wezenlijk verschil in de vie
ring.
In Indonesië waar ook het
grootste deel van de bevolking ge
lovig is ziet men het feest als
het grote en echte vredesfeest.
Zoals U dus wel merkt slaat dit
hoofdzakelijk op de kerkelijke
viering.
Een traditioneel g'erecht had men
niet, over het algemeen is de be
volking- niet al
te rijk. Wel
kent men daar
de kerstboom,
die net als bij
ons keurig
wordt opge
tuigd met aller
lei mooi en
glinsterend ma
teriaal.
Eén kerstfeest
ligt de heer Bodenstaff nog vers
in het geheugen, al is het al weer
ettelijke jaren geleden, dat was
toen hij in Nieuw-Guinea diende
en men de Kerst daar vierde met
de stengun tussen de knieën.
Samen met zijn Hollandse kame
raden werd een kerstboom gehaald
en opgetuigd met producten uit
het oerwoud. Zelden heeft onze
Indonesiër zo intens het Kerstfeest
gevierd als toen.
Nu is de heer Bodenstaff al een
aantal jaren in Nederland en viert
hij met zijn gezin op Hollandse
wijze het Kerstfeest, maar veel
denkt hij nog terug aan zijn moe
derland en aan de manier waarop
men in Indonesië met elkaar het
Kerstfeest als vredesfeest her
dacht.
ijnen
Bedrijfsleider Hoendervangers uit
Renkum, die in 1947 als le verko
per in filiaal Dinteloord begon,
vertelt het volgende:
Kerstmis 1947 bracht ik door met
mijn meisje bij haar en mijn fami
lie te Steenber
gen. Grote fa
milie gezellige
mensen.
We hebben toen
het plan ge
maakt om in
het voorjaar
van 1947 te
gaan trouwen,
waardoor de
Kerstdagen van
dat jaar voor
ons wel heel bijzonder zijn geweest.
Nu, in 1959, hoop ik met vrouw en
4 kinderen (Corry, Nellie, Kees en
de baby) hier in Renkum rustig
door te brengen.
Eerst naar de Nachtmis, dan ver
der een goed boek ik hoop op
een goed hoorspel door de radio
en er komt nog wel familie uit
Steenbergen.
Voor het zover is ga ik echter in
de dagen voor Kerstmis een record
verkoop zien te behalen in een van
mijn geliefde produkten: Wijnen.
ver versiering en hnarsen n»«4en
Wanneer het kerstfeest
nadert nemen we kaarsen
in huis, we zoeken de
doos met kerstversierselen
op en op de markt kiezen
we een geschikte kerst
boom. Is het U, bij al die
voorbereidselen voor het
kerstfeest, ook wel eens
overkomen dat U zich af
vroeg waar dat alles toch
vandaan komt? Die glin
sterende ballen, de gou
den en zilveren draden,
het engelehaar, Er moet
in Nederland toch ergens
een „kerstversierselenfa-
briek" staan waar ze dat
alles maken, dacht ik zo.
Import
nl. gemaakt van
zoals bcendervet
slacht af vallen en
Het leek me wel interessant om daar
eens een kijkje te nemen en u er over
te vertellen.
Via de leverancier, bij de grossier in
de oude Amsterdamse binnenstad
terechtgekomen, hoorde ik echter,
dat vrijwel geen enkele kerstversie
ring in Nederland wordt gemaakt.
Alles komt uit het buitenland, voor
namelijk uit Duitsland en Tsjecho-
Slowakije. U begrijpt, een reisje
naar deze landen was niet direct
mogelijk.
Jammer, want nu was alles wat ik
over de glinsterende kerstversiering
te weten kon komen, dat het bij dui
zenden stuks in ons land wordt ge
ïmporteerd
Toch is het niet zó erg, want
eigenlijk behoren al die broze,
schitterende ballen en klokjes
helemaal niet tot de eigenlijke
boomversiering.
Eigenlijk
Wanneer we een kerstboom vol
gens de christelijke overlevering
sieren, mogen er niet meer dan
33 witte kaarsen en rode rozen
in. Dit omdat Christus op aar
de de leeftijd van 33 jaar be
reikte en rozen in zijn leven
zo'n belangrijke rol speelden.
Later voegde men aan deze
kerstboomversiering nog
toe: de vijfpuntige ster
van Bethlehem, die de
komst van Christus aan
kondigt en gouden dra
den, die van de ster af,
als stralen van het
goddelijk licht door
de boom worden
geslingerd.
Met liet schrijven over alles wat
in een kerstboom hoort kan ik (lus
toch in eigen land blijven, daar
Nederland gelukkig wel een grote
kaarsenindustrie herbergt.
Kaarsen
Het eerste dat bij
de kaarsenfabri-
cage opvalt is,
dat de grondstof
voor het sprook
jesachtige, leven
de licht, aller
minst romantisch
te noemen is.
Kaarsen worden
dierlijke vetten,
destructieoetten,
plantaardige oliën.
Bij de produktie van kaarsen wor
den de vetten na een voorzuive
ring, gesplitst in glycerine en vet
zuren.
Bij deze splitsing, waarop ik, om
het niet al te technisch te maken,
niet zal ingaan, ontstaan gemeng
de vetzuren die worden gedestil
leerd.
(On)-vemdigd
Ook de gedestilleerde vetten wor
den weer gescheiden in verzadig
de en onverzadigde vetten. De
eerste bevatten hoofdzakelijk pal-
mitinezuur en stearinezuur die bij
kamertemperatuur vast zijn. En
daarmee zijn we dan waar we we
zen willen, bij de stearine.
Een belangrijk onderdeel van de
kaars is echter ook de kaarsepit.
De kaarsenfabriek onderscheidt
twee soorten pitten, „platte" en
„vierkante": al naar gelang de
wijze van vlechten.
De platte pit gebruikt men hoofd-
ff
l
3
b
9
IO
li
1 5
/6
'1
i a
'9
10
li
Zl
13
jj
IH
i s
lb
n
It
30
31
n
ii
J V
35
31
ia
V o
tl
tl
V3
yv
vj-
tb
v<?
1 9
ro
5/
51
r J
ry
55
56
fS
1
AO
o 1
hl
b 3
b V
6 r
66
V
ÓS
6 «5
7°
f'
Ji
t-s
?b
7/
7 8
HO
6/
81
Si
SS
85
SS
6<i
9°
b'
y
Is
t*
zakelijk in stearinekaarsen; de
vierkante pit in waskaarsen. De
dikte van de pit bepaalt mede de
vlam en de hoeveelheid warmte
die wordt ontwikkeld.
Het ligt dus aan de pit hoe snel
een kaars opbrandt. Als het goed
is, mogen daarbij geen randjes
blijven staan noch mag het kaars
vet overlopen.
Kristalforij
De voor de fabricage van kaarsen
gebruikte stearine wordt gesmol
ten en daarna zogenaamd „koud
geroerd", dit om te voorkomen dat
verkeerde scheikundige stoffen
ontstaan. De verkregen kristalbrij
wordt gebruikt voor het gieten
van kaarsen, wat gebeurt in de
kaarsen gietmachine. Hiervan zijn
twee types in gebruik: het op-
druk-systeem en het optrek-sy-
steem. De machine die volgens het
eerste systeem werkt, bestaat uit
een grote platte bak waarin zich
de gietvormen bevinden en waar
omheen men koud of warm water
kan laten lopen. De gietvormen
zijn aan de onderkant afgesloten
door de kop van een zuiger, die
op en neer kan worden bewogen.
Door de holte van de zuiger loopt
dan de pit.
Stollen
Nadat de vormen met water zijn
voorverwarmd, worden zij vol ge
goten met stearine, waarna het
warme water wordt vervangen
door koud water, zodat de kaarsen
kunnen stollen. Een handle draait
de zuigers nu gezamenlijk omhoog",
waarbij de kaarsen uit de vormen
worden gedrukt. Boven deze ma
chine zit 'n houten raam met klem
men waarin de kaarsen worden
vastgeklemd. De kaarsen blijven
daarin enige tijd zitten om de pit
in het midden van de vorm te
houden.
Bij de optrekmachine bestaat elke
machine uit een aantal gietblokken
waarin de gietvormen zitten. Bij
deze werkwijze worden de kaarsen
dan ook aan hun pit opgetrokken.
De pit zit boven de vormen ge
vangen in een klem, die, nadat de
kaarsen zijn gestold, omhoog wordt
getrokken. Hiermee trekt men dan
tevens de kaarsen uit hun vorm.
Daarna klemt men de pitten on
der de kaarsen opnieuw, snijdt
men ze door en kan het proces
van voren af aan begin
nen.
U ziet wel, dat er heel
wat werk moet worden
vende licht"
in Uw huis
kamer hebt.
GERDY.
De oplossing krijgt U door van de
opgegeven cijfers woorden te ma
ken.
Daarna brengt U de letters over in
het diagram van de Kerstboom.
Als b.v. 30 en D is, wordt in het
diagram een D ingevuld op de
plaats waar 30 staat.
Bij een goede oplossing ontstaat
een rijmpje.
Oplossingen kunnen worden inge
zonden vóór 5 januari 1960 aan
de Redactie van „A.H. Flitsen",
te Zaandam.
Links op de brief of briefkaart
vexmelden „Kerstpuzzel".
Hieronder volgt de omschrijving:
I-4-38-3-2-6-7, op slot doen.
II-13-17-18-19-24-28-4-0-5, tegen
overgesteld
8-88, wintervoertuig
27-14-57-33-48-23, deurtje in een
grote deur
9-16-21-10-31-29-51-25, koffiesur-
26-12-32-46-22, Egyptisch god der
wijsheid
15-58-44-45-49, niet donker
50-8-41-52-66-20-68-47-54-67-39
ongelooflijk
72-61-62-73-85-43-37-30-64-59, stad
in Friesland
97-87-83-71-6-90, plantaardig af
scheidingsproduct
86-84-95-60, zeer lange mantel of
jas
34-78-65-94-92-70-75-56, bloed
wraak
55-74-96-89-35-42-77-6, overwin
ning
69-91-93, klein soort paard
80-36-81-63, niet achter
76-82-79-53-98, gemeente in Lim
burg
