Een voorpost van A. H. in Suriname Chef Pasman voor de Surinaamse de een natuurlijke aanlegsteiger. We AH-FLITSEN 3 Iat I hadden inmiddels een enorme dorst rztffin n&inT&rvi&Wri gekregen en tot onze vaderlandse lauiu ytrifflCrfVICWU vreugde serveerde men hier onver- I- I II valst Heine kens gerstenat. tzels voor gammele karretjes brachten de inventaris wy - Als iemand verre reizen doet, dan gemaakt over dit eiland. kan hij veel verhalen. Inderdaad is dit zo, alleen is er de moeilijk heid om uit de grote hoeveelheid van reisindrukken datgene te kie zen wat een verhaal interessant maakt. Toen wij dan op 2 Juli afscheid namen van Nederland, tot het laatst uitgeleide gedaan door de organisator van onze reis, baas Albert de tweede, begon voor ons het avontuur. Traag stoomde de „Cottiea" door het Noordzeekanaal, machtig ge zicht vanaf het Shelterdek naar de bedrijvigheid op de oevers te kijken. Eindelijk dan de sluizen van IJmuiden, waar onwillekeurig onze gedachten uitgingen naar 't bekende lied van die naam. Afscheid. Dag Nederland, gegroet blonde duinen, wij zullen in ons hart U meenemen. Rustig schommelt de „Cottiea" de Noordzee over, monotoon stam pen de machines, de kennisma king met bemanning en overige passagiers- in de volle gang. Het is interessant kennis te maken met reizende mensen, men is ge woner, meer er van overtuigd op elKaar aan gewezen te zijn ge durende de tocht. U kent wellicht het boek „Mensen in 't hotel"; wel, als ik er ooit aan toe kom, dan ga ik schrijven „Mensen op een boot". Heerlijk, wij die altijd omgegaan hebben met mensen, maakten nu de weerspiegeling van onze grote Maatschappij in 't klein mee en zonder de verschuilingsgelegen- heid van de samenleving op het land. De morgen na ons vertrek werden we wakker en be merkten we dat we stil lagen Een blik uit de patrijspoort gaf ons het gezicht op de witte krijtrotsen van Dover Hier bleven wij op veilige af stand uit de kust liggen wachten, op een vijftiental Engelse passagiers, bestemd voor Brits Guyana en wat vrachtgoed. Na Dover voeren we geruime tijd vlak langs de Engelse kust het kanaal in. Verscheidene passagiers be gonnen al aardig bleek tc zien en vooral toen de golf slag de „Cottiea" een beetje liet rollen, bleken zij het no dig te vinden, over de leuning strak naar de zee te kijken De zee scheer, nger te heb ben, nu-.tt Je tenminste flink, zo zelfs dafc de scheeps naam VOOr n noemde n.l. ,,Kot- Het was wel jammei Louis Davids onvergetelijk liedje „Urne Arie heeft een Lord gekocht met als zinsnede „Als een vorst rijdt hij door de Jordaan". Wel, we voel den ons als die „Urne Arie", als een vorst door Madeira. Op dit zo door de natuur gezegende eiland, is het helaas alleen maar aan enkelen mo gelijk te genieten van de zegeningen, men is over het algemeen arm, bitter arm. Achter de auto's, met in hun ogen rijke touristen, renden hele tiles van bede/knapen, schreeuwend in het Por tugees om een aalmoes, in de straten, welke soms steil om hoog liepen en waar de auto tegen op kroop, was dit gebedel vaak hin derlijk door de ongelooflijke brutali teit dezer knapen. Hier reden wij voor het eerst langs bananenvelden en smulden werkelijk zonrijpe vruch ten. We hebben genoten daar hoog in de bergen, we hebben de druiven zien groeien waarvan de wijn de naam van dit eiland draagt. Ragfijne kleedjes. De dames van ons gezelschap hebben zich verlustigd aan rag fijne kleedjes en kledingstukken, kunstig gevlochten rietwerk. Wij mannen hebben op onze beurt de dames mee getroond, niet naai de wijnkelders, neen o neen, maar naar de beroemde wijnzolders. Hier kent men niet zoals in Ne derland wijnkelders, maar heeft men de grote wijnfusten op enor me zolders opgeslagen. Wij hebben Madeirawijn gedronken in al haar nuances en variëteiten, uit leuke lange wijnglazen, voor een spot prijs kochten wij de mooiste vaat jes met wijn, standaard, tapkraan alles inbegrepen. Wij hebben ge- ooden en gehandeld, en de lof ho ren verkondigen van de slimm>_ Portugezen, dit tot hun spijt ove. de Hollanders, die zo goed de waarde van hun pesos wisten. Nagewuifd door half Madeira zijn we in de K.N.S.M.-sIoep naar onze goede oude „Cotica" gevaren. U vraagt om een indruk van Ma deira, wel, het best zou ik het zc willen zeggen, Madeira is een Hollandse voorjaarsdroom. Het zou nu geruime tijd duren v'oor we land te zien krijgen en daarom gaan we nu de tijd ver korten met een competitie in dek- spelen als tafeltennis, sjoelbak ken, shuffle-board, enz. üe fam. Pasman bleek niet in aanmerking te kunnen komen oor behoorlijke prijzen, op zoon Ienkie na, want die sleepte in ;ijn afdeling liefst vier 1ste prrj- j varen nu het Caraibisch gebied binnen en voor we onze volgende U kent haven bereikten koersen we langs tal loze eilandjes. Wij zijn natuurlijk vroeg uit de veren om niets van 't groen te missen, wat te begrijpen is na steeds maar water en water ge zien te hebben. Hier ergens kan Robinson Crusoë geleefd hebben op zo n onbewoond eiland. Vei-- schillenden onzer mede-passagiers slaakten de verzuentmg op zo'n eiland te willen wonen, helemaal alleen zonder enige communicatie. Trinidad. tiet is geloof ik maar goed, dat het maar bij gedachten blijft, want de aardigheid zou er gauw af zijn. Trinidad, met als hoofd plaats Port of Spain, hebben wij nu aangedaan. Dit is de overlaad- plaats voor de bauxiet, U weet, Je grondstof waaruit men alumi nium wint. Vóór negentig jaren heeft Enge land aan Amerika toegestaan hier ti'oepen te legeren. Trinidad is ook een bekend vacantieoord voor Amerikaanse filmmensen en geld- koningen. Het eiland profiteert hier enorm van en alles ademt hier welvaart. We brachten op Trinidad een bezoek aan de „Bo tanie Garden", 's werelds be roemdste tropische plantentuin, ademloos hebben wij naar die rijke groei gekeken, onbeschi-ijflijk ge noten van de wonderlijke schep pingen van moeder natuur. In de bergen van Trinidad hebben we citrus aanplantingen gezien, de Chef en mevrcuw Pasman in gesprek met een van de gasten tijdens de receptie ter gelegenheid van de opening van de Z.B. in Paramaribo. vi-eugdetraantje wordt ge plengd. Voor ons is prima ge zorgd. Een vertegenwoordi ger der Fa. Kersten haalt ons af en de mensen van de Ex- pedit e dezer Firma verzorgen de bagage. In het pension van Kersten wacht ons een hartelijk welkom, en op de tafel in onze kamer staat een machtig bloemstuk van Directie en Commissarissen als ontvangst- groet in Suriname. De Directeur van C.K.C. (dat is C. Kersten Co.) kwam ons be- gioeten en we waren en voelden ons thuis. Voorbereiding Reeds de morgen na onze aan komst ben ik begonnen met dc oi'ganisatie, nodig om een Zelf- beöieningszaak op te bouwen. Na ettelijke besprekingen met dc len weg. Mochten wij bij de spe en dan niet tot de gelukkigen be horen, als danspaaar deden we voor het welkomstdiner dat het beter en wonnen dan ook de gehouden werd, nu alle passa- lste prijs, bestaande uit een grote giers aan boord waren, wat doos Droste pastilles. Wij hadden een lege stoelen en ondanks onze geweldige zin door de zeelucht konden wij al het lekkere niet verwerken. Geen enkel lid van de fam. Pas man heeft enige last van of nei ging tot zeeziekte gehad, een strop voor de K.N S M., maar on ze plaatsen aan tafel zijn de ge- he'e reis bezet geweest. Na het Kanaal een zeer onstui mige x*eis door en langs de Golf van Biscaye. Dat stukje zee schijnt door de vex'schillende golf- stromingen altijd erg lastig te zijn en ook nu maakte de golf geen uitzondering. Onze zieke passa giers werden alsmaar zieker en wij, die tot de gezonden behoox*- den, kregen alleen maar meer eet lust en slaap. Na een dag of wat varen, rees voor ons oog een grote hoogte van uit zee omhoog, Madeira, lief lijk eiland in subtropisch gebied hadden we bereikt. Wanneer ik dichten kon zou ik een ode wijden aan dit prachtig oord. De „Cottiea" voer langzaam de baai binnen en rondom weme'de het van kleine bootjes, van waar uit jongens en meisjes in zee ge worpen geldstukken opdoken of waar handelaren in zaten midden tussen de vreemdste handelswaar. Wij zijn aan land gegaan en hebben voor elke ziekte praktisch. een dokter aan boord, n.l. zeven in totaal. Heel wat niet? Wat een kwaaltjes en mankementen heb ben de mensen als ze niets beters te doen hebben. Het bleef de eerste week na Ma deira koud en guur weer op zee en de zeezieken, uit gewoonte, hadden het dan ook niet best op het open dek. Onze volgende lan dingsplaats is Bai'bados, een e5- and, hetwelk in Brits bezit is. Ook hier duikende en handeldrij vende lieden om ons schip. Barbados is bekend om haar schitte rende zwembaden, het zeewater heeft een lichtgroene kleur en is buitenge woon helder. Door het hoge zoutgehalte van het water zwemt men er zeer gemakke lijk. Ook hier hebben we een tocht over het eiland gemaakt en kunnen constateren, dat Barbados evenals Nederland door overbevolking haast geen onbenut stukje grond heeft. Ook dit eiland is arm en door minder aan natuurschoon dan Madeira valt het nog meer op. We bezochten hier Sam Lord Castle, een prachtig ge bouw nog daterend uit de zeerovers- tijd van Piet Heyn en consorten. Half museum, half hotel-restaurant is het idyllisch gelegen vlak bij zee. Door een mooie tuin vol met tropi sche planten en heesters kwamen we aan zee en zagen hoe slim die zee- Een doorkijkje door de ruime Z.B. - Licht en lucht! per open auto een schitterende tocht rovers geweest moeten zijn, want cacao zien rijpen, de koffie zien groeien, kortom wat in de tropen groeit, is zeker ook op Trinidad vertegenwoordigd. Op Trinidad zijn prachtige weggen, allemaal geasphalteerd, wat geen wonder is omdat men hier het be kende Asphaltmeer heeft. Waar schijnlijk een vulkanisch mirakel, want men haalt er steeds asphalt uit, zonder dat het ooit vercnin- dert en nu het laatste stukje, twee dagen varen en dan onze bestemming Suriname. We trof fen het niet best bij onze aan komst voor de monding van de Surinamerivier, want het was laagwater, zodat wij een paar uur moesten wachten om binnen te varen. Bruin water. Mijlen ver uit de kust ziet 't water brum van de modder door de ri vier in zee gestort. Gelukkig voe ren we nog bij licht de rivier op, zodat wij in de gelegenheid waren de oever te bekijken, len weelderig tropische planten groei bedekt aan weerszijden de rmerzomen. We varen langs verlaten planta ges waarvan niet veel meer is te bespeuren. We zien Bruijnzeel's houtzagerij aan de linkeroever ge legen echt een stukje Zaandam. De „Cottieazig-zagt over de ri vier, welke een enorme breedte heeft, om de vaargeul te volgen, plots valt de tropische nacht en we zien de lichten van Paramari- bo. Drie stoten van de fluit op de „Cottiea" en wy begroeten hiermee ons nieuwe woon oord. Honderden mensen ver dringen zich op de K.N.S M.- aanlegsteiger; vrolyk heen en weer geroep en een enkel Directie hebben we een plan ge maakt en ben ik in de eerste plaats begonnen met alle voor naamste winkels in Paramaribo L bekijken. Dat moesten vele A.H.- mensen ook eens kunnen doen, machtig interessant is dat. Dc meeste winkels hier zijn in han den van Chinezen en Hindostanen, zeer ijverige, volhardende lieden Levensmiddelen heet hier provi sie, nu wat in zo'n pi'ovisiehandel te koop is, grenst aan het onge looflijke. De winkel van Sinkei is er bepaald een prutszaak bij ge weest. Alles, letterlijk alles verkoopt men en niet ordsl.jk in afde lingen, neen, zo maar door el kaar. In een koelkast lig gen fruit, vleeswaren en vis door elkaar, schynbaar er gert het niemand. Wij klagen in Holland wel eens over de vele winkels, maar hier is op elke 20 gezinnen een levens middelenzaak. Veertien dagen later ben ik begonnen perso neel aan te nemen. Levert dat in Holland wel eens moeilijk heden op, en waar we ons toch meestal laten leiden door de eerste indruk, dan kunt zich voorstellen dat ik met de handen in het haar zat, me dewerkers te moeten kiezen uit geheel andere rassen. Komt in Holland een sollici tant, dan zal deze zo veel mo gelijk er netjes uitzien, maar hier dacht ik eerder aan een bal, want men draagt graag jurken van uiterst dunne tule en soortgelijke stoffen. Men spreekt hier over het alge meen wel Nedexfands, maar de waarde van het uitdrukkingsver mogen in onze taal verschilt he- meisoreed. Nu wil de Surinamer dat graag verbloemen en hierdoor is hun stei-eotype antwoord van „Ja mijn- neer" ontstaan. Men begrijpt veel- ai niet waar het over gaat maar toch volgt direct „ja mijnheer". Dat dit in de praktijk grote moei lijkheden met zich meebrengt, kunt U begrijpen. Om beter begi'ip voor elkaar te krijgen heb ik gedurende een vier tal weken een cursus gehouden, waarin we met elkaar gepraat hebben, vooral het begrip, hoe staan we tegenover de klanten, heb ik getracht hun deelachtig te maken. „Wat moet je." Nu ik dit schrijf zijn we al bijna twee maanden aan het draaien en met een zekere voldoening mag ik zeggen dat wij wat het personeel betreft, een uitzonde ring in Paramaribo zijn, voor de A.H. mensen die in de me ning verkeren dat personeels- training tot de gemakkelijkste baantjes gerekend moet wor den wil ik nog dit zeggen, be nijd de leraren niet, maar geeft hun waar en wanneer U kunt Uw steun, want dat is nodig bij hun taak. Wees er trots op dat er in ons land wat gedaan wordt om Uw medewerkers te verbeteren, stel daar tegenover de bediening hier in Suriname, waar een meisje, dat zich ook tot de verkoopsters rekent, er gens in een zaak rondhangt, de klant niet groet en eindelijk eens de mond open doet en zegt „wat moet je" en op z'n Zondags „wat moet U". Het is deze mensen niet kwalijk te nemen, want niemand toonde hun hoe of het wel moest. In de HOLA (dat is de naam van onze Super-market) zult U dergelijke gezegden niet horen, want ik heb hun 't waardeloze van zulke vra gen laten inzien en doen begrijpen. Interview. In een interview voor de A.V.R.O.S., de Surinaamse radio-omroep, heb ik het een en ander verteld over zelf bediening en over de te openen HOLA en natuurlijk over A.H., Ne derlands grootste kruideniersbedrijf. Voor het gesprek had men een half uur uitgetrokken en voor 't geval, dat het mocht stokken of niet vol De complete familie Pasman in fro- penkleding. Om jaloers op te worden, zou komengrammofoonplaten klaar gelegd om die dan af te draaien. De platen zijn wel rustig blijven liggen, daar we met 't gesproken woord nog in tijdnood kwamen. (Slot volgt)

Personeelsbladen | 1955 | | pagina 3