EXPERIMENTEN
landsche Eenheidsprijzen Maatschappij'Amsterdam). Wel bestonden er winkels die
een gedeelte van hun assortiment tegen eenheidsprijzen verkochten, en dat laatste
deed Albert Heijn nu ook, met gunstig effect mag men zeggen, want er ontstond
elk jaar een stormloop tijdens de kwartjesreclame.'7
Het is alsof al deze activiteiten het trio niet genoeg was, want tegelijkertijd werden
enkele diversificaties ondernomen. Albert senior was hun daarin wederom tot
steun. Hij was het althans die in 1923 in Amsterdam tegen ‘Maison Ledeboer’ aan
liep, dat ‘door bijzondere omstandigheden’ te koop werd aangeboden. Maison
Ledeboer, gelegen op de hoek van Kalverstraat en het Spui, was een van de oudste
restaurants van de stad, maar had inmiddels een eenzijdig publiek van lonkende
dames en knipogende heren gekregen. Albert senior overwoog er een luxe algeme
ne levensmiddelenwinkel van te maken, in de geest van Fortnum Mason uit
Londen, waar de bedienden in jacquet waren gestoken en de klanten uit twintig
soorten honing konden kiezen; een dergelijke zaak bestond absoluut niet in
Nederland. Later meende Albert dat het toch mogelijk moest zijn om het restau
rant te handhaven, en vervolgens kwam Gerrit met Lyons op de proppen, een een
voudige maar drukke lunchroom waar hij tijdens zijn stage in Engeland dikwijls
had gegeten.
Om ‘Maison Ledeboer’ over te kunnen nemen werd op 22 oktober 1923 de
‘nv Formosa, Maatschappij tot Exploitatie van Restaurants en Lunchrooms’ opge
richt, in welke naam de belofte tot een hele keten besloten lag. Gerrit liet het pand
verbouwen en wist met veel moeite een ander publiek te lokken: ‘Formosa’ werd
een befaamd oord voor thee-drinkende en taartjes-etende dames. Toch werd het
voornemen om meer van dergelijke zaken te openen voorlopig niet uitgevoerd.
Onder directeur Johannes van Heuveln boekte ‘Formosa’ weliswaar winst, maar
niet zodanig dat men stond te trappelen om elders te starten. In 1931 zou in Den
Haag nog een tweede ‘Formosa’ worden geopend en daarna bleef het een tijd stil
rond de maatschappij met de veelbelovende naam.18
Meer vertrouwen had men in een ander probeersel: aparte winkels voor
koek, banket, suikerwerken, koffie, thee en chocolade. Dit laatste artikel was ook de
bestaansreden van deze winkels: de zojuist in gebruik genomen chocoladefabriek
vroeg om ‘meerderen verkoop’; en men wist van de winkels van Jamin dat er op dit
vlak mogelijkheden lagen. Op 12 november 1924 kwam de nv Albert Heijn
Chocolateries tot stand, die onder leiding van Johan Hille binnen vier jaar al acht
tien chocolaterieën exploiteerde. Het tekort aan chefs werd daarbij omzeild door
66
