188
DE SPEURTOCHT NAAR VERBETERINGEN
moesten betrachten. Zij mochten geen vierkante decimeter van de winkel onbenut
laten, en voor de plaatsing van de diverse artikelgroepen gold het verleidelijke
motto: een eiland van verlies in een zee van winst.13 Govers legde daarbij de groot
ste felheid aan de dag: hij sloeg elke keer op een vast tijdstip zijn aanwijsstok kapot.
Hij toonde dure advertenties die merkfabrikanten onlangs in kranten hadden
geplaatst en vroeg de bedrijfsleiders wat zij er in hun winkels mee hadden gedaan.
Hoe de antwoorden ook uitvielen, Govers conclusie luidde steeds: ‘We hebben er
dus niets mee gedaan’ en bij dat ‘niets’ sloeg hij zijn aanwijsstok kapot?4 Hierna
waren de bedrijfsleiders in staat hun hele winkel te verbouwen.
Met een strakke organisatie en betere opleidingen waren de basisvoorwaarden ver
vuld om tot rentabiliteitsverbetering te komen. Onmiskenbaar de zwakste plekken
in de supermarkten vormden de versafdelingen. Men had het hier op te nemen
tegen vastgeroeste koopgewoonten bij het publiek, dat gewend was aan onverpakte
en met veel zichtbare service omgeven produkten, en tegen gevestigde zelfstandi
gen, die van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat konden werken zonder hun uren in
rekening te brengen. Daarom moest men eerst maar eens op deze terreinen quitte
zien te spelen...
Voor verse groenten en fruit begon deze poging met verbeteringen in de
aanvoer. In 1961 schakelde Albert Heijn als eerste in Nederland de trein in om
sinaasappelen uit Spanje te halen, wat een reistijd van een week scheelde ten
opzichte van de traditionele boot. Met de trein ging men vervolgens ook tomaten,
sperziebonen en citrusvruchten importeren, uit het hele Middellandse Zeegebied.
In dezelfde periode werden op schepen koelcontainers in gebruik genomen, waar
door zelfs Zuid-Afrika, Australië en Nieuw-Zeeland als toeleverancier van verse
groenten konden gaan fungeren. Een andere primeur was de ‘aardbeienluchtbrug’
in 1966 vanuit Italië, die ervoor zorgde dat de aardbeien binnen 24 uur van het veld
op het schap lagen?5 Door deze maatregelen werd het seizoen van verse artikelen
bij Albert Heijn zowel vervroegd als verlengd, wat een van de sterkste punten van
de groentenafdeling zou worden.
Een hoge constante kwaliteit diende een ander sterk punt te worden. Bij
traditionele produkten als koffie kwam het al voor dat er met de leveranciers mon
delinge contracten werden gesloten over oogsten die nog op het land stonden. De
groente- en tuinbouwwereld bleek weinig genegen tot dergelijke afnamecontracten
en bezat nog een houding van: het publiek eet maar wat wij produceren, en anders
eet het maar niet. Albert Heijn slaagde er voor het eerst in reële afspraken te maken
