AMERIKANEN EN MAROKKANEN
Hoe anders verging het Sterovita Melkexport! De melkleveranties aan Amerikaanse
legereenheden waren in 1948 begonnen met 100.000 liter per week en beliepen
inmiddels een miljoen liter per week. De fabriek in Dordrecht moest voortdurend
worden uitgebreid; op het laatst werkten er meer dan tweehonderd mensen. Met
elkaar zorgden zij ervoor dat wekelijks meer dan vijftig legerplaatsen - van
Frankfurt tot Saragossa - werden bevoorraad. De onderhandelingen over deze leve
ranties duurden altijd lang en de concurrentie was hevig, maar Melkexport had in
1951 een fikse voorsprong op de rest genomen toen zij voor een zacht prijsje een
machine voor kartonnen melkpakken had kunnen overnemen van de failliete firma
dwarsboomden. Dat dit concrete offers vergde, besefte men terdege, want Breuke-
len zou renderend geweest zijn als de koffiemelk ervan via Albert Heijn verspreid
had mogen worden.
De eerste keer dat men over Sterovita begon te twijfelen was in 1957. In
dat jaar werd de vergunning voor de fabriek in IJsselmonde ingetrokken en bereke
ningen toonden aan dat een nieuwe fabriek slechts zin had als deze meteen de ves
tigingen in Den Haag en Delft kon vervangen. De totale kosten van een dergelijk
project werden geschat op tien miljoen gulden. Ook Gerrit Heijn vroeg zich nu af
of het niet beter was om helemaal met Sterovita te stoppen. Maar een liquidatie van
een bedrijf van deze omvang was op zichzelf al kostbaar en men besloot om door te
gaan, zelfs met acquisities: in juli i960 werd nog voor 710.000 gulden de NV
Neerlandia te Weesp verworven.17
De nieuwe fabriek, gelegen in de Spaanse polder bij Rotterdam, ging in
juni van hetzelfde jaar open - feestelijk genoeg. Minister Marijnen dronk een glas
melk leeg en roemde ‘de meest moderne, meest geautomatiseerde consumptie-
melkfabriek van ons land, van West-Europa en misschien wel van de hele wereld’;
en een zoontje van een personeelslid mocht met een vorkheftruck door een afbeel
ding rijden van de drie produktiebedrijven die nu overbodig waren geworden. In
september daarop sloegen de commissarissen alarm vanwege de gigantische aan
loopverliezen die werden geleden. De directie van Sterovita, ter verantwoording
geroepen, putte zich uit in excuses, waarbij zelfs werd gewezen op het feit dat het
tegenwoordige personeel een langzamer tempo aan de dag legde bij het vullen van
de kratten. Volgens de commissarissen was er echter meer aan de hand. Zij lieten in
de notulen opnemen dat naar hun indruk Sterovita een ongelukkige belegging was
geweest. Gerrit Heijn hield wijselijk zijn mond, maar neef Ab stelde onomwonden
vast dat Albert Heijn en Sterovita elkaar eerder kwaad dan goed deden...18
167
DE INDUSTRIËLE VERLEIDING
