ALBERT HEIJN
BkSó .J
reclamebudget ging het daarbij om verwaarloosbare kosten. Ook de aparte
bedrijfsschool, die in 1951 van start ging, was door Legerstee eerst gezien in
Amerika. En wat betreft de zelfbediening meende Legerstee dat de distributie voor
het moment een spaak in het wiel stak en dat er nog allerlei moeilijkheden rond de
verpakkingen dienden te worden overwonnen - maar: ‘Ik voor mij ben ervan over
tuigd, dat we self service in Holland moeten hebben. En als het zo met ons perso
neel blijft gaan als nu dan worden we vanzelf die kant uit gedwongen.’13
Nog voordat Legerstee zijn bevindingen kenbaar had gemaakt, waren de
Heijnen in hun mening over zelfbediening milder geworden. De notulen van een
directievergadering in juli 1948 melden: ‘De heren Heijn overwegen ernstig te
beginnen met een self-help-shop’De vergadering als geheel reageerde afwijzend,
waarbij Jaap de Vries nog een origineel tegenargument te berde bracht: volgens
hem diende de toenmalige huisvrouw niet minder maar juist meer service te wor
den verleend, omdat het fenomeen van inwonende dienstmeisjes na de oorlog snel
aan het verdwijnen was. Op zichzelf was dit een zinnige observatie, zij het dat
Albert Heijn natuurlijk nooit die verdwenen dienstmeisjes kon vervangen en eigen
lijk alleen hulp bood door de huisvrouwen die hun boodschappen zelf moesten
doen zo vlug mogelijk door de winkel te laten gaan. Trouwens, het ging niet alleen
om die huisvrouwen maar ook om hun mannen. Tot dusver was het dermate
'R
^4 r I
BEDIEN UZELVE
123
COMESTIBLES
ZELFBEDIENING
Ideaalbeeld van de zelfbediening van Albert Heijn. Iedereen op zijn zondags gekleed. Vrouwen,
kinderen én mannen in de winkel, die ampel tijd hebben voor een praatje.
