van
Op 20 maart 1951, volkomen onverwacht, kreeg Daamen bericht van de Politieke
Recherche dat de cpn aan de voorzitter van de Kern, Jo Nak, opdracht had gegeven
om ‘ten koste van alles’ het produktiebedrijf stil te leggen, als begin van een actie in
de hele Zaanstreek. De achtergrond hiervan was een poging van de CPN om een lan
delijke loonsverhoging van tien procent te krijgen, terwijl in de Stichting van de
Arbeid juist over een loonsverhoging van vijf procent werd onderhandeld.
Enigszins ongelovig - de loonpolitiek werd immers op centraal niveau vastgesteld
en kon geen onderwerp van discussie in de Kern zijn - werd die middag een verga
dering met de Kern belegd. Nak en de zijnen eisten inderdaad een loonsverhoging,
zij het niet van tien maar van vijf procent. Dit leek gematigd, behalve dan dat
Albert Heijn daartoe nooit zelfstandig kon besluiten. Niettemin beloofde Daamen
dat als de toestemming van de Stichting van de Arbeid zou loskomen, de loonsver
hoging met terugwerkende kracht zou worden uitbetaald. Die toestemming kwam
twee dagen later, waarna de kwestie uit de wereld leek te zijn geholpen.
Inmiddels echter waren de verhoudingen binnen de Kern danig ver
stoord. De leden van de Eenheidsvakcentrale hadden het gerucht verspreid dat
Albert Heijn de loonsverhoging eenvoudig had geweigerd, en op de fabrieksmuren
had iemand met grote letters geschilderd: ‘staakt’ - een absolute vloek voor een
detaillist in levensmiddelen, die zich immers vóór alles heeft te identificeren met
zijn klanten. De overige leden van de Kern waren zeer verbolgen en dreigden het
vertrouwen in hun voorzitter op te zeggen. Voordat het zo ver was, besloten Jan en
Gerrit Heijn op 31 maart de Kern te ontbinden, wegens gebruik van dwang in plaats
overleg.
Hoewel er vrijwel onmiddellijk verkiezingen voor een nieuwe Kern in het
vooruitzicht werden gesteld, riep op 3 april een compaan van Nak, Jan Vlietman,
industry. Er kwam een loonstelsel gebaseerd op tarieven en werkclassificatie. Er
werden ideeënbussen opgehangen (februari 1948) en er was al een opvolger van het
naamloze personeelsblaadje dat in de oorlogswinter had opgehouden te bestaan:
AH-cocktail, wat later toch te frivool werd geacht - vanaf april 1946 zou het AH-
Flitsen heten.30
Het startschot tot al deze veranderingen lag feitelijk bij de instelling van
een gekozen ‘Bedrijfskern’ voor het Zaanse personeel in september 1945. In deze
Kern werden de belangrijkste sociale kwesties besproken. Omdat er zulke goede
vorderingen werden gemaakt was het gezag van de Kernleden groot. Aangezien
acht van de twaalf leden gelieerd waren aan de Eenheidsvakcentrale konden met
name dezen pochen: ‘Zie, waar wij sterk zijn, worden de beste lonen van de
Zaanstreek betaald!’31
102
