63
zelfbediening. Na Van Woerkom waren ook enkele ketens gestart
met zelfbedieningswinkels, waaronder de Spar, de Edah en Simon
de Wit. Wij konden deze zaak niet laten lieren. Het merkwaardige
was dat mijn vader en oom dat eerder erkenden dan J.W. de
Vries, Dirk ter Wee en Maurits Ligtenstein. Ze zeggen weleens dat
buitenstaanders in een familiebedrijf altijd een vernieuwende
invloed hebben, maar dat was in deze kwestie beslist niet zo. Met
name De Vries was een uitgesproken tegenstander van het zelfbe-
dieningssysteem. Volgens hem moest Albert Heijn juist meer servi
ce gaan verlenen, omdat er na de oorlog steeds minder inwonende
dienstmeisjes overbleven. Mijn vader en oom Gerrit zagen in dat
dat juist een extra reden was om zelfbediening uit te testen: moge
lijk kon je op die manier huisvrouwen tijd laten besparen. Omdat
ikzelf een hekel had aan wat ik te doen had, hapte ik onmiddellijk
toe toen mijn vader me vertelde dat we een proef zouden gaan
nemen. Ik zei: “Geef mij die verantwoordelijkheid dan.”
Eind 1951 begon ik met de voorbereiding van de eerste zelfbedie
ning. Ik had niet de verantwoordelijkheid gekregen, maar was toe
gevoegd aan Jo Legerstee, een bijzonder iemand. Legerstee was
ruim tien jaar ouder dan ik en had al een hele carrière achter de
rug. Op negenjarige leeftijd was hij in een aangepast jasje in het
kruidenierszaakje van zijn vader begonnen en hij had zich sinds
zijn overstap naar Albert Heijn als een speer omhoog gewerkt.
Legerstee bezat ook de ideale eigenschappen voor een moderne
kruidenier. Hij had niet alleen gevoel voor artikelen (hij was bij
voorbeeld een uitstekend kok), maar hij kon zich ook verplaatsen
in de klant. Van hem is de uitspraak dat er geen zeurende en zani
kende klanten bestaan - of nee, zo sterk drukte hij zich niet eens
uit: er bestonden volgens hem geen ‘lastige’ klanten. In al zijn ver
fijning toonde Legerstee bovendien belangstelling voor nieuwe
ontwikkelingen. Op zijn eigen voorstel was hij al in 1948 op studie
reis naar Amerika geweest, waar hij zaken vandaan had gehaald als
