53
Zelfbediening was in 1916 bedacht door Clarence Saunders uit
Memphis, Tennessee. Vanwege de mobilisatie voor de oorlog in
Europa kon hij nauwelijks personeel krijgen, zodat hij op een
goede dag een tourniquet bij de ingang en een kassa bij de uitgang
plaatste en alle artikelen verpakt en geprijsd op stellingen uitstalde:
de klanten moesten voortaan hun boodschappen maar zelf doen.
Saunders schafte zelfs de bezorging en de mogelijkheid tot krediet
af, je diende contant met hem af te rekenen. Het enige wat hij zijn
klanten bood was lagere prijzen en misschien de lol om zelf tussen
de artikelen te lopen. Dienovereenkomstig gaf hij zijn winkel de
alle opzichten met hem eens. Dat gold zeker voor zijn politieke
opstelling. Mijn grootvader heeft zich op dat vlak eveneens
geroerd; mijn vader en mijn oom principieel niet en dat heb ik van
hen overgenomen. Ik ben sinds jaar en dag lid van de v v d maar ik
heb me nooit als zodanig geafficheerd. Als winkelier is politiek je
handel niet. Je idealen moet je in je winkel verwezenlijken, alhoe
wel Duttweiler in mijn ogen ook daarin te ver ging. Klanten hoe
ven heus geen aandeelhouder te zijn om een winkelbedrijf goed te
laten functioneren, en ze zijn volwassen genoeg om zelf te bepalen
of ze alcohol en tabak wensen te kopen (zoals ik). Bovendien vond
ik Duttweilers relatie met fabrikanten niet goed, al had hij daaraan
niet alleen schuld. Juist door Duttweiler raakte ik ervan overtuigd
dat detaillisten en fabrikanten horen samen te werken in plaats van
elkaar het leven zuur te maken. Op die manier kun je beter de strijd
tegen onnodige duurte aangaan. Maar buiten dit alles was Dutt
weilers algemene instelling uiterst inspirerend. Ik leerde van hem
dat je als kruidenier de boer op moet om je boodschap uit te dra
gen, wat trouwens mijn grootvader al deed. Ik leerde ook dat je
consequent vooruitstrevend moet zijn en niet met slappe opmer
kingen moet aankomen als “Vroeger was alles beter”. Bij Duttwei
ler sprak die houding het meest ten aanzien van één onderwerp: de
zelfbediening.
