149
aan wensen formuleerde. In 1968 installeerden wij een Centrale
Ondernemingsraad, ruim voordat daartoe een wettelijke verplich
ting bestond. Mijn broer Gerrit Jan zei: “Ik heb de Ondernemings
raad niet uitgevonden, maar nu het instituut er is zal het een toe
gevoegde waarde moeten hebben.” Aansluitend richtten we in 1968
een Stichting Administratie Personeelsaandelen op, via welke
werknemers aandelencertificaten konden kopen, zodat ze finan
cieel in het bedrijf geïnteresseerd zouden raken; de belangstelling
ervoor was matig. Verder haalden we in de raad van commissaris
sen mensen van buiten de traditionele kring. We kregen een com
missaris van de koningin en lid van de PvdA (mr. Dick Gaarlandt),
een directeur van het gak (mr. Goos van ’t Huil), een hoogleraar
bedrijfseconomie (dr. Jan Kreiken) en drs. Willemien Visser, hoog
leraar huishoudwetenschappen in Wageningen, waarschijnlijk de
eerste vrouwelijke commissaris in Nederland.
Om de klanten meer bij het bedrijf te betrekken lanceerde Dirk
Vethaak in 1971 superobligaties van honderd gulden, waarvan er
binnen anderhalf jaar 500.000 werden afgenomen. Dat was mooi
voor de klanten, want zij kregen er een rente op van gemiddeld tien
procent; maar ook voor ons, want die vijftig miljoen stopten wij in
een aparte nv, waarmee we onroerend goed konden aanschaffen.
Ook anderszins kwamen we de klanten tegemoet. De Consumen
tenbond dateert uit 1953 en wij hebben daar altijd een prettige ver
houding mee gehad, zonder dat we vrienden van elkaar zijn gewor
den, wat ook niet hoort. Onderwerpen die de Consumentenbond
aankaartte, regelden wij zo snel mogelijk, als we ze niet al zelf had
den geregeld. ‘Niet goed, geld terug’ was zo’n onderwerp van de
Conusmentenbond, maar een dergelijke garantie kenden wij sinds
de jaren vijftig. Vrij vroeg begonnen we ook met de vermelding van
de ingrediënten van onze huismerken en met open codes voor de
houdbaarheid van verswaren, wat in 1973 zou resulteren in de
‘uiterste verkoopdatum’. Wij stelden er een eer in met zulke zaken
het eerst te komen.
Het kritiese konsumentisme, zoals dat uit Amerika kwam over
waaien, verraste ons wel. Wij hadden laat door dat de klanten van
ons eisten dat we onze positie daadwerkelijk gebruikten en als
