139
gaat verdienen. Wel vroeg ik regelmatig aan de onroerend-goed-
mensen of ze al een mooie locatie voor een hotel hadden gevon
den, maar zij antwoordden dan steeds: “Ab, daar zouden wij niet
aan beginnen.”
Om het onderwerp diversificatie eens goed door te spreken
haalden Van Meer en ik McKinsey erbij. Na allerlei sessies besloten
we in elk geval met de restaurants door te gaan. Dat had een voor
de hand liggende reden. Wat mensen aten in restaurants, kochten
ze niet bij ons. Gerrit Jan had becijferd dat inmiddels zo’n tien pro
cent van alle levensmiddelen via de horeca werd verspreid en je
hoefde geen futuroloog te zijn om te beseffen dat dat zou toene
men. Het was zaak om in deze markt te blijven, ook al rendeerden
onze restaurants matig tot slecht. Als grootwinkelbedrijf waren wij
namelijk gehouden aan cao’s en konden we niet met onze cijfers
rommelen. Hoeveel dat kan uitmaken weet het grote publiek
inmiddels uit de rechtszaak tegen Van der Valk. Om de personeels
kosten te drukken waren wij gedwongen om in alle restaurants
zelfbediening door te voeren; bij Van der Valk daarentegen werden
de gasten als vanouds aan tafel bediend, met uitserveren en al, ter
wijl een menuutje bij hen ook nog eens twintig tot dertig procent
goedkoper was dan bij ons! Zoiets is alleen voor bijgelovige men
sen een raadsel.
Toevallig werden wij in deze periode benaderd door een Neder
lander die bij het Amerikaanse McDonald’s werkte. McDonald’s
had Nederland uitgekozen om een eerste internationale stap te zet
ten en bood ons een joint venture aan. Ik had het bedrijf in Ameri
ka goed leren kennen. Hun grootste kunststukje was dat je elke
McDonald’s door een ringetje kon halen, wat in schrille tegenstel
ling stond met vrijwel elke hamburgertent en cafetaria uit die tijd.
Ze waren bovendien ingesteld op gezinnetjes in de suburbs; van
daar dat er geen alcohol werd geschonken en er geen jukeboxes
stonden. Zelfs het eten was op kinderen gericht, getuige de Big
Mac, die je niet zonder geknoei kunt eten. Wat is er leuker voor
kinderen? Je moet als volwassene een Big Mac ook eigenlijk zien
vanaf een lage stoel, zodat je gezicht er precies voor komt te han
gen.