Ik zat tegenover de heren in de vergaderzaal aan de Westzijde en
hoor me nog verwijzen naar de lange traditie van geschenken in de
levensmiddelenhandel. Voordat de Wet Beperking Cadeaustelsel
werd ingevoerd, hadden wij walgelijke hoeveelheden Japans aarde
werk en verzilverde lepeltjes verstrekt. De artikelen die we nu ter
beschikking stelden, verschilden daar slechts gradueel van. Boven
dien, zei ik, hadden niet wij maar de fabrikanten en de vakhandel
schuld aan de huidige situatie. Als zij hun werk goed gedaan had
den, zouden wij nooit de kans hebben gekregen om met hun arti
kelen te stunten. Zij maakten in plaats daarvan het leven onnodig
duur. Als de commissarissen mij niet wilden geloven dan moesten
ze maar eens bellen met Liebherr, die verguld was met onze afna
me. Ik weet niet meer of ik het gedachtengoed van mijn grootva
der, wiens portret tegenover mij hing, heb aangeroepen, maar het
zou me niets verbazen.
De markt besliste uiteindelijk het debat. Direct na de introduc
tie van de pmc-koelkast hadden enkele winkeliers de prijzen van
hun eigen koelkasten verlaagd tot even boven ons niveau. Men
pakte met andere woorden de handschoen op. Philips presteerde
het vervolgens om zijn mixer van 63 gulden te verlagen tot 39 gul
den, wat drie gulden minder was dan de onze. Desgevraagd gaf
Philips toe dat er op die mixer nog steeds geen verlies werd gele
den, maar men had het gedaan om de vakhandel tegen oneerlijke
concurrentie van onze kant te beschermen. Ineens werd iedereen
duidelijk dat er veel te veel voor al die spullen werd betaald. Over
de hele linie begonnen de prijzen te dalen, en ik vlei mezelf met de
gedachte dat wij het startschot daartoe hebben gegeven. Wij ston
den aan de voet van de welvaartsgoif, waarmee al die goederen bin
nen het bereik van de massa kwamen, overigens met alle conse
quenties vandien. Een directeur van de p e n vertelde me ooit dat ze
ons vervloekt hadden toen we met de koelkastenactie begonnen.
“Wat hebben we nu weer gedaan?” wilde ik weten. Ze hadden drie
jaar eerder dan gepland een generator erbij moeten zetten om aan
de vraag naar elektriciteit te kunnen voldoen.
116
