zoals strijkijzers en schemerlampen. De Centra had enkele jaren
daarvoor het aanbod gedaan om direct een koelkast bij de klant
thuis te plaatsen, waarvoor vervolgens gezegeld moest worden.
Omdat de Centra weinig kapitaalkrachtige klanten had, was dit
nooit aangeslagen, maar het idee was voortreffelijk. In Europa
waren koelkasten afschuwelijk duur. Vanwege de hoge arbeidskos
ten bleven de fabrikanten en de vakhandel gefixeerd op de marge
per producteenheid; ze hadden niet door dat ze a la Henry Ford (of
beter: Aristide Boucicaut) met lagere prijzen een veel grotere winst
konden maken. Industrie die ingericht was voor de massa, bedien
de zodoende slechts de elite. Bij koelkasten kwam ons dat slecht
uit. Nog geen tiende van de Nederlandse huisgezinnen bezat er
destijds een, terwijl koelkasten een ideale aanvulling op de super-
marktformule vormden. Klanten konden in. één keer meer artike
len bij ons kopen, wat zowel voor hen als voor ons praktisch was.
Legerstee en Govers gingen naar Amerika om daar de stamp
companies te bekijken, bij wie je hele zeilboten en huizen kon spa
ren als je geduld had. De stamp companies werkten met een onvrij
willig spaarsysteem, in de zin dat je ervoor betaalde via een alge
mene opslag op de prijzen. Bij ons had De Gruyter iets dergelijks,
maar omdat daarmee ook mensen werden aangeslagen die geen
zin in sparen hadden, voelden wij niet voor zo’n systeem. Legerstee
en Govers vonden bij American Stores in Buffalo een vrijwillige
formule die hen aansprak (de ‘dollar doubler’) en samen met
Aronson creëerden ze de Premie-van-de-Maand Club. De eerste
premie was uiteraard een koelkast. Het Duitse Liebherr was bereid
om twintigduizend koelkasten onder de naam pmc te leveren, die
wij voor de helft van de gewone winkelprijs, onze kostprijs, aan de
klanten aanboden.
Wat een sensatie! Omdat het mogelijk was een gedeelte contant
en in termijnen te betalen, waren we op de eerste dag, 15 mei 1962,
al vijfduizend koelkasten kwijt. Binnen een maand was de hele par
tij weg. We leenden Liebherr enkele miljoenen om een nieuwe pro
ductielijn te bouwen en besloten meteen de opzet van de Club aan
te passen. In plaats van elke maand een andere premie, wat de
naam van de Club beloofde, deden we elke maand een premie
114