(ROOM)BOTER
KAN VET GEZOND ZIJN?
HOEVEEL VET ZIT ERIN?
HOEVEEL VET PER DAG?
Roomboter, ook wel 'echte boter' genoemd,
bestaat al sinds de mens melk drinkt. Boter is
gemaakt van room (het vette deel van koemelk)
en water. Het bevat minimaal 80% melkvet. Aan
de meeste boter is geen zout toegevoegd. Albert
Heijn verkoopt ook gezouten boter, met toege
voegd zout. Grasboter wordt gemaakt van melk
uit de periode dat de koeien in de wei lopen en
vers gras eten. Daardoor smaakt de boter anders
en is hij beter smeerbaar. Halfvolle boter heeft
een vetpercentage van 40%.
MARGARINES EN HALVARINES
Aan het eind van de negentiende eeuw lukte het
om roomboter te vervangen door smeerbaar
vet, dat goedkoper was: de eerste margarine
kwam op de markt. Margarines zijn gemaakt van
Vet is heus niet alleen 'slecht'. Vet is
van levensbelang. Als energiebron en
als leverancier van essentiele vetzu-
ren en vitamine A en D. Deze vitami-
nes zitten van nature in roomboter;
aan margarine en halvarine worden
ze toegevoegd. Ook wordt er soms
vitamine E aan margarine en halvarine
toegevoegd. Daarnaast bevatten ze
goede 'omega-vetzuren'. Deze vetzuren
zijn onmisbaar voor de celwanden en
het immuunsysteem. Maar er bestaat
een groot verschil tussen verzadigde
en onverzadigde vetten. Verzadigd vet
kan het cholesterolgehalte in het bloed
laten stijgen, wat de kans op hart- en
vaatziekten vergroot. Onverzadigd vet
kan het cholesterolgehalte verlagen.
Hoe zachter de margarine of boter is,
des te meer onverzadigd vet erin zit.
Roomboter bevat veel verzadigd vet; in
broodmargarines en -halvarines zit veel
onverzadigd vet.
Margarine in een pakje
ca. 80%
Margarine in een kuipje
ca. 80%
Roomboter
ca. 80%
Halfvolle boter
ca. 40%
(Dieet-)halvarine
ca. 40%
Smeersels met minder vet
3 - 35%
overwegend plantaardige olien, waaraan geur-,
kleur- en smaakstoffen zijn toegevoegd. Het
vetgehalte van margarine moet 80% zijn; bij een
lager vetgehalte mag het van de Warenwet geen
margarine meer heten. Smeersels met minder
dan 80% vet hebben daarom vaak namen als
Mona (70%), AH Bewust (60%) en AH Lekker
voor Brood (38%). Of ze heten halvarine: zoals
de naam al aangeeft, bevat dit product de helft
minder vet dan margarine, 40% dus.
LIGHT-VARIANT
Wie goed op zijn calorie-inname wil letten
kiest voor 'light'. Deze light-margarines bevat
ten maximaal 41% vet. Bij Albert Heijn zijn
bijvoorbeeld AH Bewust Light (35%), Becel
Light (35%), Wajang dieet light (35%) en Linera
(25%) te vinden. Helemaal geen smeersel op
brood gebruiken is - zeker voor kinderen - geen
verstandige optie: vetten bevatten onmisbare
stoffen, zoals vitamine A, D en E en essentiele
vetzuren.
DIEETMARGARINE
Hoewel de naam anders doet vermoeden, is
dieetmargarine niet de meest geschikte marga
rine voor mensen die op de lijn willen letten.
Dieetmargarine kan namelijk net zoveel vet
bevatten als gewone margarine. De margarine
heet 'dieet', omdat ten minste de helft van het
vet onverzadigd, en dus gezonder, is. Verzadigd
vet kan het cholesterolgehalte in het bloed laten
stijgen, wat de kans op hart- en vaatziekten
vergroot.
CHOLESTEROLVERLAGER
Wie een te hoog cholesterolgehalte heeft, kan een
margarine gebruiken waaraan plantensterolen of
-stanolen zijn toegevoegd. Daarvan is weten-
schappelijk bewezen dat ze het 'slechte' LDL-cho-
lesterolgehalte in het bloed verlagen. Bij Albert
Heijn is Becel pro.activ verkrijgbaar dat, bij drie
porties per dag, het LDL-cholesterolgehalte in
drie weken met zo'n 10% verlaagt, zonder dat het
'goede' HDL-cholesterol wordt be'invloed.
MARGARINES MET TOEVOEGINGEN
Margarine en halvarine bevatten vitamines A en
D en soms ook E. Ook bevatten ze essentiele
vetzuren (essentieel betekent dat ze niet door het
lichaam worden aangemaakt). Voorbeelden hier-
van zijn goede 'omega-vetzuren', zoals linolzuur
en alfa-linoleenzuur. Als je extra mineraal- en
vitamine-inname belangrijk vindt, dan kun
je kiezen voor margarines waaraan nog meer
vitamines en mineralen zijn toegevoegd. Blue
Band Goede Start is hiervan een voorbeeld, met
toegevoegde B-vitamines en extra calcium.
De Gezondheidsraad adviseert men-
sen met een gezond gewicht dagelijks
hooguit 40% van de totale energie-in-
name door vet te laten leveren, waarvan
maximaal 10% mag bestaan uit verza
digde vetzuren. Voor volwassen mannen
komt dit neer op ongeveer 100 gram vet
per dag, waarvan maximaal 28 gram
verzadigd vet. Voor volwassen vrouwen
is dat ongeveer 80 gram, waarvan 22
gram verzadigd vet. Wie te zwaar is of
de neiging heeft te zwaar te worden, kan
beter niet meer dan 30 tot 35% van de
benodigde energie per dag uit vet halen.
Daarvan mag maximaal 10% uit verza
digde vetzuren bestaan. Het Voedings-
centrum adviseert volwassenen 5 gram
smeersel per boterham te gebruiken.
AllerHande 9 2005 133
