In Spanje worden grote vreugdevuren aangestoken
middemacht wordt opgedragen. In de Spaans sprekende landen
heet hij de Misa del Galo, de 'mis van de haan', omdat hij afgelo-
Mpen is voordat de eerste haan kraait. In de kersttraditie horen ook
de kerststallen. Die uit de Zuid-Franse Provence behoren tot de
aardigste. De kleine figuren van ongebakken klei - santons of klei-
ne heiligen genoemd - beelden het dorpsleven aan het begin van
de negentiende eeuw uit. Van lieverlee zijn er allerlei personages ingeslopen die een
vermakelijke relatie tot het oorspronkelijke verhaal hebben. Zo kun je de burge-
meester aantreffen met zijn 'tricolore' sjerp, de gendarme en zelfs... de pastoor!
In veel landen zijn er levende kerststallen, waarbij vrijwilligers Maria, Jozef en de
herders uitbeelden. Soms is er in plaats van een pop een echte baby die de 'rol' van
Jezus krijgt.
Vreugdevuren
Naast de bekende tradities zijn er heel wat die als puur bijgeloof aangemerkt kun-
nen worden. In Spanje bijvoorbeeld worden grote vreugdevuren aangestoken.
Daar overheen springen zou geluk brengen. In Denemarken wordt een bordje
rijstepudding buiten gezet voor Julnisse, de huistrol. Is het bakje de volgende
morgen leeg, dan zal Julnisse het verdere jaar de huisstee beschermen. Daarbij
moet worden gezegd dat de trol volgens de legende de huiskat als partner heeft
(ook bij het verorberen van de pudding...).
In Griekenland worden in de donkere dagen rond kerst de Killantzaroi gevreesd,
plagerige aardmannetjes. Aangezien zij door de schoorsteen het huis binnen-
dringen, moet de haard dag en nacht blijven branden. En op tal van plaatsen
gebruikt men nog het 'kerstblok', een groot stuk hout dat aan de rand van het
vuur moet smeulen van kerst tot Driekoningen. Dat vergt uiteraard het nodige
vakmanschap. De Hongaren maken voor kerst een stoel van zeven soorten
hout. Wie daar tijdens de nachtmis bovenop gaat staan, kan precies zien wie
van de aanwezigen een heks is!
Paling en boekweit
Frankrijk kent de oude traditie om als eerbetoon aan het komende kind een
menu van louter witte gerechten te serveren. Eerst oesters, dan witte worstjes,
gevolgd door kapoen. Opmerkelijk is de voorliefde om gevogelte te braden voor
het kerstmaal. Kalkoen is in veel landen favoriet, maar Denemarken en
Centraal-Europa houden het op gans. In Rome gaat de eer naar de gegrilde zee-
aal, die in moten op tafel komt, in Hongarije vormt zoetwatervis als karper of
snoekbaars de hoofdschotel.
In Rusland wordt Kerstmis gevierd op 7 januari, omdat de orthodoxe Kerk een
andere kalender hanteert. Daarbij hoort kasja, een gerecht van boekweitgrutten
(dat symbool staat voor hoop en een lang leven) vermengd met honing en
maanzaad (die zorgen voor geluk en tevredenheid). Volgens het gebruik gooit de
vader des huizes een lepel ervan tegen het plafond. Hoe meer kasja er blijft plak-
ken, hoe rijker de oogst zal zijn.
Zoetigheid, ooit een grote luxe, besluit elk kerstmaal. Van onze eigen kerststol tot
de buche de noe 1, het Franse gebak in de vorm van een boomstam, overal smikke-
len de feestvierders van suikerrijke nagerechten. Een speciale vermelding verdie-
nen de Proven^aalse treize desserts, dertien schaaltjes met vruchten, noten, noga
en zoet brood, als verbeelding van Christus en zijn twaalf apostelen.
De Hongaren maken
een stoel van
zeven soorten hout
■t
AllerHande 12-2001 17
