^■j
Ma tale Geseende Kersfees Merruj X-mas Ged Jml Merrij Christmas Em en Natale Geseende Kersfees (t
In de hele wereld wordt Kerstmis als christelijk feest
gevierd. Veel tradities stammen echter uit de tijd dat
kerst nog midwinterfeest heette. Kerstbomen, voedsel
voor de huistrol Julnisse, en 'treize desserts': over
geloof en bijgeloof.
Lang geleden, toen de mensen nog temidden van de natuur woonden, was
het leven bedreigender dan nu. Aan het eind van de winter moet het een op-
luchting zijn geweest als bleek dat de dagen weer langer werden en de zomerse
tijd van voorspoed zou terugkeren. Geen wonder dus dat de zonnewende, rond
21 december, werd gevierd. Het huis werd versierd met takken van bomen die
altijd groen blijven, zoals sparren en hulst, en vuren en lampen stonden sym-
bool voor het terugkerende licht. In allerlei culturen werd tijdens het midwin
terfeest de geboorte van een god gevierd. In de Romeinse tijd waren dat Mithras
en Saturnalia. Toen het Christendom in de vierde eeuw tot staatsgodsdienst van
het Romeinse Rijk werd uitgeroepen, besloot de Kerk de gebruikelijke feesten om
te vormen tot christelijke. Zo werd het midwinterfeest tot Kerstmis verklaard.
Heks of kerstman?
Het geven van cadeautjes met Kerstmis is universeel. En in steeds meer landen
is het de kerstman die daarvoor zorgt. Maar dat was niet altijd zo. In Nederland,
delen van Duitsland, Belgie en Noord-Frankrijk neemt Sint Nicolaas die taak op
zich. In Spanje, Italie en Zuid-Amerika moesten de kinderen vroeger tot 6 janu-
ari wachten. In de Spaans sprekende landen waren het de Wijzen uit het Oosten
zelf die voor de goede gaven zorgden, terwijl in Italie de heks 'La Befana' de
cadeautjes bracht. De wortels van de kerstman liggen waarschijnlijk in
Scandinavie. In Finland brengt hij hoogstpersoonlijk een bezoek aan ieder gezin,
onder het uitroepen van de standaardzin: 'Zijn hier nog lieve kinderen?' De
Amerikaanse naam van de noordpoolbewoner, Santa Claus, is echter een duide-
lijke afgeleide van ons 'Sinterklaas' of het Duitse Sankt Nikolaus.
Levende kerststallen
Voor gelovigen over de hele wereld is Kerstmis het feest van de geboorte van
Christus. In de katholieke landen wordt dat gevierd tijdens de nachtmis, die rond>-
Tekst Jeroen van dcr Spek
Wereldwijde
kersttradities
AllerHande 12 2001 15
