Pasen is omgeven met mysterieuze tradities en rituelen. Maar wat is de betekenis
van paasvuren en waarom beschilderen en verstoppen we eieren?
Paasvuur
Paasbest
Paaseieren
Ommegangen
Paasbrood
Paashaas
De magie van Pasen
In grote delen van Europa worden op
paaszaterdag grote paasvuren ontstoken.
Ook in Nederiand is dat in bepaalde
delen van het land nog een gebruik. Het
vlammende vuur zou de duisternis van
de wintermaanden verdrijven. Behalve
licht en warmte had het vuur ook een
zuiverende werking. Het paasvuur zou
de aarde reinigen en de vruchtbaarheid
stimuleren. Men geloofde dat zo ver
men het vuur of de rook kon zien, de
akkers een grotere oogst zouden geven
en de mensen een jaar lang beschermd
zouden zijn tegen ziekten en ander
onheil.
De uitdrukking 'op z'n paasbest' heeft te
maken met het verwisselen van de
warme winterkleren voor de voorjaars-
garderobe. Met Pasen trokken de men-
sen hun beste kleren aan en 'op hun
paasbest' gingen zij naar de kerk. Witte
en nieuwe kleding had de voorkeur, een
gebruik dat een religieuze achtergrond
heeft. Vroeger werden degenen die tij-
dens de paaswake werden gedoopt in
witte gewaden gekleed. Gedurende de
gehele paasweek droegen zij deze gewa
den als symbool voor hun nieuwe leven.
Pasen en eieren horen bij elkaar. Pasen
is van oudsher een lentefeest, en het ei
staat symbool voor nieuw leven. ontwa-
kende natuur en vruchtbaarheid. A1 in
het oude Egypte en Perzie gaven vrien-
den elkaar gekleurde eieren om het
begin van de nieuwe lente te vieren.
Christenen namen de gewoonte over,
maar gaven het ei een religieuze beteke
nis. Zij zagen in de ovale eierschaal de
tombe waaruit Christus herrees. De
eieren werden vaak rood geschilderd,
symbool voor het bloed van Christus. Op
het platteland geloofde men veelal dat
het ei in het voorjaar over bijzondere
krachten beschikte. Eieren werden wel
begraven in de grond en onder de funda-
menten van gebouwen om een goede
oogst af te roepen of om het kwade te
bezweren. Het is heel goed mogelijk dat
het verstoppen van paaseieren in de tuin
of in huis hiervan is afgeleid.
In Nederiand is het Twentse Ootmarsum
nog bijna de enige plaats waar de bevol-
ldng er op uit trekt voor een paasomme-
gang. Het populaire evenement is een
overblijfsel van de paasprocessies zoals
die vroeger ook in andere plaatsen en
streken werden gehouden. Na de mis
maken de dorpbewoners een rondgang
door het dorp. In Twente doen ze dat
hand in hand, onder het zingen van
paasliederen.
Paasbrood of paasgebak is een vaste ver-
schijning bij het paasontbijt. Het kren-
tenbrood gevuld met amandelspijs is
een afgeleide van het 'wyelbrood' of het
gewijde brood zoals dat in de
Middeleeuwen bekend was. Kerkgangers
namen een brood of koek mee en lieten
deze zegenen, waama het thuis tijdens
het paasmaal werd gegeten. Christenen
zien in het paasbrood het symbool
Christus, die voor hen gestorven is en
daardoor voor de mensheid het 'brood
des levens' werd.
De paashaas, die met zijn mand vol
gekleurde eieren de tuinen langsgaat
om eieren te verstoppen, stond in
bepaalde delen van de wereld net als het
ei symbool voor vruchtbaarheid. Vooral
in protestantse streken werd de haas al
snel geaccepteerd als eierenbrenger. Er
zijn ook andere verklaringen. Zo zou de
haas, die met zijn waakzame ogen nooit
lijkt te slapen, symbool staan voor de
wederopstanding van Jezus.
Ook de gewoonte van het dier om her en
der te verdwijnen en weer op te duiken,
zou de verschijning van Jezus na de
wederopstanding verbeelden.
Tekst: Celine The, beeld: Nederlands Centrum Volkscultuur, Utrecht
62 AllerHande 4-2000
