Van a lie kanten wordt
aangedrongen op een betere
etiketteringsregeling
Wet en etiket
Miriam van Gooi,Greenpeace:'De gevolgen van genetische modificatie zijn
onvoorspelbaar en onherroepelijk'
weinig bekend is over de gevolgen voor
mens en milieu. Genetisch gemodifi-
ceerde gewassen zouden volgens hen
spontaan kunnen kruisen met niet-gene-
tisch gemodificeerde planten, waardoor
allerlei wilde, oncontroleerbare soorten
ontstaan. Ze zien een gevaar in aanplant
op grote schaal, omdat schadelijke insec-
ten daardoor resistent kunnen worden
tegen het gif van transgene gewassen.
Dat zou het gebruilt van onkruidbestrij-
dingsmiddelen in de hand werken. Ook
zijn zij bang voor risico's voor de
gezondheid van de mens. Daarbij den-
ken zij aan nieuwe allergieen of het sce
nario dat de antibiotica-resistentie in
genetisch gemodificeerde mats overslaat
op ziekteverwekkende bacterien. Als dat
gebeurt, wordt het moeilijker om ziek-
ten te bestrijden.
Genetisch gemodificeerde soja en ma'is
komen niet als hele bonen of korrels op
het bord, maar altijd in de vorm van
soja- en marsbestanddelen. Het overgrote
deel van alle mogelijke bewerkte produc-
ten bevat ingredienten als sojabloem,
sojaolie, sojalecithine, maiszetmeel en
maiskiemolie, bijvoorbeeld in margari
ne, sauzen, koekjes en deegwaren, maar
ook in chocolade, chips, vleesproducten,
zoetstoffen en likeuren.
Of een product genetisch gemodificeerd
materiaal bevat, is niet te zien en niet te
proeven. Het is alleen wetenschappelijk
te meten in het genetisch materiaal, het
DNA. Daarom is het voor fabrikanten
sinds 1997 wettelijk verplicht om het
gebruik van genetisch gemodificeerde
ingredienten op het etiket te vermelden.
Alleen een vermelding op het etiket kan
de consument duidelijkheid verschaffen.
Maar ook het etiket biedt geen zeker-
heid over de aard van de gebruikte
ingredienten. Er zijn namelijk drie
gevallen waarin genetisch gemodificeer
de ingredienten niet vermeld hoeven te
worden. Ten eerste is bepaald dat alleen
ingredienten waarbij het DNA aantoon-
baar genetisch is gemodificeerd, geeti-
ketteerd hoeven te worden. Het is afhan-
kelijk van de verwerking van de ingre
dienten in hoeverre het DNA nog aan-
toonbaar is. Bij sojaolie en maisolie
hangt het van de mate van raffinage af
of ze genmateriaal bevatten. Genetisch
gemodificeerde sojaolie of maisolie val-
len daarom, net als de vetachtige stof
sojalecithine, nog steeds buiten de eti-
ketteringsplicht. Hetzelfde geldt voor
zoetstoffen gemaakt uit maiszetmeel.
Ten tweede hoeven stoffen als aroma's
en additieven tot nu toe niet op het eti
ket vermeld te worden. (Volgende maand
verandert de wet in deze.) Ten derde is
het in de praktijk niet altijd mogelijk
genetisch gemodificeerde ingredienten
gescheiden te houden van niet-genetisch
gemodificeerde. Tijdens de oogst, de
Vanaf het moment dat de eer
ste genetisch gemodificeerde
soja de Benelux binnenkwam,
verklaarde Greenpeace zich
daar een overtuigd tegenstan-
der van. Sindsdien voert de
milieuorganisatie regelmatig
actie tegen wat ze 'ongecon-
troleerd knip- en plakwerk
met levend materiaal' noemt.
In 1999 bijvoorbeeld door
middel van een grote dag-
bladcampagne. Miriam van
Gooi, bioloog, vat het stand-
punt van Greenpeace samen.
'Greenpeace is fel gekant
tegen verspreiding van gene
tisch gemanipuleerde gewas
sen in het milieu zoals dat op
dit moment gebeurt. Deze tak
van biotechnologie is zo jong,
dat 'harde bewijzen'voor de
onschadelijkheid voor mens,
dier en milieu eenvoudigweg
niet bestaan. Pas als die
bestaan kun je iets nieuws als
transgene gewassen toelaten.
Wetenschap is immers ook:
toegeven wat je niet weet. De
introductie van genetisch
gemanipuleerde gewassen in
het milieu leidt onherroepelijk
tot genetische vervuiling. Je
kunt het veranderde DNA niet
binnen een veld of proefveld
houden. Planten verspreiden
hun stuifmeel, kruisen zich en
de nieuwe varieteiten kunnen
op termijn de natuurlijke
variatie in soorten bedreigen.
Daarbij komt nog dat de
eigenschappen die nu in soja
en mai's worden ingebouwd
een bedreiging zijn voor plan-
ten en dieren. Als de gifprodu-
cerende mai's zich gaat ver
spreiden, gaan veel meer
insecten dood dan alleen de
mai'sboorder, en de kans
bestaat bovendien dat
schadelijke insecten resistent
worden. Bij soja is resistentie
tegen onkruidbestrijdings-
middelen de reden voor gene
tische manipulatie, maar dat
houdt het gebruik van die
middelen juist in stand. En de
afbraakproducten gaan zich
ophopen in het milieu. Weike
gevolgen ggo's hebben voor
onze gezondheid is nog
onduidelijk. Maar het is bij
voorbeeld denkbaar dat een
gen voor antibioticaresisisten-
tie overgedragen wordt op
ziekteverwekkende bacterien.
Vanzelfsprekend wil
Greenpeace strikte scheiding
van wel en niet genetisch
gemodificeerde voedselstro-
men, en een uitbreiding van
biologische landbouw.'
96 AllerHande 3-2000
