Leven met de seizoenen
Intellectuelen
en kunstenaars
soorten wafels. In het noorden, met
name in Drenthe en Friesland, waren
knijpertjes fknieperties') populair. Dat
zijn deze flinterdunne knapperige wafel-
tjes, honderd jaar later, trouwens nog
steeds! Het was de gewoonte om ze op te
rollen, zodat kinderen 'het jaar emit
lconden blazen'. In opgerolde vorm zijn
ze 00k bekend van de huidige Vegter's
rolletjes. Oliebollen hoorden er al hele-
maal bijiedereen at ze, van dominee tot
landarbeider, en in Brabant deden ze er
nog worstenbroodjes bij.
Behalve chocolademelk werd er alcohol
gedronken: warme, kruidige wijn en
jenever in het noorden en brandewijn in
het zuiden.
'Supieten' en schapenrollade
Champagne was voorbehouden aan de
rijke milieus. De industrielen en gegoe-
de burgerij bereidden een uitgebreid
nieuwjaarsmaal voor vrienden en fami-
lie, dekten de tafel met het fijnste
damast en servies en trokken voor de
gelegenheid hun allermooiste kleren uit
de kast, om de hele avond aan tafel door
te brengen. Een indruk van wat er zoal
op tafel kwam geeft een oude menu-
kaart van een Tilburgse textielfabrikant:
allereerst een 'chique bouillon', getrok-
ken van vlees en groenten en op smaak
gebracht met citroen. Daama 'supieten':
kalfszwezerik opgediend in St. Jacobs-
schelpen. Na het visgerecht van paling
in gelei werd de hoofdgang geserveerd:
kalfsoesters en schapenrollade met een
garnituur van rode kool, appelmoes en
aardappelkoekjes. Tot slot werd er koffie
geschonken met veel melk, kaneel en
suiker.
Het wisselen van de seizoenen was vroeger veel
belangrijker voor het leven van aliedag dan de
jaarwisseling. Op St. Maarten (n november) begon
het 'slechte' seizoen, Pasen luidde het begin van het
'goede' seizoen in en het midwinterfeest hielp de
mensen de winter door. Niet voor niets vallen veel
feestdagen in de periode tussen 21 december en
6 januari: de donkerste dagen van het jaar. Pas tegen
het eind van de i9de eeuw ging men de jaarwisseling
vieren en dat kwam vooral door de intrede van de
industrialisatie. Daardoor veranderde de beleving
van de jaarindeling en werd er meer waarde gehecht
aan het kalenderjaar.
Dit schilderij 'Pierrot verwelkomt de
nieuwe eeuw' maakte Picasso precies
honderd jaargeleden in Barcelona.
Ging het'gewone'volk zich niet te
buiten aan uitspattingen, onder
intellectuelen en kunstenaars was
decadentie in 1899 aan de orde van
de dag. 'Met het afsterven van de eeuw,
sterven wij 00k', was hun idee. Dit fin
de siecle-gevoel, het gevoel dat niet
alleen de eeuw maar alles op z'n einde
liep, ontvluchtten zij met liederlijk
gedrag en veel feestgedruis.
Tekst: Celine The. m.m.v. Ineke Strouken,
Nederlands Centrum Volkscultuur, Utrecht.
Gouache: Photo RMN
AllerHande 12 extra-1999
