ONTDEKKINGSREIS DOOR SAHARA
De woestijn in met Albert Heijn en Transtrek
Cola drinken
in een oase
HARD/ZACHT
Wasmiddelen
WATER
AH vergelijkt de
prijzen tot op
tienden van eenten
Wasmiddelen
schadelijk?
het betere Franse wijngebeuren
Normen
Kastje
Ontharders
Wens consument
met veel, héélveel
golden wonder kroepoek
-fc Slokdarm
-fo Huisarts
Vakmanschap is
Meesterschap
yzi
CSoSÖX
vers bier
FEBRUARI
AI.LKRH V\DK
J)AAR rijden we dan met een mini-busje door de on
eindige verlatenheid van de Noordafrikaanse Sahara
Urenlang zien we geen mens, geen dier, geen andere
auto. We staren wat suffig naar het felle, gele zand
van de woestijn.
De stilte is beklemmend. Nee, dit is geen andere wereld
meer, dit is een andere planeet, denken we.
in het zuiden duidelijk minder)
een soort nationaal volksver
maak; op de lange duur wel
wat hinderlijk.
Waar je ook komt zwermen
jongetjes (8 tot 14 jaar oud) om
je heen, die alles voor je doen,
als je maar met geld op de
proppen komt. Ze bieden ste
nen te koop aan of kettingen,
willen je gids zijn in de kron
kelige straatjes van de oude
Arabische stadswijken, dragen
je tas en hebben altijd hasj aan
te bieden.
Het is moeilijk om de zeer
hardnekkige, in alle talen
brabbelende en zo nodig vloe
kende knaapjes kwijt te raken.
Als het je lukt komt onmiddel
lijk weer een verse lichting op
je af.
Inkopen doen in Marokko is
een verrukkelijke, maar uiterst
vermoeiende bezigheid, want
onderhandelen over de prijs is
een 'must'.
De handelaar heeft alle tijd
om te jammeren over je eerste
lage bod, maar laat je toch
vriendelijk uit, als je 75 pet.
korting op de eerste vraagprijs
hebt weten te krijgen voor je
schapenvachtje, je geborduurde
blouse of je koperen pot.
MARRAKECH
Een van de meest overrom
pelende steden, die we bezoe
ken is Marrakech met zijn be
roemde plein Dejemaa El Fna,
centrum van dagelijks, opwin
dend volksvermaak.
Hier zien we slangenbe
zweerders en vuurvreters op
treden, kijken we naar dres
suur van apen en vossen. Een
tandentrekker doet zijn werk
in de open lucht.
Dit is het voor ons puur
middeleeuwse toneel van de
verhalenvertellers, de brief
schrijvers, de wonderdokter, de
bedelaars, de muzikanten en de
dansers.
Er waait een bedwelmende
geur van mierzoet gebak, vers
brood, geroosterd vlees en hasj
op dit plein, die nog sterker
wordt in de smalle straatjes
rondom.
VROUWEN
Paarden, ezels, een enkele
kameel, gesluierde vrouwen
met de baby op de rug, mannen
in lange mooie gewaden (dje-
bella's) bepalen het stadsbeeld,
waarvoor ons begrip 'levendig'
vele malen te kort schiet.
TVROEGER werd er nooit
over gesproken, nu zijn
huisvrouwen in gebieden met
hard water min of meer jaloers
op huisvrouwen in streken met
zacht water. Vroeger kon er
niet ojuer gesproken worden,
omdat men toen het gemak nog
niet kende van geiser, boiler,
was- en afwasmachine en het
zijn juist die apparaten die de
kwestie hard en zacht water op
gang hebben gebracht Want
vroeger hoefde het water alleen
maar gezond en betrouwbaar te
zijn, maar nu moet het ook nog
geschikt zijn om verwarmd te
worden in die toestellen en als
dat water dan hard is, hetgeen
vrij veel voorkomt, komen er
problemen.
De hardheid van water wordt
veroorzaakt door de aanwezig
heid van opgeloste calcium- en
hetgeen de vermelding van een
medisch advies zelfs riskant
zou maken.
Normen vanwege de waren
wet vormen een mogelijkheid,
omdat aan de hand daarvan
kan worden bepaald of en hoe
de gebruiker kan worden ge
wezen ap de eventuele schade
lijkheid van bepaalde produk-
ten. Het stellen van normen is
echter geen taak van de was
middelenfabrikant.
Hoe het in de toekomst nog
eens worden zal en welke ver
melding er nog eens op de ver
pakking zal komen, er zullen
altijd kinderen zijn die snoepen
van produkten die niet voor in
wendig gebruik bestemd zijn,
maar zo angstig dicht onder
handbereik worden opgeborgen.
Behalve een hermetisch afge
sloten medicijnkastje hoort er
in een huishouding met kleine
kinderen toch eigenlijk ook een
afsluitbaar kastje voor produk
ten als bleekwater, spiritus,
verf, ammonia, toiletreiniger,
chloor en die chloor bevattende
vaatwasmiddelen.
Mogelijk kunnen er om ieder
risico te vermijden ook de an
dere wasmiddelen bij opgebor
gen worden; niet eenvoudig
misschien met die grote draag-
kartons en tonnetjes van tegen
woordig, maar die kunnen ook
wel hoog worden neergezet of
als ze dan zonodig naast de
wasautomaat moeten staan
afgesloten worden door middel
van een goed dichtgebonden
plastic zak bijvoorbeeld of door
er een mand overheen te zet
ten.
magnesiumzouten. Water dat
hiervan véél bevat wordt hard
genoemd, dat weinig ertuan be
vat, zacht. Voorop zij gesteld,
dat het water in ons land in de
eerste plaats veilig drinkwater
is, dat moet voldoen aan de
in de waterleidingwet gestelde
eisen. Pas daarna komt het
euvel hard waterdat menige
huisvrouw kopzorgen geeft.
De grootste nadelen van hard
water zijn een hoger verbruik
van wasmiddelen, verhoogde
textielslijtage en ketelsteenaf
zetting; met name het laatste
kan kostbare gevolgen hebben
want als zich op het verwar
mingselement van b.v. de boiler
een te dikke laag ketelsteen
heeft afgezet kan het element
doorbranden. Vervelend éven-
goed is als er bij het vaatwas-
sen in afwasautomaten na het
opdrogen vlekken te zien zijn,
ook alweer een gevolg van
hard water.
Om een gedeelte van deze
moeilijkheden het hoofd te bie
den zijn er wasmachines en af
wasmachines in de handel ge
komen met ingebouwde onthar
ders. Bovendien kan er vlak
voor die machines, die geen in
gebouwde ontharder hebben,
een ontharder worden ge
plaatst. Daarmee zijn de nade
len van hard water uit geiser
en boiler echter niet opgehe
ven. Het plaatsen van een ont
harder daarvoor kan, maar dat
moet wel zo gebeuren dat het
voor de consumptie bestemde
water niet 1via de ontharder
loopt omdat water dat een ont
harder is gepasseerd teveel
bacteriën kan bevatten. Om die
reden is het dan ook niet toe
gestaan een ontharder te plaat
sen zonder toestemming van
het waterleidingbedrijf; het is
trouwens ook niet toegestaan
zonder toestemming een ont
harder te plaatsen op de bin
nenkomende leiding in de wo
ning, waardoor al het water
(ook het drinkwater) onthard
zou worden.
Nog los van de mogelijke
schadelijke gevolgen voor de
gezondheid is het plaatsen van
een centrale ontharding in huis
vrij duur. De beste oplossing is,
en daar wordt hard, aan ge
werkt, dat het water tijdens
het zuiveren door het waterlei
dingbedrijf centraal wordt ont
hard. Maar ook daarmee zijn
hoge kosten gemoeid, die dat
ligt voor de hand aan de
gebruiker moeten worden door
berekend. Hoe het gesteld is
met de hardheid van het water
in uw eigen woonplaats en of
er in de nabije toekomst Wordt
overgegaan op centrale onthar
ding kan het best geïnformeerd
worden bij het waterleidingbe
drijf.
De huisvrouw kan overigens
zelf wel iets doen om in be
paalde getallen minder hinder
te hébben van hard water.
Voor een handwasje namelijk
kan het te gebruiken water vrij
eenvoudig zachter worden ge
maakt door in een pannetje
heet water wat soda op te los
sen (wie tien liter waswater
nodig heeft neemt één afgestre
ken eetlepel kristalsoda)de
verkregen oplossing moet in
het warme waswater worden
gegoten en even worden door
geroerd. De witte troebeling die
ontstaat wijst op het neerslaan
van de kalkzouten. Voeg soda
en zeep nooit gelijktijdig toe,
want soda heeft een klein half
uur nodig om het water zacht
te maken.
Op dezelfde wijze kan het
water voor de kuipwasmachine
worden onthard en hard spoel
water kan wat worden ver
zacht door toevoeging van heel
weinig synthetisch afwasmid-
del. Wie woont in een gebied
(vervolg van pagina 1)
Hoe belangrijk deze prijsver
gelijkingen zijn, blijkt uit ge
noemd schema.
In een enkel geval is een
grotere verpakking niet voor
deliger dan een kleinere.
Niet onvermeld mag blijven
dat bij de PPS-aanduidingen
uiteraard geen kwaliteitsbeoor
deling wordt gegeven.
Met de vermelding van de
prijs per standaard-hoeveelheid
voor wasmiddelen meent Al-
bert Heijn tegemoet te komen
aan de wens van talrijke huis
vrouwen, zoals daaraan op alle
mogelijke manieren (door mid
del van consumentenorganisa
ties, akties en onlangs ook in
een advies van de Sociaal-Eco
nomische Raad) uiting is gege
ven. De wens namelijk te ko
men tot optimale voorlichting
aan en informatie van de con
sument, opdat hij of zij niet
in het minst ook door de moge
lijkheid van eerlijke prijsver
gelijking op het moment van
aankoop- een zo verantwoord
mogelijke keuze kan maken.
Albert Heijn heeft thans een
nieuwe stap in deze richting
gezet, een stap, die zeker door
soortgelijke maatregelen t.a.v.
andere produktengroepen zal
worden gevolgd. Dat is uiter
aard mede afhankelijk van de
ervaringen die nu zullen wor
den opgedaan en van de wijze,
waarop de huisvrouw op deze
(voor Nederland unieke) bege
leiding door de wasmiddelen
doolhof zal reageren!
Een dag later overvalt ons na
al dit rumoer de stilte van dt
woestijn. Een groter contrast
lijkt onmogelijk.
We maken een ritje op eeo
kameel, zitten rond een kamp.
vuur met de plaatselijke bevol.
king en bezoeken primitieve
nederzettingen.
We rijden niet op wegert,
maar volgen sporen van ban
den en van kamelen.
We zetten de tenten op mid
den in de Sahara en zien hier 'j
morgens de zon opkomen. Een
overgetelijk kleurenspel, dat
je even dreigt te verblinden in
dit land van het licht.
We dringen met ons busjs
door in streken, waar toeristen
nog een bezienswaardigheid
zijn.
Bescheiden ontdekkingsreizi-
gers vinden we ons zelf, flink
vervuild en een beetje verwil-
derd aan het einde van de trip,
9 KOSTEN
Voor de goede verstaander;
Albert Heijn en Transtrek or-
ganiseren dit jaar nog vele van
deze reizen voor jonge mensen
van 18 tot 35 jaar. De twee-
weekse reis, die wij maakten
kostte ƒ550 (inclusief de vlieg
reis vanaf Londen).
De (tamelijk bescheiden) kos
ten voor de maaltijden en de
overnachtingen in hotelletjes
zijn voor eigen rekening, even
als de reis van Nederland naar
vertrekplaats Londen. Met een
zakgeld van ƒ15 per dag kwam
iedere deelnemer ruim uit.
Zonder een licht sportieve en
in ieder geval gemakkelijke in
stelling is het vrij zinloos om
aan een dergelijke reis deel te
nemen.
Het Transtrekprogramma
brengt ons deze zomer behalve
naar Marokko ook naar Tune
sië, Algerije, Griekenland en
Turkije. Btf AH Reizen, Postbus
500 in Zaandam (tel,
02980-92070 en 92180) ligt een
speciale brochure van het ex
peditieprogramma klaar.
met hard water en wast in een
automaat zonder ontharder
doet er verder goed aan zorg
vuldig te experimenteren met
de hoeveelheid toe te voegen
wasmiddel. Er is weliswaar
méér wasmiddel nodig dan in
gebieden met zacht water,
maar overdosering, wat nogal
eens voor wil komen is beslist
uit den boze omdat de was er
heus niet schoner door wordt,
(Advertentie)
VOORWAS- EN IN WEER
MIDDELEN
(Advertentie)
Maar dan opeens staan we
weer met beide benen in de
wereld, ook al is die dan wat
anders dan de onze. We hebben
een oase bereikt, een primitieve
nederzetting met lemen hutten
en dadelpalmen, gegroepeerd
rond de bron van leven voor de
woestijnbewoners: de waterput.
COLA
Merk
Verpakking
inhoud
ver
prijs
in
koop
per
grammen
prijs
100
HOOFDWASMIDDELEN
gram
Albimatic
pak
850
1.98
23,2
Albimatic
draagkarton
3.000
6,15
20,5
Albinet
zak
2.500
4,50
18,0
Dobbelman gezinswasmiddel
zak
2.500
6,15
24,6
Dixan
pak
780
3,10
39,7
Dixan
draagkarton
2.120
8,15
38,6
Dixan
vat
4.800
17,95
37,3
Dixan
vat
6.400
22,95
35,8
Omo E3
pak
750
2,95
39,3
Omo
draagkarton
2.100
7,45
35,4
Omo
vat
4.600
16,75
36,4
Sunil E2
pak
500
1,98
39,6
Sunil E3
pak
750
2,90
38,6
Sunil
draagkarton
2.100
7,45
35,4
Sunil
vat
4.600
16,30
35.4
Persil E3
pak
780
2,85
36,5
Persil
draagkarton
2.150
7,65
35,5
Persil
vat
4.680
15,90
34,0
TOTAAL WASMIDDELEN
Albitotaal
pak
850
2,25
26,4
Albitotaal
draagkarton
3.000
7,25
24,1
A1IE3
pak
700
3,35
47,8
AH
draagkarton
2.080
8,20
39,4
All
vat
4.550
17,45
38,3
Dash
pak
500
2,05
41,0
Dash
draagkarton
2.100
8,20
39,0
Dash
vat
4.250
15,70
36,9
Albitex
pak
600
1,80
30,0
Albitex
draagkarton
2.000
5,95
29,7
Ariel E2
pak
675
2,79
41,3
Ariel
draagkarton
2.100
7,95
37,8
Biotex blauw
pak
310
1,40
45,1
Biotex blauw
pak
640
2,75
42,9
Biotex blauw
draagkarton
2.200
8,95
40,6
Biotex groèn
pak
250
1,05
42,0
Biotex groen
pak
550
2,30
41,8
Biotex groen
draagkarton
2.200
8,75
39,7
FIJNWASMIDDELEN
Albi fijn E2
pak
500
1,69
33,8
Dreft El
pak
225
0,98
43,6
Dreft E2
pak
460
1,96
42,6
Dreft E5
pak
1.100
4,59
41,7
Dato E3
pak
680
2,98
43,8
Fleuril E3
pak
665
2,98
44,8
Fleuril E5
pak
1.125
4,98
44,3
Perwoll E2
pak
425
1,98
46,6
Biolon E2
pak
475
2,04
42,9
BONTWASMIDDELEN
Albitex
pak
600
1,80
30,0
Albitex
draagkarton
2.000
5,95
29,7
Duo bont
pak
375
1,39
37,0
Duo bont
draagkarton
1.400
5,10
36,4
Sunlight bontkracht
60 graden E3
pak
710
3,15
44,3
Sunlight bontkracht
60 graden
draagkarton
2.100
7,95
37,8
We halen toch een beetje
verlicht adem en drinken een
onvermijdelijk glaasje cola: on
verwoestbaar symbool van de
beschaving. Ook hier te koop.
Via het glaasje cola in de
oase gaan onze gedachten on
vermijdelijk even uit naar Al-
bert Heijn, ons aller superkrui
denier, die deze reis naar de
Sahara even gemakkelijk te
koop aanbiedt als een blikje
erwtensoep.
We maakten eind december
een expeditiereis naar die Sa
hara van Marokko, georgani
seerd door de Engelse reisorga
nisatie Transtrek. De afdeling
Reizen van Albert Heijn heeft
voor deze trips, die het hele
jaar door georganiseerd wor
den, de alleenverkoop voor Ne
derland.
FLEXIBEL
Het zijn reizen, die duidelijk
anders zijn dan de andere. We
vormden voor onze mini-expe
ditie van twee weken een
groepje van elf man: zes Ne
derlanders, twee Engelse meis
jes, een Australisch echtpaar
en een Engelse chauffeur
reisleider: allemaal vrij spor
tieve mensen tussen de 25 en 35
jaar, die wisten te geven en te
nemen.
Dat moet je ook wel op zo'n
expeditie-kampeerreis, waar je
volledig afhankelijk bent van
je groep. Je. kookt samen, zet
samen de tenten op en be
spreekt elke avond het meest
wenselijke programma voor de
volgende dag. Er is een basis
route, maar die blijkt uiterst
flexibel.
HOTELLETJE
Soms laat de groep de tent de
tent en kiest voor eigen re
kening voor een overnach
ting in een eenvoudig hotelletje
(kosten 5 tot 7).
Op een andere dag hebben
we genoeg van de kookkunst
van de met voedsel uit blikken
goochelende Engelse meisjes en
•besluiten we onderweg een in
heems restaurantje aan te
doen, waar je voor 3,50 een
stevige maaltijd achter de kie
zen krijgt.
Onze reis begint in Tanger.
We zijn vanaf Londen naar Gi
braltar gevlogen en per boot
overgevaren. We rijden langs
de kust via Casablanca en Ra
bat naar Marrakech en zakken
van daar af naar het zuiden.
Via Fez komen we door de At
las terug in Tanger. Een trip
goed voor een dikke 3000 km.
We zitten per dag gemiddeld 5
a 6 uur in het Transit busje.
INDRUKKEN
Om een lang verhaal kort te
maken een paar herinneringen
nu aan de vele indrukken, die
we opdeden.
Je beseft pas goed, waar je
bent en wat je aan het doen
bent als je ergens een oude
richtingaanwijzer ziet staan
met de vermelding Timboektoe
(52 dagen). Even nadenken en
je weet, dat hier sprake is van
kameeldagen!
o»
Even later passeert ons busje
een lange kameelkaravaan.
Kleurig geklede Berbers
zwaaien vriendelijk, maar als
het op foto's maken aankomt
moeten we menige Dirham (een
munt, die ongeveer 70 cent
waard is) betalen.
Het kloppen van geld uit de
zakken van toeristen is bijna
overal in arm Marokko (alleen
(Advertentie)
ZIJN wasmiddelen scha
delik voor de gezond
heid? Over die vraag wordt
de laatste maanden nogal
veel en vaak in heftige be
woordingen gesproken. Het
voorlopig resultaat bestaat
uit lichtelijk verontruste
huisvrouwen en hooglqk
verbaasde wetenschaps
mensen, van wie de laatste
de gehele affaire als „nogal
overtrokken" ervaren. Hun,
op tal van onderzoekingen
gebaseerde, zienswijze:
schadelik in de zin van gif
tig beslist niet, ook niet bi
toevallig inwendig gebruik.
Dit inwendig gebruik komt.
en helaas vrij geregeld, nogal
eens voor bij kinderen die van
een sopje drinken en van een
wasmiddel in poedervorm snoe
pen. Vast staat, dat daarbij het
slijmvlies wordt aangetast en
dit kan een irritatie van het
slijmvlies veroorzaken. Irritatie
echter is het gevolg van een
afweerreaktie van gezond
weefsel en de optredende stoor
nissen (zoals braakneigingen)
zullen, tenzij er grote hoeveel
heden zijn ingenomen, snel
voorbij zijn.
Bij poedervormige wasmid
delen bevindt de zgn. alkaliteit
zich beneden de kritische
grens, d.w.z. dat er beneden die
grens totaal geen gevaar be
staat. Indien de stof in de maag
is aangeland is het gevaar van
verbranding nauwelijks aanwe
zig, omdat de aanwezige maag
zuren de alkaliteit neutralise
ren. Een tijdelijk, maar niet
ernstig tekort aan zuren, is wel
mogelijk. Daarom kan in het
algemeen gesteld worden, dat
wasmiddelen alleen wat irrita
tie aan de slokdarm kunnen
doen ontstaan.
Anders ligt het met de vaat-
wasmiddelen. Deze namelijk
bevatten chloor, dat een oxide
rende en brandende werking
heeft, hetgeen slecht is voor de
slijmvliezen en zelfs verbran
ding van de slokdarm tot ge
volg kan hebben. De meeste
vaatwasmiddelen bevatten
chloor, behalve de Alva van
AH.
Wat moet nu een huisvrouw
doen als haar kind van een
wasmiddel of vaatwasmiddel
heeft gesnoept. Een ding
slechts: de huisarts waarschu
wen. Deze namelijk kent het
onder het Rijksinstituut voor
de Volksgezondheid ressorte
rende Vergiftigingen Centrum
in Utrecht, waar alle wasmid
delenfabrikanten hun receptuur
hebben gedeponeerd.
In dit centrum zijn tevens de
tegengiffen bekend, die aan de
huisarts (nooit aan leken) tele
fonisch (tel. 030-789111) worden
doorgegeven.
Blijft de vraag waarom er op
de verpakking van wasmidde
len niet een bepaalde vermel
ding wordt aangebracht. De
wedervraag is welke.
Een medisch advies op de
verpakking moet van de hand
worden gewezen omdat bij in
wendig gebruik van het middel
de omstandigheden niet beoor
deeld kunnen worden en bo
vendien bestaan er t.a.v. be
paalde therapieën verschillen
van inzicht onder de medici,
beugelfles 66 cent,
pijpje 50 cent,
want alle waar
is naai zijn geld.
ambachtelijk gebrouwen,
met een eigen karakter en
een bijzondere smaak en
frisheid, bereikt door een
volkomen natuurlijk brouw
en rijpingsproces, dat bijna
vier maanden duurt.
