Een mini
tuin,
idee!
Aandacht voor
het groene
speelterrein
Kruiden bezitten een
wonderlijke macht
(W)etens-
(w)aardig-
heden
Is een kasje
iets voor mij
EEN VIJVER IS GEEN
WENSDROOM MEER...
1
1
Ik heb de witte waterlelie lief
Tuinkruiden als
keukenplantj es
Basis
Ruimte genoeg
Mooiste kruiden
Combinaties
Grassoorten
Voorbereiding
Het zaaien
Niet altijd spuiten
Bezoek van mussen
vers bier
Vakmanschap is
Meesterschap
VÏZ)
•fc Plattegrond
Waterplanten
tür Vullen
APRIL
ALLERHANDE
3
Bij de besteding van de voor velen sterk toe
genomen vrije tijd neemt de tuinliobby een be
langrijke plaats in, maar hoewel Nederland meer
tuinbezitters lelt dan algemeen wordt aange
nomen. zijn er nog miljoenen landgenoten die
hun tuinaspiraties uitleven op hun, soms zeer
welvarende, troetelkinderen-in-de-pot op de ven
sterbank.
Hoewel flat- en bovenhuisbewoners ook op die
bescheiden manier hun tuingenoegens beleven,
zullen ze toch wel eens met heimwee kijken naai
de tuintjes beneden, echte plantengemeenschap
pen met gfotere en kleine gewassen, waarin de
hele zomer wel wat bloeit. Misschien is nog te
weinig bekend, dat er ook minituinen zijn, die
■men kant en klaar kan kopen, maar bij een juiste
plantenkeuze ook zelf kan aanleggen
Laag blijvend, weinig eisend
In de minituin moeten de plantjes tevreden zijn met
weinig grond, laag blijven, maar liefst wel bloeien.
Daartoe lenen zich vooral de sempervivums, „altijd le
vend" zoals de naam heel toepasselijk zegt. Als vet-
plantjes zijn ze bij alle liefhebbers bekend, maar niet
iedereen kent de grote variaties in deze gewasjes: er
zijn zeer verschillende blpemkleuren en uiteenlopende
vormen.
Ook sedums, in de grotere
soorten aan elke tuinier bekend,
tellen afstammelingen, inheems
in Europa of aangevoerd uit
Amerika, die heel geschikt zijn
voor de minituin, Grassen, zoals
het blauwe schapegras zorgen
voor nog meer afwisseling,
evenals strobloempjes en steen-
breeksoorten.
Kwekerijen en tuincentra heb
ben meestal een hele voorraad
liggende en kruipende gewasjes
en velen, die nooit hadden dur
ven denken, ooit nog eens tuin
bezitters te worden, zullen er
een sport van maken, de va
riatie met nieuwe mogelijkhe
den uit te breiden.
Hoewel men bij de aanblik van nieuwe stadswijken
haast zou aannemen dat het grootste deel van onze land
genoten op een flat woont, wijzen onderzoekingen uit dat
toch nog 2,3 miljoen Nederlandse gezinnen een eigen
j tuintje hebben; het gazon(netje) neemt dikwijls de be-
langrijkste plaats in op zo'n lapje grond. Nijvere tellers
j hebben berekend, dat al die grasveldjes met elkaar ruim
honderd vierkante kilometers beslaan.
Wie een schaal met een door
snede van een halve meter be
plant, brengt daar toch al gauw
twintig verschillende gewasjes
in onder. Als middelpunt wordt
vaak een grillig gevormde steen
gebruikt, waaromheen dan de
plantjes, liefst niet al te regel
matig, worden gegroepeerd.
Het ligt voor de hand dat der
gelijke tuintjes niet royaal be
goten en zwaar bemest mogen
worden, want de groei moet
enigszins binnen de perken wor
den gehouden. Als er eens een
plantje te veel plaats gaat vra
gen, kan het misschien worden
gescheurd; wordt het overtol
lige gewasje dan afzonderlijk in
een potje gezet, dan kan het
misschien worden weggegeven
aan of geruild met een andere
minituin-bezitter of met iemand,
die alleen nog maar plannen
heeft.
De liefhebberij voor de mini
tuin is voor Nederland nog be
trekkelijk nieuw, maar in En
geland bestaat ze al langer. Op
de jaarlijkse tentoonstelling
„Chelsea Flower Show" kent
men sinds lang „table top"-tui-
nen, letterlijk volgepropt met
plantjes. Daar brengt men op
nog geen drie vierkante meter
al gauw tweehonderd soorten en
variëteiten onder.
Kruiden zijn in alle tijden voor mensen van belang geweest. En wel op zéér uit
eenlopende wijze! Want zowel in de keuken als in de apotheek werd geprobeerd de
geheimen te leren kennen; lang heeft er rond verschillende kruiden iets myste
rieus gehangen. Vooral rond die kruiden die in toverdrankendoor heksen ver
werkt werden!
Tot in het begin van deze
eeuw werden kruiden nog
veel in grootmoeders keuken
gebruikt maar daarna raak
ten ze meer en meer uit het
gezichtsveld. Nu komen ze
weer in de belangstelling, en
terecht!
Want we weten inmiddels
dat kruiden inderdaad een
„wonderlijke macht' heb
ben: ze doen smaak en geur
van gerechten beter uitko
men e n ze zijn bovendien
gezond. Kruiden bevatten
vitaminen en mineralen, ac
tiveren de stofwisse'ins en
maken zware gerechten
lichter verteerbaar.
Lijkt een eigen kruiden
tuintje u niet geweldig? Een
grote ruimte in de tuin is er
niet voor nodig en voor flat
bewoners bieden een bloem
bak op het balkon of een
paar bloempotten in het
keukenraam voldoende mo
gelijkheden. Een plezierige
stap terug naar de natuur!
Het is nu de tijd om te
zaaien of om jonge plantjes
op te kweken. U zou kunnen
door Heieen
Nieuwenliuis
beginnen met één of meer
van onderstaande soorten
keukenkruiden, de belang
rijkste gegevens staan erij.
De mooiste kruiden ver
schijnen als de aanwijzingen
op de pakjes zaad opgevolgd
zijn, de grond voldoende
vocht doorlaat (potscherven
onder in de bloempotten of
-bak) en de standplaats niet
al te somber is.
Het zou jammer zijn in
dien u alleen in zomer en
najaar van de kruiden ge
niet; sommige soorten kun
nen gelukkig gedroogd of
zelfs ingevroren worden.
Wat het drogen betreft, leg
of hang de kruidentakjes op
een warme, droge en luchti
ge plaats, niet in de zon of
oven. Zijn de blaadjes
droog, verwijder dan de ste
len en bewaar iedere krui
derij afzonderlijk i ,1 e en
goed sluitend potje.
De gedroogde kruiden
worden even in het geacht
meegetrokken om geur en
smaak weer los te laten ko
men. Toekruiden mogen
echter pas op het laatst
worden toegevoegd en soms
kan een kruiderij op beide
manieren gebruikt worden.
Verder is het nog van be
lang te weten dat elk kruid
met mate gebruikt moet
worden, de eigen smaak-van
het gerecht mag niet verlo
ren gaan. Durft u zich aan
combinaties van kruiden te
wagen? Ook hier is voor
zichtigheid geboden want de
wonderlijke macht van
kruiden is groter dan u
denkt
Kruiderij
Gebruiken in
Hoe?
Drogen?
basilicum
blad
salades, mayonaise, tomaten,
stoofvlees, macaroni
meetrekken,
toekruid
kan
bieslook
blad
salades, rauwkost, aard.ger.
soep, kruidenboter
toekruid
kan niet
bonekruid
blad
peulvruchten,tuinbonen,
melksaus, ragout
meetrekken,
toekruid
kan
kervel
blad
op brood, soep, saus, kaas,
kwark, eiergerechten
toekruid
kan niet
marjolein
blad
lamsvlees, stoofvlees, tomaten,
omelet
meetrekken,
'kan
peterselie
blad
vis, groenten, komkommer,
slasaus, tomaten, aard.puree
toekruid
meetrekken.
kan niet
sterrekers op brood, salades, in soep,
bladstelen kruidenboter, garnering
toekruid
kan niet
tijm
blad
tomaten, peulvruchten, vis,
wild, kip, saus, marinade
meetrekken,
kan
Voor velen is een liefhebberskasje, waarin kan worden
gezaaid, gestekt en geënt, zowel voor eigen tuin en ven
sterbank als die van familie en vrienden, de bekroning
van de tuinhobby.
Gezien liet genoegendat
men er aan kan beleven is zo'n
kasje niet buitensporig duur te
noemen, maar wie speelt met
de gedachte, zich er een aan te
schaffen, moet zich wel reali
seren dat een werkelijk inten
sief gebruik veel tijd vraagt.
Vooral in het vroege voorjaar,
als veel aspecten tegelijk de
aandacht vragen, zal het hele.
weekeinde in het kasje moe
ten worden doorgebracht. Daar
bij komt dan nog, dat elke
morgen gelucht, bij zonneschijn
iedere middag geschermd en
regelmatig gespoten moet wor
den.
Zo'n kasje maakt wel een
einde aan alle vrije-tijds-pro-
blemen, maar als men die niet
heeft, mag men zich wel enke-
le malen bedenken vóór men
tot deze aanschaf overgaat.
Uiteraard kan een kasje een
uitkomst betekenen voor ge- I
pensioneerden, die van tuinie-
ren houden en zich misschien al
jaren op de nieuwe mogelijk-
heden hebben verheugd.
ZELF BOUWEN
Wie behalve een tuinhobby
ook liefhebberij voor en slag
van knutselen heeft, kan bij
een betroüwbaar adres een zelf
bouwpakket aanschaffen. Heeft i
men niet zoveel fiducie in eigen
capaciteiten, dan kan men beter j
waarschijnlijk bij dezelfde le-
verancier, een kasje gaan uit-
zoeken, aangepast aan de
kweekplannen en de omvang
daarvan.
Men moet er rekening mee
houden, dat in de meeste ge
meenten voor een kasje een
bouwvergunning nodig is,
waartoe tekeningen moeten J
worden overgelegd. Contact
met een vakman zal de proce-
dure vergemakkelijken.
MATERIALENKEUZE
Een kasje kan van hout of
metaal worden gemaakt; voor
een verantwoorde keuze is een
betrouwbare leverancier, aan
wie de persoonlijke wensen i
worden voorgelegd, de beste
adviseur. Hier volgen de pun-
ten die van belang zijn.
Veel amateurs geven de voor-
keur aan een houten kasje, om
dat men daarin een spijker kan
slaan of een schroefoogje
draaien. Ze kunnen dan kiezen
uit cederhout en red wood,
waarop gewoonlijk twintig
jaar garantie tegen natuurlijke
verrotting wordt gegeven.
Goedkoper is vurenhout, dat
dan wel een voorbehandeling
moet hebben ondergaan.
Staal, dat verzinkt of ge-
choppeerd dient te zijn, is sta
bieler dan hout; het werkt niet
en de deur zal nooit klemmen.
De kozijnen zijn wat smaller
dan bij een houten kasje, wat
de lichtinval ten goede komt.
Was men in vroeger jaren al
tevreden wanneer men vanuit
de huiskamer kon uitkijken
op mooi groen gras, de toe
genomen vrije tijd heeft de
behoefte aan actief buiten
leven geschapen en daarbij
speelt het gazon dikwijls een
belangrijke rol.
Badminton en jeu de boules
vragen om speelterrein, de bar
becue is een onderdeel van het
weekendvermaak geworden,
maar. het tot voor kort alge
meen gebruikte „kijkgras"
bleek op die activiteiten te rea
geren met onherstelbare kale
plekken.
Men behoeft geen kenner te
zijn om te weten dat er ver-
schillende grassoorten bestaan
en de graskwekers gingen, op
zoek naar basismateriaal voor
een stevig gazon, aan het krui-
1 sen en selecteren, mengden de
I nieuwe variëteiten onderling
en stelden ze op proefvelden
aan druk voetenverkeer bloot.
De overlevende variëteiten
werden dan weer gebruikt in
nieuwe mengsels en na jaren
experimenteren kan men nu
betrouwbaar gazonmateriaal
aanbieden.
Onder diverse merknamen is
nu graszaad te koop dat, mits
men wat tijd overheeft voor de
voorbereiding en het inzaaien,
een ijzersterke grasmat vormt,
waarvan men veel genoegen
kan beleven.
In principe kan men, zolang
het niet vriest of sneeuwt, het
hele jaar gras zaaien, wat voor
al voor mensen, die een nieuw
huis betrekken, prettig is. Wel
moeten wat voorbereidingen
worden getroffen zoals het om
spitten van de grond, het ver
wijderen van stenen en ander
bouwafval, zeker bij een nieuw
huis en tenslotte het fijnmaken
van de kluiten en het egalise
ren van het veld, dat met het
oog op een goede afwatering,
van het huis af gerekend iets
mag aflopen-
Met het oog op de toekomst
kan men de grond het best om
streeks een maand braak laten
liggen en intussen steeds op
komend onkruid wieden. Daar
na worden oneffenheden op
nieuw gelijkgemaakt en. ten
slotte wordt de grond vast-
getrapt met plankjes onder de
voeten of met klompen of
laarzen aan.
Bij een betrouwbaar adres
wordt nu het benodigde zaad
gekocht; op de verpakking
staat meestal aangegeven voor
hoeveel vierkante meter de in
houd voldoende is.
Het aanstaande gazon wordt
nog een keer licht doorgeharkt
en dan, bijvoorbeeld met de
steel van de hark, in een aantal
even grote vierkanten verdeeld.
Van het zaad houdt men een
deel apart als reserve; de rest
wordt in evenveel porties ver
deeld als er vaxken zijn, nadat
men het zaad eerst goed heeft
omgewoeld, zodat het mengsel
gelijkmatig blijft; wanneer men
er wat zand doordoet, kan men
controleren of het zaaisel goed
is verdeeld.
Vak voor vak wordt nu in
gezaaid, waarbij men zorgt,
dat er niet over het zaaisel
hoeft te worden gelopen. Ten
slotte wordt wat fijne grond
over het zaad gestrooid, een
heel dun laagje, want gras is
een „lichtkiemer".
Iedere tuinier spuit graag,
maar voor een pas ingezaaid
gazon mag men de slang al
leen hanteren als de grond, wat
vooral in het voorjaar bij felle
zon en schrale wind kan gebeu
ren. heel droog is geworden.
De straal mag niet direct op
de grond worden gericht, daar
het zaad dan op hoopjes spoelt
en onregelmatig opkomt. Als
men met de vinger op de straal-
pijp schuin omhoogspuit. wordt
de grond vochtig, maar niet
doorweekt.
Vooral in het voorjaar zullen
er mussen op het zaaisel afko
men; de schade die ze maken,
bestaat meer in het „wassen"
van de vogels in de rulle aarde,
waardoor er gaten in het zaaisel
komen, dan in het oppikken van
Advertentie
ambachtelijk gebrouwen,
met een eigen karakter en
een bijzondere smaak en
frisheid, bereikt door een
volkomen natuurlijkbrouw-
en rijpingsproces, dat bijna
vier maanden duurt.
beugelfles 63 cent,
pijpje 48 cent,
want alle waar
is naar zijn geld.
zaad; er blijft altijd genoeg
over. Worden de vogels te las
tig, dan kunnen het best, laag
over de grond, zwarte draden
worden gespannen.
Al naar het seizoen ver
schijnt na korte of langere tijd
een groen waas, als bewijs dat
het kiemen is begonnen. Nu is
ook te zien, of in het gezaaide
„heiligendagen" voorkomen. De
ze kale plekjes kunnen uit de
reservevoorraad worden bijge-
zaaid.
55
Selderij, peterselie en kervel zijn drie van. de meest ge
bruikte kruiden in de keuken, AH brengt ze vanaf deze
maand verser dan vers, namelijk op voedingsbodem.
D.w.z. dat ze in een potje staan en dat de huisvrouw er
naar behoefte een takje van af kan knippen. En dat gedu
rende veertien dagen, want zolang gaan deze plantjes voor
de keuken zeker mee.
De selderij, peterselie en kervel bevinden zich elk als
polletje in een plastic potje, dat voorzien is van een om-
doosje met gebruiksaanwijzing. De plantjes moeten op een
lichte plaats staan (beslist niet in kast of koelkast) en be
handeld worden als een kamerplant, inclusief water geven.
Wie zo met de plantjes omgaat, zal twee weken lang met
deze verse tuinkruiden kunnen werken.
De prijs van de potjes, die uiteraard los van elkaar ver
krijgbaar zijn, is 75 cent per stuk.
T ANG hebben bezitters
van kleine tuinen de
vijver onder de niet te ver
vullen wensen moeten
rangschikken, daar de con
structie te ingewikkeld en
daardoor te duur was, om
die op klein formaat uit te
(laten) voeren.
Gelukkig hebben de kunststof
fen, die om hun onverwoest
baarheid nogal eens harde
woorden aan natuurvrienden
ontlokken, juist door die veel
gesmade eigenschap het ideaal
van veel tuinbezitters vervuld.
Een kuil, al is die grillig van
vorm en ongelijk van diepte,
kan met een plastic bekleding
jarenlang vijvergenoegens ver
schaffen. Uiteraard moet men
bij het beplanten voorzichtig te
werk gaan, zodat de beklede
bodem onbeschadigd blijft.
W/IE zijn zinnen op een vij-
ver(tje) heeft gezet, tekent
op de daarvoor geschikte plaats
een model en zet stokjes op de
hoeken, eventueel met een lijn
tje verbonden. Dan komt de
spade voor de dag voor het zwa
re werk: ongeveer in het mid
den van het plan begint men
met graven, waarbij een krui
wagen onontbeerlijk is, want de
uitgegraVen grond wordt buiten
de lijn gebracht. Daarmee maakt
men later een glooiende oever,
waarop de beplanting extra
goed uitkomt.
Vooral wie een waterlelie in
zijn vijverplan wil opnemen,
moet zorgen voor een diepte van
60 a 70 cm; daarom moet^tot
ongeveer 80 cm diep worden ge
graven, want dan is er nog
ruimte voor wat grond op de
bekleding.
De stand van het grondwater
verschilt plaatselijk sterk. In
de polder ziet men dat al gauw
te voorschijn komen en dan is
het van belang, snel te werken,
het ongewenste water weg te
scheppen en meteen tot bekle
den over te gaan. Stenen, die
bij het spitten worden aange
troffen, moeten worden verwij
derd, daar ze de deklaag be
schadigen.
DIJ een handelaar in tuin-
benodigdheden wordt plas
tic in de juiste dikte en ruim
voldoende voor de omtrek van
de vijver gekocht. De vakman
geeft hierbij goede raad. Liefst
bij zonnig weer, dat de folie
soepel maakt, wordt de bekle
ding over de vijverbodem uit
gespreid, waarbij men liefst
rubberlaarzen of klompen
draagt, maar in geen geval
schoeisel waaruit spijkers of
andere scherpe metalen delen
steken. Het plastic wordt stevig
aangedrukt, zodat het de bodem
zoveel mogelijk raakt. De ran
den worden bedekt met uitge
graven aarde.
Op de bodem van de nu nog
lege vijver wordt eerst een laag
je turfstrooisel aangebracht en
daarover 10 a 15 cm klei, die
niet pas bemest mag zijn. De
vijver zou dan snel volgroei
en met algen en dat is niet te
bedoeling.
TT/AS men voor waterplanten
vroeger aangewezen op
„boerensloot]es", tegenwoordig
zijn er kwekerijen die zich spe
cialiseren in de stoffering van
watertuinen. Zij kunnen allerlei
planten leveren, die van nature
in het nat groeien, zoals wa
terlelies, gele plompen, water
ranonkel, pijlkruid, zwanebloem
en blaasjeskruid. Voor de oevers
leveren ze gele lis, pinkster
bloem en kattestaart om maar
eens een paar bekende te noe
men.
Van de kweker krijgt men
plantaan wijzigingen en ver
neemt dan bijvoorbeeld, dat
waterlelies niet direct in de
bodem, maar in een met aarde
gevuld mandje of emmertje
worden gezet. Dit vergemakke
lijkt het scheuren van de plan
ten, wat na enkele zomers nood
zakelijk is, wil men niet dat de
waterlelie te sterk de overhand
krijgt. Er zijn ook planten, die
niet hoeven te worden gepoot,
maar eenvoudig te water ge
laten worden en dan blijven
zweven; dat doet o.a. het blaas
jeskruid.
DIJ het vullen van de vijver
is voorzichtigheid geboden.
Ideaal is regenwater, maar
daarvan zal zelden genoeg be
schikbaar zijn voor een hele
vijver. Is men aangewezen op
leidingwater, dan mag de slang
nooit direct op de bodem wor
den gericht, waardoor de grond
zou worden losgewoeld. Een zo
dun mogelijke waterstraal kan
het best worden gericht op een
stuk papier, dat op de bodem
is gelegd of in een bloempot of
ander vaatwerk.
De meeste vijverliefhebbers
zullen wel een enkel visje wil
len zien rondschieten tussen de
groene stengels, maar met de
aanschaf daarvan kan men het.
best enkele weken wachten tot
de planten goed geworteld zijn.
Daarna kunnen de vissen ko
men, liefst weinig. Dat geldt ook
voor de planten: een bescheiden
begin geeft de meeste voldoe
ning en aanvullen kan altijd
nog.