3UDERWETSE SNOEPERIJEN IN DE BELANGSTELLING in het oor gefluisterde 89.- d Het seizoen is weer aangebroken Modehuis Joyeuse lanceert mode voor moeilijke maten 72.- x Leerdam Glasservies Centrifuge 'Hoogtezon ------- - t •x. X Clubprijs ook met de^ feestdagen Clubprijs E3IBER 1968 ALLERHANDE Het seizoen van de goed-lieilig-man is weer aangebro ken; de machtige schaduw van Sint Nicolaas en zijn biecht valt steeds zwaarder en grootser op menige kin- lrziel en is oorzaak van een opmerkelijk-ingetogener drag dan normaal en een soms bepaald opvallende hoorzaamlieid als de goede ouders iets bevelen. Heilige met zijn knecht die [enlijk zo'n beetje vergeten ik te zijn in de gang van de zoenen met voorjaar, zomer herfst, doemt nu steeds lotser op en gaat met de dag -er het leven beheersen van !e kinderen. En ook de oude- I worden onwillekeurig be- loed door de statige ver- üjning met zijn pluiswitte ard, ijn bloedrode mantel zijn indrukwekkende mij- J Ook zij gaan het spel mee- elen en ook zij beginnen te nken aan vullingen voor de zetten schoen, aan geschen- j die zij zouden willen geven ontvangen en aan de diepe er van gezelligheid, welke 0-onzer oudste vaderlandse esten omgeeft. m borstplaat je, vrijwel het ^le jaar veronachtzaamd, iert ineens terug: het wordt ismaak gegeten. De specu- Jes, geruime tijd totaal ver ten, worden ineens weer bij nduizenden kilo's gemaakt gekocht (en gegeten!). Er -schijnen alweer suikerbees- Koekplank, echtpaar in Bieder meierkleding, uit de verzameling van het Neder landse Openluchtmuseum te I Arnhem. ten en chocolade-muizen en kikkers. De boterletterbakkers kunnen de vraag naar staven niet aan en ook de taai-taai en pepernootbakkers zijn dag en nacht in de weer om aan de stijgende vraag te voldoen. En dan is er natuurlijk de marse pein en de vruchten die ervan gemaakt worden, de vrouwen beentjes en al die andere prachtige figuurtjes die de fantasie van marsepeinmakers maar voortbrengt. Het seizoen van de oude vaderlandse sin terklaassnoeperijen is weer aangebroken! Waar konten ze vandaan Noch van de taai, van de spe culaas, van de marsepein als van de borstplaat en de andere snoeperijen die de Sint bege leiden, is bekend waar en wan neer ze nu precies zijn ont staan. Men neemt aan dat het gewoon oervormen zijn van baksels die, in de loop der eeuwen, hun tegenwoordige smaakvorm hebben gekregen en die, als het ware, als plan ten, als vormen in de natuur, zijn „gegroéid". Zoals dat het geval is met zovele zaken op het gebied der menselijke ver worvenheden. Waarom bepaal de gerechten nu speciaal bij bepaalde festiviteiten worden genuttigd, is vaak een niet te beantwoorden vraag. Zo zal het niet gemakkelijk zijn de vraag te beantwoorden waar om de kalkoen het specifieke feestgerecht is tijdens de kerst dagen in angelsaksische lan den. En evenmin waarom de plumpudding het daar zo goed doet. Waarom eet men in Skan- dinavische landen rijstpudding met Kerstmis en drinkt men in Zweden dan het donkere, zoete bier dat Mumma heel en dat bijgemengd is met suiker en sodawater? In Duits land en Oostenrijk wordt vaak een karper gegeten: in Latijn se landen zijn het; torrones, kleine zoetigheden (Spanje) en noga (Italië) en zo voort: in geen enkel geval vrijwel is na te gaan vanwaar een der gelijke traditie afkomstig is. Koekplanken u-eer motie Wat de taai-taai en de specu laas aangaat; ze worden sinds mensenheugenis gebakken en de bewijzen daarvan zijn de oude koekplanken die, in na gemaakte vorm, nu weer zo geducht in de mode zijn als sierstuk aan de muur. Deze „prenten" zoals de bakker ze zelf noemt, stammen, als zij echt oud zijn, vaak uit een ver verleden: bakkersvormen uit de 18e en zelfs 17e eeuw zijn geen zeldzaamheid. Het. waren vor men die men, omdat ze mooi waren óf omdat ze nog best bruikbaar waren óf zomaar omdat men zuinig wilde zijn en niet iets weg wilde gooien dat nog meekon, generaties lang op zolder bewaarde. In antiquiteitswinkels ziet men vaak van dergelijke planken; j ze zijn lang niet alle echt an tiek (of echt mooi), daar vele I ervan nog in onze eeuw wer- i den gesneden. Nu is dal snij den verleden tijd. De veran derde produktiemethoden heb ben de rijplanken (waarop de prentjes stonden voor de klei ne speculaasjes) alsmede de grote vormen waarop (of lie ver waarin) de vrijers, vrij sters, stadhouders, narren en allerlei bijbelse taferelen ston den, uit de praktijk van het bakken verdreven: ze zijn daar mee museumstukken gewor den. En dus het doelwit van antiekverzamelaars en mensen die ze gebruiken als muurver siering. Hoe werd zo'n plank gebruikt? Als het om het bakken van taai ging, dan smeerde men de houten vorm in met patent olie en als het om een pop van speculaas ging, dan werd de verzonken vorm in de plank met rijstebloem voorbehandeld. Daarna werd de spijs of het deeg inde vorm gedrukt en vervolgens met een mes af gesneden, uitgeklopt en dan in de oven geschoven. Dus: de plank zelf ging nimmer mee: velen menen dat dit wél het geval was: dat is een vergis sing. Sinterklaasmarklen Ook het machinale speculaasje dat dus uit de moderne grote fabrieksbakkerijen komt, wordt volgens hetzelfde prin cipe gemaakt en het toont meestal nog precies diezelfde kinderlijke figuurtjes die er vroeger ook op voorkwamen: molentje, scheepje, poes, zwaan, ster etc. Zoals ook nu de grote bakkerijen (b.v. die van Ik zou niet graag Millen schatten hoeveel mensen met moeilijke maten ons kleine landje telt, maar ik weet dat zij allemaal bij tijd en wijle de wanhoop nabij zijn wan neer ze zoals dat heet: weer eens niet kunnen „slagen"! In dit geval gaat het speciaal om de dames. Er gebeurt dan het volgende. Een vrouw die niet meer zo „piep", maar zeer zeker verre van ,,stok" is, met een figuur waarvan de proporties bepaald niet meer correct zijn, staat voor een etalage te kij- i ken naar aantrekkelijke jurk jes of pakjes en werkelijk ze ziet iets dat van haar gading is! Dë kleur is goed, het mate riaal trekt haai aan het model is voor haar figuur uit stekend en de prijs is even eens aanlokkelijk! Verheugd stapt ze naar binnen en vraagt aan de verkoopster ut dat en dat model ook in haar maat voorradig is. De juf frouw kijkt peinzend e'n zegt Wat voor maat hebt u eigenlijk?, toch zeker wei een 48! Nee daar kan ik u vhet aan helpen want dit jurkje gaat tot maat 44, maar mis schien heb ik wel wat anders voor u I. De ciiënte wacht gelaten af, en rian komt de verkoopster - met de befaamde asymetri-4'" sche japon met draperie, soutache- of kralenborduur- randje en half schootje aan p cie oorkant, terug en zegt Dat zou ik in uw maat L hebben! De klant deinst aihteruit met de kreet: [fe Juf trouw! Die jurk is zelfs voor mijn grootmoeder nog te jpuwelijk! En de ver koopster zegt dan dat er niets anders is en de mevrouw gaat voor de zoveelste maal teleurgesteld naar huis zon der het begeerde kledingstuk. In Amsterdam vertelden de heer en mevrouw Kokmeyer van Modehuis 'Joyeuse', Ge- leenslraat 3, gespecialiseerd stof. gegarneerd met flu- weel. Een kwiek model dt uk z&.dei gephpide rok t maat y48l. Mode' Jol toto Lood *»m 6«nn«kom. in confectie voor de moeilijke figuren het volgende bij het uitbrengen van hun nieuwe collectie: Vanaf het dertigste jaar begint het figuur van de mens te veranderen. Dat zal bij de ene vlugger, bij de andere langzamer gaan, maai bij een ieder wijzigen zich de verhoudingen. Zo komt het dat velen het twee-maten- en sommigen zelfs het drie-ma- ten-figuur krijgen. Tussen de buste- en de heup-partij kan een verschil van 2 maten voorkomen, m.a.w. men kan boven een 46 zijn en onder een 50 of omgekeerd; de om vang kan met de lengte hele maal niet meer kloppen, de taille kan verdwenen zijn, de rug te rond worden, en/.., en/. Bij Joyeuse lost men deze problemen op. Hebt u een moeilijk figuur en ii ziet daar een model (en er is grote keuze in japonnen tailleurs, ensembles en ge klede modellen) dan maakt men voor u zonder prijsver hoging!!. het begeerde model na op uw maat. De gebruikte materialen zijn van A.G.B., fraai van kwaliteit en in tal van dessins en kleurstellingen dan wel unie ter keuze, aan wezig. De prijzen? Dok die zijn uit zonderlijk! Een middag japon zal liggen tussen de 98,en f 160,een pakje van Shet land kost u zo'n f 180.en voor een pakje van tweed van Lesur betaalt u ongeveer 270,—. Als u tot de moeilijken be hoort is het de moeite waard om eens bij Joyeuse te gaan l kijken en praten! Albert Heijn N.V.) dat doen, begon de bakker van vroeger al in september met het ma ken van zijn taai en speculaas. Wie zich het verguldavondje uit de Camera Obscura her innert, zal weten dat men vaak, in een soort genoegelijke huis vlijt, de grote vrijers, vrijsters, schepen, ruiters, stadhouders en andere figuren, gezamenlijk ging vergulden; deze gezellige bezigheid verdwijnt pas in de jaren '60-'70 van de vorige eeuw. Overigens werd zowel de taai als de speculaas op de toen nog in zwang zijnde sin- terklaasmarkten, die in het ge hele land plaatsvonden, ver kocht. Deze markten zijn ge- leidelijk-aan verdwenen en al leen de zeer ouden onder ons kunnen ze zich wellicht nog herinneren; alleen de sinter klaastafels zijn er eigenlijk nog een overblijfsel van met hun lading lekkers, suikergoed en marsepein. Het gehele jaar door werden natuurlijk de Abrahams gemaakt; men ziet ze ook nu weer (tegen over- dreven-hoge prijs overigens); het zijn de versierde poppen (zonder plank geboetseerd) die men mensen geeft die vijftig jaar worden en dan immers „Abraham zien", zoals de uit drukking luidt. Weet u overi gens waaraan die uitdrukking van dat „Abraham zien" ont leend is? Aan de Bijbel, ja. Daarin vindt men bij Johannes 8 57 de tekst van hetgeen de Joden tegen Jezus zeggen „Gij zijt nog geen 50 jaar en hebt gij Abraham gezien?" Overi gens is dit 'n voorbeeld van het verkeerd interpreteren van een tekst' Hoe het ook zij: de taal heeft haar als uitdrukking vol komen aanvaard. De koek- plank, nu zo in /.wang, is tien tallen jaren lang volkomen ver geten geweest. In de laatste oor log zijn heel wat mooie exem plaren in bakkersovens en an dere stookgelegenheden ver dwenen Wij hebben pas kort geleden belangstelling gekre gen voor de koekplank en in zijn Dislioeck-uitgave „Koek planken", vertelt de verzame laar J. J. Schilslra dal voor de s .i -% Erwtensoep In de Canadese pro vincie Alberta wonen niet minder dan 25-dui- zend geëmigreerde Ne derlanders en consul voor Nederland is er de heer J. A. KOOY. En hij is het. die in zijn huis (in de hoofdstad van Al berta. Edmonton) zegt. ..Je bent hier niet zo zeer consul, maar soms veel meer een sociaal werker." Het waarom deed hij onlangs uit de doeken oo een receptie In zijn huis in een van de bui tenwijken in het o zo schone Edmonton (men zou daar werkelijk van de straat een boterham kunnen eten) ,,De Ne derlanders hier", zo zei hit. ..hebben behalve de officiële rompslomp van de emigratie vaak ook nog allerlei huishoude lijke moeilijkheden aan het hoofd Komen ze hier pas. dan kennen ze bijvoorbeeld alleen mijn naam. Zijn er moeilijk heden met hun vrouw, die niet kan wennen of hier niet de erwtensoep kan maken die ze ge wend is, dan komen ze naar mij toe. Ik hoef al leen maar te luisteren in die gevallen, maar je hebt het hier razend druk. met 25-duize-nd Nederlanders." Maar die erwtensoep wordt op dit moment wél druk gemaakt, in Edmonton. Want waar zoveel Nederlanders wonen zijn ook Neder landers die duizenden kilometers van huis zor gen voor wortelen en spliterwten. Het zal érgens ter wereld niet zo zijn. Ook Frans Ook al In het Cana dese Edmonton woont sinds kort de 25-jarige FRANS HENGEVELD. de zoon van pianist Ge rard Hengeveld. Hij was er tevoren een keer geweest tij dens een tournee met een Nederlands muziek- kwartet, hij hoorde van een zeer speciale mu ziekschool in Edmonton en hij kwam terug. Frans Hengeveld violist van beroep bekijkt nu de methode op de zogenaamde ta- lentenschool waar kin deren van drie jaar al viool leren spelen. Deze vioollessen worden ge geven door Japanse meisjes, want het was de Japanse musicus Su zuki die ontdekte hoe men kinderen vanaf drie jaar al met een muziek instrument kan leren omgaan. En dat gebeurt dan met heel kleine vio len. die speciaal voor dit doel in Japan worden gefabriceerd. De prinses ..Misschien ga ik deze methode ook wel in Ne derland introduceren", aldus Frans Hengeveld. „Misschien ook niet, hoewel hij uniek is voor de hele wereld. Maar ie dereen weet, hoe moei lijk het is. om in Neder land met iets nieuws aan te komen." Canada heeft bij ons niet de naam zeer muzi kaal te zijn. Maar toch: waarom zou PRINSES CHRISTINA juist daar heen zijn gegaan om zanglessen te krijgen? Liz was man ELISABETH TAYLOR is gesignaleerd in de Turkse hoofdstad Anka ra. Ze deed er wat inko pen. maar de Turken verloren haar uit het oog omdat ze pijlsnel in een taxi stapte. s Avonds werd ze weer ontdekt en wel In een nachtclub. waar ze opeens op het toneel stond om de ster van den. in die open luchtstudio en men heeft er voor de cowboy films ook een com pleet Wild West-stadje opgebouwd. En verder staan In Beverley Hills in een aantal straten de namen van filmsterren gegra veerd in de trottoirte gels, terwijl men bi] ie der benzinestation voor eén dollar een platte grond kan kopen waar op de huizen van alle daar woonachtige filmsterren zijn aange geven. Er zijn bustoch ten om die route langs te gaan; alleen voor het huis van LUCILLE BALL Is het streng verboden te stoppen. was eenmaal de echtge noot van Ira zu Fürsten- berg, die hij trouwde toen Ira vijftien jaar was. Iiitrli Lubbers Zwaar De bokser RUDI LUB BERS uitgekomen in de klasse zwaargewicht tij dens de Olympische Beloning Spelen) weegt 86 kilo. Harold ïï'ilson Met oppas Da Britse premier HA ROLD WILSON heeft zijn hond Paddy (drie jaar. een Labrador) meegenomen op va kantie en daartoe mocht Paddy reizen in een eerste klasse trein- coupé. die soeciaal voor hem was gereserveerd, compleet mc t een func tionaris die op hem moest passen. Paddy reisde vlak bij het baasje, want die zat in de eerste klasse coupé ernaast. Het reisje van Paddy kostte meer dan tien keer zoveel als de zelfde reis voor normale honden. Ruim vierhon derd gulden. Schrijfster flciifCPveld Liz Taylor de show te zijn. „Hoe is dit mogelijk?" riepen de Turken, „Hoe heeft Liz dit geleerd zonder dat iemand er iets van wist?" De verbazing duurde maar kort. Liz Taylor rukte haar pruik af en voor de Turken stond een man. een Duitser genaamd Horst Gramm. Waarbij verteld moet worden dat hij wan neer hij zich als vrouw verkleedt inderdaad op Liz Taylor lijkt. Barbra in film hoefde voor de opna men van de film Hello Dolly" (voor 'Barbra is de hoofdrol) niet naar het Newyorkse Broad way. fben er opnamen nodig waren van haar in die bekende grote ave- .nue De filmmaatschappij 20th Century Fox bouw de een heel stuk van Broadway heel kalm even na In haar open luchtstudio, op haar ter reinen in Beverley Hills bij Los Angeles. Lucille niet Het stadje PEYTON PLACE is trouwens ook alleen maar daar te vin- Niet ver van het huis waar burgemeester Tho massen van Rotterdam woont (met prachtige boxer), in Capelle aan de IJssel, heeft de echt genote van Rotterdams vorige burgemeester een boek geschreven. MEVROUW VAN WALSUM-QUISPEL noemde het „Twee ambtswoningen" en on der die titel noteerde ze voorvallen, anecdotes en ook een beetje kri tiek (van haar zelf) uit de tijd dat haar man burgemeester was. eerst van Delft, daarna van Rotterdam. „Wij hebben als bur gemeestersechtpaar zo veel merkwaardige din gen meegemaakt, dat het zonde zou zijn ze niet op papier te zet ten", aldus mevrouw Van Walsum „Twee ambtswonin gen" is trouwens niet haar eerste boek; ze schreef al eerder een kinderboek. genaamd „Tijne van Marken". Oordeel GINA LOLLOBRIGIDA heeft kort maar krachtig de volkeren veroor deeld „In Hollywood schenkt men alleen maar sodawater, In En geland thee met melk, in Duitsland een heel Dagmar Schüssler Is een Duits meisje van zes jaar, dat vijf Duitse Mark heeft verdiend omdat ze op een vlieg veldje in Sauerland president HEINRICH LüBKE (73) herkende en spontaan riep „Oh kijk, daar is meneei Lübke." De president beduid de een van zijn begelei ders Dagmar te belonen en hijzelf sprak haar toe met: „Je wordt later vast een goed staatsburgeres wanneer je nu al de landsvader herkent." In wijn mevrouw Gma, die mo menteel bevriend is met PRINS ALFONSO ZU HOHENLOHE. De prins (8 verschillende vormen) Exclusief voor de PMC ontworpen en vervaardigd door de Koninklijke Leer dam. Elegante, moderne vorm. Keus uit 8 verschillen de sets van.6 glazen: Wijn, C-801/ f 8.-; Port/Sherry, C-802/ f 7.-; Bitter, C-803/ f 6.-; Bier, C-804/ f 9.-; Longdrink, C-805f 7.-; Whisky, C-806/f7.-; Cognac, C-807/ f 8.-; Cocktail, C-808f 7.-. Besteleenheid: 4 sets glazen 24 glazen) naar keuze te combineren. Clubprijzen geheel in PMC- cheques Geheel roestvrijstalen trom mel (capaciteit ca. 2J kg. droog wasgoed). Door zichtig dubbelbeveiligd dek sel. Snelle droging door 1400 toeren per minuut. Sterk wit moffelwerk. Geringe afme tingen: middellijn 35 cm, hoogte 58 cm. 1 jaar garantie. Vw= 145.-. Bestelnr. A-890. Weet u. naar aanlei ding van de volgende gegevens, wie dit is? Hij was eerst typograaf. Vervolgens ging hij „in 'de wijn", hij specia- goed glaasje bier. Als je liseerde zich in het keu- in mijn land, Italië, dorst ren van wijnen en haal- hebt, word je gekust, de tenslotte zijn „wijn- Maar alleen in Frankrijk testimonium". Als lom- doen ze het goed: daar penhandelaar zijn we schenkt men de hele hem al een beetje ver dag champagne" Aldus geten, maar iedereen waarvan44.-in PMC-cheques kent hem .nu taxichauffeur van de tv-serie". Hij is: de ac teur RIEN VAN NUNEN! Koekplank vit Noord-Hol land, waarschijnlijk uit de 18e eeuw. Ook hier een veel gebruikt thema; dat van de open standerdmolen. oorlog, een Leeuwardense anti quair een opkoper met vormen uit Ameland wegstuurde omdat hij ze aan de straatstenen niet kwijt kon. In Duitsland was dat anders; daar begon men al eer der naar de vaak mooie plan ken te speuren en in Londen werd al in 1879. de eerste taai- of speculaasplank aangekocht door het Victoria and Albert Museum. Het was een Duits plankje dat het Lam Gods voor stelde en uit de 16e eeuw stam de. In ons land hebben enkele grote verzamelingen bestaan; ze zijn merendeels tijdens de laatste oorlog, door oorlogsge weld etc., verloren gegaan. Dat is jammer; de planken waren zijn zulke prachtige voor beelden van ware volkskunst. 'Inderdaad zijn soms ware kun stenaars bezig' geweest met het snijden van de mooiste afbeel dingen. In vele gevallen sneed de bakker zelf zijn modellen. Hel is begrijpelijk dat de af beeldingen veelal betrekking hadden op actuele gebeurtenis sen. personen en feiten. In de achttiende eeuw ziet men de „lugtbol" orwel de ballon: tij dens de Tiendaagse Veldtocht werd de Prins van Oranje in speculaasvorm vereeuwigd, om enkele voorbeelden te noemen. En Sint VicnliiiH? Er is een tijd geweest dat wij het Sint Nicolaasfeest als Rooms festijn zagen en daarom officieel verboden. In verschil lende steden was men erg streng en verbood men de „santekraam'' geheel en al; dus het gezelschap (kraam) santen (sinten) moest eruit! En dat betekende ook dat. de speculaas plank geen heilige mocht to nen. In verscheidene archieven vindt men ook nog de nadruk kelijke verbodsbepalingen in zake het aandacht besteden aan de 5e december, „gemeenlycks genaemt S. Nicolaesavondt". Dat was zo rond 1600. Soms ging men zo ver dat men eiste dat men de kinderen zou* ont wennen de schoen t,e zetten' Het heeft niet mogen baten! Toch moest Sinterklaas, als plankheilige, vele jaren onder duiken; alles bij elkaar een eeuw lang, zoals J. J. Schilstra in zijn „Koekplanken" uiteen zet. Wel blijkt hij nog enkele tientallen jaren, slim vermomd b.v. zonder baard en met een misleidende bagage en zonder j zijn bisschoppelijk gewaad, j sliekum zijn rol te hebben ge- speeld. De enige heilige die j men verder nog regelmatig zijn beeltenis zag vertonen was Sint Joris, doende de draak te doden. I Men neemt aan dat het woord speculaas afkomstig is van het Advertentie V. I. T. H«m», <Nrd Br.) Latijn „speculum" dat spiegel betekent; het is heel goed mo gelijk: de pop immers is een afspiegeling van de vorm in de plank. Ell lll«ll'.V('|H>ill Het is zeker dat, evenals aller lei andere soorten suikergoed, ook de marsepein door de oude confituriers, in vormen werd vervaardigd. En die vormen nu werden ook weer gemaakt door vaak kunstzinnige vormensnij- ders. Men vermoedt zelfs dat het maken van speculaas- en taai-planken voort is gekomen uil de suiker- en marsepein- afdrukken, die-men vaak als tafelversiering gebruikte. Zo was dat ook in de tijd dat me vrouw Marselis (1790) haar, in onze taal beroemde kookboek samenstelde uit met de hand geschreven recepten (totaal 500). Mursepijn te maken", schreef zij: 1 pont gestampte aman delen. Yi pont suyker, te za- inen met wat rosewater ge- droogt. in een pan. Maak daar een marsepyn af: om de luyster daarop te maaken, soo neemt gestoote broodsuyker (zij be doelt waarschijnlijk fijnge stampte rietsuiker van een sui kerbrood) met wat rooswater (een essence), slreykt het daar mede oover en als de luyster opkompt, strooyt er dan nog wat fijne broodsuyker over'. Probeert u maar eens! En de pepernoten? Het banket? Het i zijn zuiver-vaderlandse baksels. Maar wie ze heeft uitgevonden, is niet bekend. Ze smaken er I niet minder feestelijk om! Combineert heilzaam ultra violet (uv) met mild warmend infra-rood (ir). Kanookalleen als ir straler gebruikt wor den. Ingebouwde signaal- klok. Kompleet met verstel bare hoogtezonbril en ge bruiksaanwijzing. Raadpleeg uw arts. Vw= 125.-. Bestelnr. F-380. waarvan52.-in PMC-cheques Vraag gratis PMC-Catalogus waarin volledige gegevens. Premievande-Maand Club

Allerhande | 1968 | | pagina 5