Stel uw wintersport-garderobe
zorgvuldig en doelmatig samen
Cursus ski-gymnastiek volgen
„Elke kaas
heeft z'n eigen
karakter"
Boter
staaf
98
I
De heer Sander sr. maakte
zelf kaas-stamboom
jarlJ4
159
Meloenen
Signal
Tandpasta
Haringfilets
Rolmops
Goedkoop is
duurkoop
Hoge eisen aan
pantalon
Nieuwe expositie
in Wijnkeldertje
SCHIMMELKAAS IS GEZOND
Soms een buffel
Goed voorbereid naar de wintersport
Van het schaap
Nooit verkouden
Een stamboom
Kaasimporteur F. Sander:
alberfc heijn
Sldrrfif/c huisvroaII'
GOED
BEKEKEN
Door een geliefde
Jr. liep stage
albert heijn
rNjfywjSg®
(OVEMBER 1968
ALLERHANDE
Wanneer u voor het eerst van uw leven naar de heer
lijke sneeuwvelden trekt is dit natuurlijk wel even een
uitgaaf, vooral wanneer u in gezins-verband aan het win
tersporten slaat! Bedenk dan echter het volgende: een
vakantie in de sneeuw is zoiets bijzonders dat wie dit
één keer heeft meegemaakt een min of meer verloren
wezen is, want hij zal ieder jaar weer naar de bergen en
sneeuw trekken.'
Behandel uw ski-garderobe
daarom zeer goed, berg alles
(schoon!) uiterst zorgvuldig
weg dan hebt u het jaar daar
na er weer alle plezier van en
zUlt u kunnen volstaan met de
aanschaf van een enkel
dingsigheidje omdat het nu
eenmaal zo "gezellig is om iets
nieuws te kopen!
Bedenk verder dat het goed
Nederlandse gezegde: „Goed
koop is duurkoop" nog steeds
van kracht is, bezuinig dus niet
op de aankoop van de
basis-stukken van uw ski-gar
derobe.
Hier volgt een lijstje van
noodzakelijke dingen: een
ski-jack, een pantalon, on
der-pulli's, een pull-over, 2
paar dunne wollen ondersok-
fcen, 2 paar geitenharen sokken,
wanten, een muts, een sneeuw-
bril, wat gezellige blouses of
overhemden en wollen of zij
den shawls.
Wat de schoenen betreft die
kunt u kopen maar ook huren
(in ons land bestaan verschil
lende zaken die ze verhuren
evenals ski's en skistokken),
pas wanneer u ieder jaar gaat
wintersporten loont het de
De jongste zit er warmpjes
in met een muts-shawl van
de firma Succes uit Veenen-
daal!
moeite eigen schoenen, ski's en
dergelijke aan te schaffen...
maar dan hebt u uw hart ook
wel helemaal aan het skiën
verloren
Ski-jack en pantalon zijn de
belangrijkste onderdelen van
de garderobe. Het materiaal
van de pantalon en de snit er
van moeten u een perfecte be
wegingsvrijheid garanderen te
zamen met een volmaakte
pasvorm. Hieruit volgt dat een
goede pantalon niet goedkoop
is, dat kan niet en het mag ook
niet want er worden zeer hoge
eisen aan gesteld. Het ideale is
om er een andere pantalon van
een ietwat mindere kwaliteit
bij te hebben die u draagt als
après-ski-pantalon.
Draag onder de pantalon
vooral een maillot, dat is het
aangenaamste en zit het beste.
Dit geldt zowel voor de heren
als de dames. Daarover draagt
u aan de voet dan eerst de
dunne wojlen ondersokken (de
maillot zorgt ervoor dat u geen
last van ikriebelen zult krijgen)
en dan komen de geitenha-
rensokken. Deze bescherming
van voet en enkel hebt. u zeker
nodig daar de schachten van de
moderne skilaarzen volkomen
stijf en evenals de zolen on
buigbaar zijn. Het jack wordt
bij voorkeur gemaakt van ve
derlichte ademende nylon of
zeer dunne poplin, de tussen-
voeringen zijn zeer warm,
maar uiterst dun en bijna ge
wichtloos. Capuchons zijn listig
weggewerkt in de kraag het
geen een elegante verbetering
betekent! Natuurlijk zijn de
jacks waterafstotend en met
ferme ritsen gesloten.
De onderpulli's zijn meest
van katoen en ze bestaan in
een enorm kleuren-gamma
waardoor u ze in harmonie met
de rest van uw garderobe kunt
kiezen. Ze bestaan ook in ny
lon, zijn niet duur en u zult er
zo mogelijk een paar meer ko
pen met het oog op het wassen.
Koop uwP ski-uitzet bij een
goede sportzaak en laat u liefst
raden door een verkoper die
zelf skiet, hij weet het uit er
varing.
Tiuee ANBA-anoraks met ingewerkte capuchon met inge
werkte Signal-magneet. Zou men in een lawine geraken dan
kan men opgespoord worden met een sonde die op de magneet
reageert. Het materiaal is Scotchgard, de tussenvoering is van
Vestan fiberfill. (Model Cristallo)
Ook uit het wijnkel
dertje onder de Albert's
Corner te T_ trecht, dat
zijn gasten behalve een
goed glas en een roman
tische atmosfeer ook nog
het schouwspel gunt van
kunstuitingen aan de
wand, valt nieuws te
melden: de volgende ex
posant heeft zijn op
wachting gemaakt. Het is
de kunstenaar A. Kraa-
nen, leraar aan de Aca
demie Artibus. Hij toont
ca. 25 schilderijen, mo
dern-realistisch van stijl
en sterk van kleur en lijn.
„Frankrijk heeft ongeveer
vierhonderd kaassoorten",
zeggen de heren F. Sander
Sr. en Jr., kaasimporteurs
met kantoren in Amster
dam en Diemen. „Dat aan
tal moet wel met een klein
korreltje zout genomen
wordeti, want heeft in
Frankrijk een geitekaasje
een andere vorm, dan krijgt
het ook meteen weer een
andere naam."
Wie kaas zegt, denkt eigen
lijk meteen aan een koe en aan
melk. „Maar sinds Karei de
Grote wordt de koemelk eigen
lijk pas gebruikt", weten de
heren Sander. „Tot dan was de
koe een trekdier en het paard
een rijdier. Maar sinds deze
Karei is men de koe steeds
meer en meer als melkgeefster
gaan gebruiken".
De heer F. Sander Sr. ont
vouwt zijn zelfgemaakte stam
boom van de kaas. „Om kaas te
maken wordt dus gebruikt de
melk van de koe, van het
schaap en de geit. In een dood
enkel geval van buffelmelk,
Een handjevol enthousiaste
lingen zal het half november
al proberen in het Sauerland,
omdat de kans groot is dat
daar dan al sneeuw ligt. Maar
de grote trek onder de Neder
landse lopers en loopsters op
de smalle latten begint vlak
voor kerstmis en beleeft in de
tweede helft van januari zijn
hoogtepunt. Wat tien jaar ge
leden nog maar een paar hon
derd vaderlanders deden, dat
doen er nu duizenden: een
deel van de jaarlijkse va
kantie opmaken in de winter
en dan op plekken in Europa,
waar de sneeuw ligt. En de
echte slimmen hebben er dan
de lessen al opzitten?
GOED voorbereid naar de
wintersport gaan, dat was
vroeger: skibroek, truien, (ge
huurde) schoenen, jack en het
leuke jurkje en het donkere
pak voor de pretavonden van
de après-ski. Goed voorbereid
betekent tegenwoordig: de
veertien dagen in Kitzbühel,
Grindelwald of ergens in Ti-
rol niet helemaal opmaken
aan beginnerslessen, maar die
lessen thuis, in het kille en
klamme Nederlandse najaar,
al in de zak gestopt hebben.
Want dat kan.
Evenwicht houden
„In vrijwel allfc grote
plaatsen van ons land worden
de cursussen in ski-gyta-
nastiek gegeven", zegt in Den
Haag ihr. A. Th. G. Sandberg
van de Nederlandse Ski Vere
niging. „Dat gebeurt gewoon
in gymnastiekzalen. Het gaat
om de oefeningen die aange
past zijn aan het skiën. Men
moet lenig zijn voor men op
de latten stapt, vooral in de
heupen en de enkels. En dan
wordt ook het evenwicht hou
den geleerd, dat is heel be
langrijk en daar schort het
nog wel eens aan".
In een stad als Den Haag
kan men practisch elke avond
naar zo'n cursus voor
sfei-gymnastiek. Maar hoe
weet men dan waar men zijn
taoet en wanneer zo'n cursus
begint?
r.
Kijk, dit kunt u beleven,
in die veertien dagen ski
vakantie: binnen een paar
dagen al een afdaling. Dat
kunnen de resultaten zijn
van een paar maanden
tevoren in een Nederlandse
gymnastiekzaal heupen en
enkels losmaken of van de
„proefafdalingen" op Ne
derlandse skibanen van
nylon borstels.
De heer Sandberg: „Het is
de Nederlandse Ski Vereni
ging die de lessen organiseert
en de leraren betaalt. Men
moet dus wel lid van onze
vereniging zijn. En wij geven
ook graag alle inlichtingen.
Men kan ons schrijven (Was-
senaarseweg 220 of postbus
2200 in Den Haag) of opbellen
(070 - 31.43.81).
Lijkt zo eenvoudig
Het Is uit eigen ervaring dat
wij weten: veertien dagen ski
lessen in een besneeuwde plek
van de wereld betekent de
eerste zes dagen leren blijven
staan op de latten en zachtjes
naar voren schuiven oftewel
„lopen". Daar komt die eerste
dagen nauwelijks iets van te
recht. Wat zo geweldig een
voudig lijkt bij het toekijken
dat is ineens iets geweldig
moeilijks bij het zelf-doen.
Die tijd is zelf te verdienen.
En dan is die ski-gymnastiek
dus geen droogskiën. Het is
alleen maar juist die spieren
leren gebruiken, die men
straks in de sneeuw nodig
heeft.
Daarom duurt zo'n cursus
ook drie maanden. „En ieder
een begint natuurlijk op eèn
andere tijd", zegt de heer
Sandberg, „want iedereen
gaat op een ander moment
naar de wintersport. In okto
ber starten we onze lessen,
maar iemand die eind januari
naar de wintersport gaat zal
aan onze cursus niet eerder
dan in november beginnen.
Het is namelijk zo; dat die
vakantie in de sneeuw moet
aansluiten op de lessen, dan
heeft men er zelf het meeste
profijt van. Er mag natuurlijk
wel een weekje tussen liggen,
maar beslist geen vijf tot zes
weken"
Op borstels
En men kan ook nog op een
andere manier oefenen: het
werkelijke droog-skiën. Dat
gebeurt in Nederland (in Was
senaar, in Apeldoorn en in
Leidsdhendam bijvoorbeeld)
op borstelbanen. Daar imite
ren nylon borstels de sneeuw
en daar kan men op de latten
heel wat nadoen van wat
straks in de witte poeder in
werkelijkheid gebeurt. Men
gaat daar inderdaad op de
skies naar beneden, over ny
lon!
En wie daarover meer wil
weten? Ook aankloppen bij de
Nederlandse Ski Vereniging in
Den Haag.
maar die slaan we even over".
„De kaas is altijd aangepast
aan de omgeving", aldus de
heer Sander sr. Hij zegt: „De
Fransen hebben fantasie, bijna
elke stad of dorp heeft daar
een kaas uit de streek. En
neem nu eens de Banon,
oorspronkelijk een kaasje van
geitemelk, tegenwoordig ook
wel van koemelk gemaakt. De
Fransen verpakken zo'n kaasje
in een kastanjeblad en doen er
dan wat riet omheen. Dat staat
leuk. Andere kaasjes heeft men
met druivepitteh op de korst;
niet om te eten, maar die pit
ten geven een extra smaak aan
de kaas. Jammer eigenlijk, dat
wij dat soort dingen in Neder
land niet doen".
De Franse kaassoort, die wel
elke Nederlander van naam
kent, is de Camembert en ik
zelf prefereer nog steeds de
Normandische Camembert bo
ven die van de Elzas, maar dat
is zuiver een kwestie van
smaak", aldus de oudste van de
twee kaasimporteurs.
„En dan de Roquefort", vult
de heer Sander Jr. aan, „die is
natuurlijk ook zeer bekend.
Wordt de Camembert van koe
melk gemaakt, de Roquefort
mag alleen zo genoemd worden
wanneer de kaas van schape-
melk is gemaakt en gerijpt is
in de kelders van de Franse
stad Roquefort. Er is in de we
reld zoveel vraag naar Roque
fort, dat velen die kaas zijn
gaan namaken. In Frankrijk
zelf niet alleen, maar ook in
het buitenland, zoals in Dene
marken waar de Danish Blue
vandaan komt. En Noorwegen
heeft ook de Noorse Blue.
Maar die zijn alle twee weer
van koemelk gemaakt".
Roquefort is een schimmel
kaas. De heer Sander Sr. lacht
en zegt: „Zo gauw je in dit
land met een schimmelkaas
komt, denkt de Nederlander
aan be-schimmelde kaas. Maar
dat is natuurlijk onzin. Dit zijn
eetbare schimmels en zelfs ge
zond".
Er zijn artsen in Frankrijk
die hun verkouden patiënten
het eten van schimmelkaas
voorschrijven en het verhaal
gaat, dat de mannen die in de
Een geweldige Brie in het
midden, een paar soorten
geitekaas onder dit jonge
geitje, Camembert, rondjes
Boursin een heerlijke uit
stalling van de allerfijnste
Franse kaassoorten. Nu ook
in Nederland volop te
krijgen, nu ook in alle AH-
zaken.
grotten van Roquefort werken,
helemaal nooit verkouden wor
den.
En die schimmel in de Ro
quefort, die groene strepen, die
worden er volgens de verhalen
toch met injecties ingebracht?
De kaasimporteurs lachen.
„Helemaal niet", zegt de heer
Sander Jr. „Die 'injecties' bete
kenen niets anders dan het
maken van zuurstof kan alen in
de kaas. Dan kan de zuurstof
er dus bijkomen en de schim
mel kan zich ontwikkelen".
En die gaten in de Gruyère?
Men zegt dat die erin gestoken
worden. De heren moeten
weer fijntjes glimlachen en Jr.
legt uit: „Die kaas met die gro
te gaten dat is geen Gruyère,
maar Emmentaler. Die gaten
komen erin door gasvorming
tijdens het rijpingsproces; die
gassen duwen het kaasdeeg op
zij en zo ontstaan die gaten.
Echte Gruyère is vast zuivel,
vaste kaas en de gaatjes zijn
niet groter dan een kersepit".
De zachte, romige Boursin
kent de Nederlander ook wel,
met en zonder knoflook. En de
ook al zachte Pont l'Evêque is
hem ook niet vreemd, net zo
min als de Brie. Het is deze
Brie die zachte, pittige punt
jeskaas gemaakt van koemelk
die Levalée al in 1793 deed
schrijven: „De Brie kaas, bij
arm en rijk geliefd, heeft de
eenheid gepredikt, voordat men
dacht dat deze mogelijk was".
Zodat men kan stellen, dat
zelfs de Franse revolutie de
Brie een erepalm opstak.
O JA, en kaasliefhebbers die
nu eens alles van kaas willen
weten en zo'n kaas-stamboom
van de heer Sander willen heb
ben, die kunnen er een krijgen.
Een briefkaartje met 25 cent
extra postzegels voor porto- en
administratiekosten naar „Al-
lerHande", Westzijde 26 in
Zaandam is genoeg.
Speciaal bij
Hij heet Frederik San
der, de meeste mensen noe
men hem „Sanders" en als
hij dan opmerkt „Zonder
s", dan zeggen ze. „Oh,
neem me niet kwalijk, me
neer Anders". Bijna drie-
en-dertig jaar zit hij in de
kaas en als ik hem in de
kelders van zijn gloednieu
we pand in Diemen
waar je vochtigheid en
temperatuur met één vin-
geromdraai kunt regelen
vraag hoelang hij al
buitenlandse kaas impor
teert, dan antwoordt hij:
„Even lang".
Hij is een middelgrote, zeer
gedistingeerde man, de heer
F. Sander en in zijn
knoopsgat van zijn colbert
verraadt een smal lintje, dat
hij werd onderscheiden.
Frans, vraag ik. Het klopt.
Frankrijk maakte Frederik
Sander Chevallier de l'Ordre
du Mérite Agricole. Niet voor
niets; wat de heer Sander niet
van kaas weet, dat kunt u
vergeten.
Waaarom boeit kaas u,
vraag ik ineens. De heer San-
der is helemaal niet verrast,
maar zegt: „Men spreekt van
kaas in het algemeen, maar
elke kaas heeft zijn eigen ka
rakter. Iedere kaas is anders
ontstaan. Iedere kaas heeft
een „waarom", wat de fabrica
ge betreft. Achter elke kaas
soort zit een geschiedenis."
De heer Sander heeft heel
wat van die geschiedenissen
uitgezocht. Hij haalde zijn
wijsheid uit boeken en van ou
de prenten, van kaasmakers
in vrijwel alle Europese lan
den en door zijn nooit afla
tende studie.
„Zolang de mensheid
bestaat is er kaas gemaakt",
vertelt hij en steekt een klein
stukje camembert in de mond.
Al meteen had de mens in de
gaten hoe belangrijk melk
was. Men gebruikte ook paar-
demelk, lamamelk en buffel-
melk. En de eerste kaas
moet ontstaan zijn door, laten
we zeggen, een slordige prae-
historische huisvrouw".
De heer
Sander lacht.
„Ik bedoel,
een vrouw
die de melk
vergat te ge
bruiken en de
volgende dag
ontdekte, dat
het een soort
brei was ge
worden met
een water-
DE NAAM IS SANDER,
vader en zoon, te Diemen. „El
ke kaas heeft zijn eigen karak
ter, zijn eigen geschiedenis",
zeggen zij. Overigens: wat deze
twee niet van kaas weten, is
niet de moeite waard om ge
weten te zijn.
door
P. W. RUSSEL
achtig vocht er bovenop. En
fin, u weet toch wat we in de
oorlog met een fles zure melk
deden? Vlug in een doekje,
laten uitdruppelen en dan
hadden we zachte witte kaas.
En toen heëft men dit ont
dekt: als we er méér vocht
uithalen, dan wordt die kaas
houdbaarder. Zo is dat ge
gaan".
Betalingsmiddel
Zelfs de Griekse mythologie
spreekt al van kaas. De goden,
die regelmatig op de Olympus
bij elkaar kwamen, wilden de
mens een cadeau van blijven
de waarde geven. Wat werd
het? Geraden: kaas.
Maar er zijn meerdere vol
ken die „claimen" dat de
eerste kaasmaker een landge
noot van hen was. De Arabie
ren zullen het verhaal vertel
len van hun broeder, héél lang
geleden, die bij een oase zijn
waterzak van dierenhuid vul
de met melk en met zijn ka
meel op reis ging. De dorst
onderweg kwam niet en pas
bij de volgende oase dacht on
ze vriend: „Hé, een slokje
melk zou niet gek zijn". Maar
toen hij zijn waterzak opende,
stroomde er geen melk uit
maar een dikke witte brei,
ube jN i
Familietube
110 gram
want door het klotsen tegen
de kamelenflank juist
kaas.
„Vast staat dat de Egypte-
naren tweeduizend jaar voor
Christus al kaas maakten",
zegt de heer Sander. Men
heeft er niet alleen perfecte
kaasvormen uit de oudheid
gevonden, maar in het land
van Eufraat en Tigris ontdek
te men ook kleitabletten,
waarop al over kaas werd
gesproken. En ook is gebleken,
dat in die tijd kaas al als be
talingsmiddel werd gebruikt".
Op het schaaltje voor ons
liggen ook stukjes, roquefort
en we nemen een stukje.
„Neem nou die roquefort",
zegt de heer Sander. „Weet u
hoe ze daar aan komen? Via
een herdersjongen, die met z'n
schapen in het Franse Roque
fort onderweg was en in een
grot ging zitten om zijn brood
en kaas op te eten. Maar nau
welijks had hij één hap op, of
hij zag in de verte zijn gelief
de lopen, vergat zijn eten en
holde achter zijn beminde
aan. Pas weken later kwam
hij weer voorbij die grot en
vond zijn brood met kaas. De
kaas was door de vochtige
grot gaan schimmelen en
de herdersjongen proefde: hij
vond het heerlijk. Zie daar de
oorsprong van de roque
fort".
Op het bureau van de heer
Sander liggen drukproeven
van een boek, dat hij heeft
geschreven en dat binnenkort
uitkomt. Over kaas, natuurlijk
en hij heeft er alles in verteld
wat hij in de loop van bijna
33 jaar over kaas ontdekte, in
clusief een serie antieke pren
ten.
Een derde hand gaat naar
het bordje vöor ons om er
deze keer een stukje brie
af te tillen. Die hand zit vast
aan de heer.Fred Sander ju
nior, 23 jaar, vanzelfsprekend
ook in kaas.
„Wat ik
vroeger uit
boeken heb
moeten lezen
en van ande
ren horen,
dat is mijn
zoon zelf
gaan bekij
ken", zegt de
heer Sander
Sr., die Ju
nior al vroeg
naar het bui
tenland stuurde.
De heer Sander Junior heeft
de zaken ernstig aangepakt.
Hij heeft acht maanden in
Zwitserland gezeten („Ik liep
stage in een kaasfabriek en
werkte in een kaaswinkel"),
hij heeft bij het Nederlands
Instituut voor Zuivelonder-
zoek in Ede gewerkt („In de
kaasmakerij: Goudse, Leidse
en Edammer en in het labora
torium om iets van vocht- en
vetgehalte te leren"), hij heeft
op Franse kaasfabrieken in
Normandië en in het Departe
ment Meuse rondgezworven en
hij heeft stage in Duitsland
gelopen. „Nu zit ik sinds twee
jaar bij vader in de zaak."
„We zijn uiteindelijk wel
importeurs van kaas, maar
dan moet je ook op de hoogte
zijn van de fabricage", aldus
de heer Sander Senior.
Gei tekaas
En voor ik wegga bij deze
kenners van (en schrijver
over) kaas hoor ik nog vlug:
„Zeus moest eens door zijn
moeder worden verstopt op
Kreta. Weet u waar hij die
tijd van leefde? Van geite
melk en geitekaas. Kunt u
nagaan".
Zolang de voorraad strekt!
WEEK AANBIEDING
(van 7 tlm 13 nov.)
geheel bereid met
roomboter en amandelen
180
gram
Niet alleen op Sinterklaas
avond, ook daarvóór kunt u
uw huisgenoten met deze
fijne boterstaaf trakteren.
vorser bij
fIn alle AH SuperMarts en
een aantal AHZelfbedienings-
zaken.
Iets bijzonders! Fijn aroma!
U kunt ze zonder suiker eten.
Diverse maten:
1100 gram1.48
1300 gram1.68
1600 gram1.98
L wmi-n J
varinvftkt
Pot inhoud
5 k 7 filets
(Glas gratis, geen statiegeld)
Let wel: dit zijn geen gewone
haringen in het zuur. Het
zijn de fijnste haringen,
nauwlettend schoongemaakt
en gefileerd, in speciale
kruidenazijn ingemaakt.
pot
4 stuks
(Glas gratis, geen statiegeld)
verser bij I
