Vakantie- en vrijetijdskleding
veranderde in de loop der jaren
<41
Sportdiiiken:
ontmoeting met een
andere wereld
176.
GOUDZOEKER MAAKTE SPIJKERBROEK
GZÜ3BK)
Rollette voor alle
doeleinden
Snelkookpan
Keukenmachine
Wandelwagen
Clubprijs 42«"
jjjjj 1968 ALLERHANDE A
De spijkerbroek is één van de eerste officiëlevrije-
tidskledingstukken. Voorheen hadden we, ten eerste,
weinig of geen vrije tijd en dus geen vrijetijdskleding
nodig en ten tweede, weinig belangstelling voor speci
fieke kleding voor de uren-van-niets-doen. Op het strand
bestond en dan alleen nog bij de beter-gesitueerden
de vakantiékleding uit een dun witkatoenen jurkje met
veel Engels kant erop en eraan en een kanten mutsje, om
hoofd en haar te beschermen tegen wind en zonnestraling;
de heer des huizes liep in een soort tenniskostuum: een
lange witte of beige-witte, flanellen pantalon met een wit
overhemd en later véél later) daarover weer een pull
over met echt een v-vormige halsopening) of een blazer
met ferme kleurige strepen, zoals men die dan nu weer
Echte kleding voor het
nietsdoen, het niksen, bestond
feitelijk niet. Die kwam eigen-
Hik neer op het afdrager» van
oude spullen en een trui was
yel het uiterste waartoe men
kon gaan (en dan moest men
no» wel een beetje een artist,
voorstellen ook, wilde dat aan
vaard worden). Er bestond,
kortom, geen vrijetijdskleding
in het nabije verleden: we he
pen in ons vest of in over
hemdsmouwen. zoals dat heet,
maar we hadden een ferme
boord om en een hooggespan
nen broek met bretels aan. Wat
is dat nu anders geworden! Dat
begon, onder Amerikaanse in
vloed. na de laatste oorlog.
Sniikerbroek
En dan te weten dat, in de
tijd van onze vaders, moeders,
grootouders en zelfs overgroot
ouders. de vrije, blije spijker-
broek-van-nu al uitgevonden
was en gedragen werd. Waar
komt de spijkerbroek vandaan?
Van de cowboy, antwoordt
men. Mis! De spijkerbroek is
door de cowboys (de echte in
de vorige eeuw dus!) overgeno
men van de goudzoekers en de
uitvinder ervan is Levi Strauss.
Een hunner was Levi
Strauss, toen 20 jaar oud. Hij
had, in zijn bagage, een lap
zeildoek. Toen hij eens in con
tact kwam met gouddelvers en
vernam dat deze lieden ij-
zersterke kleren nodig hadden
voor hun harde werk, toen liet
hij door een meester-kleerma-
ker uit zijn lap zeildoek, twee
broeken maken. Het waren de
eerste „jeans": het werden de
eerste van de ruim 250 miljoen
die later, onder de naam van
„Levi", een begrip werden in
de hele wereld van de blue-
jean-dragers; iedereen kent het
etiket „Levi". Ook in die verre
dagen al was ,.a pair of Levi's"
een begrip. Zulk een behoefte
bestond er aan de sterke broe
ken. dat Levi Strauss al gauw
moest uitbreiden en zo zijn
naam tot een begrip in de con-
fectie-industrie zag worden. Dat
is nog het geval. Waar kwam
toch de spijkerbroek vandaan?
Ja, ook uit het Wilde Westen.
En ook weer uit het milieu van
de goudzoeker. Een zekere Al
kali Ike had de gewoonte, bij
het zoeken naar goudaders, de
stukken steen, bij wijze van
monster, in zijn broekzakken
mee te dragen; meestal was dat
te veel voor die zakken en
scheurden zij uit. Een kleerma
ker in Virginia City die de
zaak steeds weer moest repare
ren, greep op een dag een ha
mer en wat koperen klinkna
geltjes en klonk de gerafelde
zak op de broeknaad vast.
Toen bleek Alkali Ikes broek
niet meer te bezwijken onder
het gewicht. Levi nam het idee
over, bracht de kleermaker er
toe patent te nemen op de vin
ding en, vanaf 1873, toen het
patent afkwam tot de dag dat
het afliep, was Strauss de eni-
fabrikant die spijkerbroeken
leverde. In Amerika is dat
soort broek sindsdien altijd een
soort begrip geweest; in Euro
pa was hij onbekend. Pas na
de oorlog, toen de
Wild-West-film zulk een enor
me greep kreeg op het amuse
mentsbeeld van de mens en
dat vooral via de televisie
toen begon men, via de cow
boy-helden van doek en
scherm belangstelling te to
nen voor de nauwe, stevige
broeken der stoere vechters.
De bewuste „Levi" van daar
juist is nu de grootste fabriek
van werk- en vrijetijdskleding
ter wereld; behalve de spijker
broek, nog steeds de
meest-verkochte pantalon op
aarde, produceert men nog veel
meer sportieve en vrije kle
ding. Achterkleinzoon Walter
A. Haas leidt nu het .bedrijf
van overgrootvader Haas, die
de compagnon was van Levi
Strauss die zelf kinderloos
stierf. Het bedrijf omvat 12.500
medewerkers en is daarmee
het 254ste bedrijf op de in
drukwekkende lijst van de 500
belangrijkste werkgevers in de
V.S.
Laat-vorige eeuwse prent
met, voor die tijd, nogal on
deugende inhoud: jonge
vrouwen in „gewaagde" had
kostuums, zoals die toen
soms al wel gedragen werden
en beloerd door een
manspersoon, die zich als een
soort verstekeling op het
koetsje heeft opgesteld.
Overigens: de modellen to
nen nauwkeurig hoe de had
mode was.
Moderne variatie op oud
thema; voor de foto werd dit
tweetal modellen uit de vori
ge eeuw geshowd; dat ucuk de
jonge vrouw was, voor het
cinJe van de eeuw, toch wel
pak.
De tijden zijn veranderd:
zonder angst voor berispin
gen, kan de hedendaagse
vrouw zich mooi en decent
kleden in de vele modellen
badpakken, die in de handel
zijn. Voor de man is het al
heel eenvoudig: hij vindt een
uitgebreide keuze aan bad-
broeken die van allerlei ge
makken zijn voorzien zoals
waterdichte zakkenvoerin
gen etc. (Model Bernhard
Altmann)
soort nachthemd (tot op de
kuiten); daarmee zwom hij
ook. Later mocht hij een soort
tricot aantrekken, zoals de foto
dat hier toont. Weer later werd
dat het badpak uit één deel en
nog weer later de badbroek en
dan nu deze badbroek in de
vrolijkste en grappigste soorten
en kleuren en modellen.
Badkleding
In Pompei heeft men afbeel
dingen gevonden van vrouwen
in tweedelige badpakken; het
waren de zusjes van onze bi
kini. Later is dat alles anders
geworden; door de veranderde
moraalopvattingen werd het
vrouwelijke lichaam meer en
meer verborgen. Pas in onze
eeuw is het weer vrij gewor
den en mag op enkele ge
deelten na vrijelijk worden
getoond en bewonderd. De
kleine bikini van nu is wel het
uiterste tot waar men gaan
kan.
Men ziet, in de ontwikkeling
van het badpak, hoe, heel lang
zaam, de vrije beweging die
bijv. het zwemmen eist, oorzaak
is dat de badkleding wat gerie
felijker wordt dan de langbroe-
kige hespakken van weleer.
Maar het gaat langzaam! Ei
genlijk pas in de jaren twintig
ziet men het gewone badpak
(met rokje) algemeen ingang
vinden; voordien bleef het een
gewaagd kledingstuk. Ook de
heer aan het strand ging op
merkelijk gekleed: in het begin
van de eeuw nog in een lang
Varkensvlees
in de oven
Probeer het
varkensvlees eens
op de volgende
manier: u hebt er
een mooi stuk
varkensvlees voor
nodig, liefst zonder te veel
vet. Natuurlijk leent de fri
candeau er zich bijzonder
goed voor, maar ook met ma
gere lappen kunt u uitsteken
de resultaten bereiken.
Snijdt het vlees in vrij gro
te dobbelstenen.
Fruit een gesnipperde ui.
doe de blokjes vlees er bij.
schroei ze dicht en voeg er
wat zout en vers gemalen pe
per bij. Laat alles op een
zacht vuurtje gaar stoven.
Kook intussen rijst mooi
droog en korrelig.
Neem een paar grote uien,
snijd ze aan plakken en fruit
ze 'in wat boter. Vanzelf val
len die plakken in ringen uit
elkaar.
Pel een paar tomaten en
ontdoe ze van harde kernen,
pitjes en vocht waarna u het
vruchtvlees in stukken snijdt.
Maak een paar paprika's
schoon, verwijder de zaadjes
en de zaadlijsten en snijd ze
in smalle reepjes. Bedek de
bodem van een vuurvaste
schotel met een laagje ge
smolten boter. Leg hierop
eerst een laagje rijst, daarna
een dun laagje gefruite uirin
gen, vervolgens een laagje
tomaten, dan een laagje pap
rikareepjes en tenslotte een
laag vlees. Begin nu weer met
een laagje rijst enz. enz. en
zorg dat de bovenste laag uit
tomaten bestaat. Nu is de be
doeling dat u iedere laag die
in de schotel gedeponeerd
wordt, om het even wat het
is, begiet met wat ongeklopte
ongezoete slagroom en dat u
er natuurlijk zout en vers ge
malen peper naar smaak aan
toevoegt. Ook de laag toma
ten waar u mee eindigt wordt
overgoten met room. In een
matig warme oven laat u het
gerecht in ongeveer drie
kwartier gratineren.
De „Rollette": dat is de naam
I van de juli-premie van Albert
Heijn's Premie-van-de-maand
Club. Het is een verrijdbaar
Twee modellen van Bene-
dikt Maser (Dornbim, Oos
tenrijk): voorbeelden van goe
de elegante, jeugdige en de
cente badkleding. Het linkse
model heeft een streepge-
kleurde ritssluiting als garne
ring.
Vis in romige saus
Ovenschotels
mogen zich in de
zomer in een
grote populariteit
verheugen omdat f'Z-k. h
ze handig zijn en V**
omdat u ze in de meeste ge
vallen van tevoren klaar kunt
maken,
Aangezien vis licht verteer
baar is en in de vorm van
een ovengerecht stellig ge
waardeerd zal worden, hier
een recept voor vis in romi
ge saus.
Op deze manier kunt u de
meeste „stevige" vissen heel
goed klaarmaken. U neemt
kabeljauw, schelvis, of tarbot
of iets dergelijks en pocheert
de gekozen vis in ruim ko
kend water met wat zout tot
ze precies gaar is, dus vooral
niet te lang. Daarna maakt u
de vis schoon en pluist ze uit
elkaar in kleine stukjes.
Om het sausje klaar te ma
ken gaat u als volgt te werk:
ongeveer V2 1 melk wordt met
een ui, een laurierblad, een
paar takjes peterselie en wat
geraspte nootmuskaat plus
vers gemalen peper aan de
kook gebracht. Zodra de melk
kookt laat u het geheel op
een zacht pitje een poosje
trekken, met andere woorden
u zet een dekseltje op de pan.
Wanneer de melk naar uw
mening voldoende geuren tot
zich heeft genomen giet u de
melk door een zeef. Daarna
laat u wat boter smelten en
roert er met een weinig meel
een mooi glad papje van waar
u onder voortdurend roeren
beetje voor beetje de gepar
fumeerde melk bij giet tot u
een prettig gebonden saus
heeft verkregen.
Dit is dus eigenlijk een
sauce Béchamel in een ietwat
andere samenstelling dan de
klassieke. Breng de saus op
smaak met wat zout.
In een beboterde vuurvaste
schotel legt u op de bodem
een laag aardappelpuree,
daarop een laag gekookte
worteltjes met fijngehakte
peterselie bestrooid, daarop
legt u de uitgeplozen vis. U
giet over dit geheel de saus
en daarover strooit u een
laagje paneermeel. Giet hier
wat gesmolten boter over, zet
de schotel in de oven en laat
er een mooi korstje op ko
men.
tafeltje, dat gebruikt kan wor
den als theetafel, serveerwa
gen, projectietafel, lessenaar,
lees- en bijzettafel.
Het blad van de „Rollette" is
aan de bovenzijde afgedekt met
kunststof in een teakhouten
nerf en aan de onderzijde met
een witte kunststof. Rondom
het blad zit een rand, die een
halve centimeter boven het blad
uitsteekt om het afschuiven
van glazen etc. te voorkomen.
De afmetingen van het blad
zijn 63x41 cm.
Het blad is behalve horizon
taal ook te stellen in verschil
lende standen tot verticaal. De
hoogte van het blad is instel
baar van 70 tot 94 cm. Het
onderstel is metaalgrijs gemof
feld en de overige metaaldelen
zijn verchroomd.
De „Rollette" loopt op drie
kogelrollers. Dit soort zwenk-
wielen maakt verrijden zeer ge
makkelijk. De korte zijpoten
kunnen worden ingeklapt. Met
de verticale stand van het blad
kan de „Rollette" makkelijk in
een kast worden opgeborgen.
De uiterste afmetingen zijn
dan hoog 86 cm., breed 80 cm.
De clubprijs van de „Rollette"
is 52,in PMC- chèques.
Geen sport zo exclusief, of
zij wordt op een gegeven mo
ment algemeen beoefend. We
zien één keer de Middellandse
7-ee en mannen die met een
duikersuitrusting onder het
ateroppervlak verdwijnen
en dan gebeurt het. Dan is er
in Rotterdam een caféhouder
die met vrienden een eigen
club van onderwatersnorters
nnricht. Dan komt er uit
Utrecht een jongeman naar
een „onbewoond" eilandje in
de Rode Zee en hij gaat er
een duikerskamp lelden, dat
mensen tot uit Amerika trekt.
Kortom, we zakken met z'n
allen zachtjes onder water,
want van Middelburg tot
Meppel wonen nu de Neder
landse duikers.
En wanneer u wilt weten:
„Waarom moet ik eventueel
zo nodig onder water", kunt u
het antwoord krijgen van de
man uit Utrecht: de heer
Henk Kloosterhuis. Hij is 25
jaar en hofmeester in de
vliegtuigen van de KLM, op
de internationale lijnen nu. Er
zijn meer mensen van onze
nationale luchtvaart
maatschappij die. bij een pau
ze in bijvoorbeeld Kaïro, een
duikerspak aantrekken om
vervolgens een paar heerlijke
uren onder water door te
brengen, vissen en koralen
kijkend of fotograferend (of
vangend). Maar bij de heer
Kloosterhuis lag dat al meteen
voor de hand, want voordat
hij ging vliegen was hij
instructeur bij een Engelse
duikclub.
MET JOKE
In die tijd al hadden Neder
landers het Egyptische eiland
je Giftun Saghir ontdekt,
midden in de Rode Zee. Pre
cies 187 dagen bracht Henk
Kloosterhuis er als duik-
instructeur op door. Samen
met zijn vrouw Joke („Van
wie menig duiker nog iets kan
leren"), samen ork met die
groep duikers uit alle moge
lijke landen.
„Duiken bij dat eiland moet
voor iedereen een droom
zijn", aldus de heer Klooster
huis, die over het water rond
dat eilandje ook zegt: „Het
Mekka voor iedere gerouti
neerde duiker".
Zijn kamp op Giftun Saghir
betekende voor alle deelne
mers: slapen in tentjes, hele
dagen lopen in zwempak, op
blote voeten. Uren onder wa
ter met de flessen zuurstof,
haaien kijkend, fotograferend,
vissen vangend voor de maal-
De heer Henk Kloosterhuis
uit Utrecht, hofmeester in
de vliegtuigen van de KLM,
maar ook de man die 187
dagen een internationaal
kamp van duikers leidde op
een tot dan onbewoond
eilandje midden in de Rode
Zee.
tijden en 's avonds zien hoe
de maan daar als een rode bol
opkomt.
„Iets om eindeloos te herha
len". vindt Henk Kloosterhuis.
die overal ter wereld wel
vrienden heeft die hem tij
dens een paar dagen
vlieg-pauze hun duikuitrusting
willen afstaan.
OOSTERSCHELDE
Maar duiken kan ook dood
gewoon in Nederland, zowel
in de Beulakerweide als in de
Oosterschelde (zeearm). Even
kijken weer in dat café in
Rotterdam, waar de eigenaar,
de heer Anton Stohoe. oprich
ter is van de duikersclub „Gin
Divers". Deze mannen van on
der water hebben een eigen
rubberboot, eentje van gigan
tische afmetingen, waarmee ze
zowel de Oosterschelde op
gaan als de zee langs de kust
van Bretagne. Vanuit die boot
wordt gedoken en dat gebeurt
dan bij de „Gin Divers" nog
met een speciaal doel: levend
materiaal verzamelen voor het
Zee-Aquarium in Schevenin-
gen.
In het café van de heer
Stobbe is een zee-aquarium
voor eigen gebruik ingericht:
vol met veelkleurige poliepen,
een chaos van bont geverfde
vissen en kreeften, op en neer
wiegende zee-anemonen in
meer kleuren dan de regen
boog telt.
„En dit", aldus de heer
Stobbe, „komt voor een heel
groot deel gewoon uit onze ei
gen Oosterschelde. Wat dacht
u. alleen maar een beetje don
ker zeewater in die zeearm?
Helemaal niet, om kleuren te
zien hoef je niet speciaal naar
een Middellandse Zee".
IN SPANJE
Hoewel hij ook dat met zijn
club van vrienden doet, want
er wordt bijvoorbeeld ook ge
doken voor een zee-aquarium
aan de zuidkust van Frank
rijk. „En mensen die al een
beetje ervaring hebben, die
willen graag het grotere werk.
Inderdaad, duiken bij Bretag
ne of zuidelijker", zegt de
Rotterdamse caféhouder, die
het duiken leerde van kennis
sen, tijdens een vakantie in
Spanje.
Maar de kennis van het
duiken komt niet iedereen zo
maar aanwaaien en daarom
zijn er in Nederland bijvoor
beeld de onderwatersport-
clubs, die beginnende leden
allereerst in een zwembad la
ten ondergaan. Langzaam aan:
zwembad, Vinkeveense plas
sen, Oosterschelde, Middel
landse Zee.
DUIKSCHOOL
„Maar in die Middellandse
Zee krijgen veel mensen het
idee om duiken te willen le
ren", zegt in Haarlem nu de
heer J. R. Ferwerda. Hij is de
man die een tijdschrift voor
duikers uitgeeft en tevens de
man die op het idee kwam
een nationale duikschool te
beginnen.
Zijn plannen staan nog
deeltelijk op stapel, maar als
hij zijn zin krijgt, kunnen
mensen in Meppel en Tilburg,
in Temeuzen en Heerenveen
duiken leren zonder daarvoor
al te ver te reizen. Hij wil een
corps van instructeurs opbou
wen, een net dat over het hele
land verspreid moet zijn.
Het idee daarvoor ontstond
zo: „Vlak voordat mensen met
vakantie naar Spanje gaan
bijvoorbeeld, willen ze opeens
nog een beetje leren duiken.
Snel gaat dat nooit, maar ik
wil ze graag inderdaad zover
krijgen dan, dat ze tijdens die
vakantie iets van de sport we
ten". Aldus de heer Ferwerda
in Haarlem, die wel de eis
stelt dat zijn leden tenminste
één jaar bij zijn school blijven,
Tot slot nog: duur, dat dui
ken? „Middelmatig", zegt de
man in Haarlem. „Maar een
goede uitrusting die men
vaak meteen nodig heeft
kost toch wel duizend tot
twaalfhonderd gulden".
Nog iets: een duiker gaat
nooit alléén onder water.
Kenwood Chef
Wereldberoemd Engels fa
brikaat met krachtige motor
voor veelzijdig gebruik. 3
Mengarmen (deeghaak, gar
de en K-arm). Met opaalglas
mengkom en instruktieboek-
je, waarin 100 pagina's re
cepten.-
2 Jaar garantie. Volledige
service.
Vw f 298.-
Bestelnr. C - 1000 K
Clubprijs
waarvan f 42.-
in PMC-cheques
10Hulpapparaten maken uw
keukenmachine nog handi
ger.
U kunt ze apart bijbestellen:
Snelmeng- Vlees
beker molen
N—/IN—
Vruchten
pers
Koffie
molen
Rauw
moten
Vraag gratis catalogus met
^olledige gegevens
Tempo Gourmat voor 4 6
personen. Geschikt voor elke
warmtebron, voorzien van 2
handige koudgreeporen. 3
Inzetbakken (2 geperforeerd).
Compleet met kooktijden-
kaart en Instruktieboekje
met kooktips.
2 Jaar garantie.
Vw f70.- Bestelnr. F-860
Clubprijs
(in PMC-cheques)
Vraag gratis catalogus met
volledige gegevens
Zeer lichtlopende wagen.
Met een paar handbewegin
gen inklapbaar, -zodat u de
wagen gemakkelijk mee kunt
nemen in auto, bus of trein.
Frame, evenals de velgen
van de wielen, geheel ver
chroomd. Nylon naven die
geen olie of smering be
hoeven. Zitje van sterke
kunststof In leuk blauw ruit-
dessin.
Vw f65.- Bestelnr. C-112
(in PMC-cheques)
Vraag gratis catalogus met
volledige gegevens
