Koffie
Koffie
2?°
cti
Revalidatie wordt een
steeds gewoner zaak
(9J 29,
46
T
VERWEN UW PLANTEN NIE1
Wetenswaardigheden
RABAT
HARTINFARCT RUKT OP
Cft-Sinas
Planten-
margarine
Vhallo
-OVERAL RONDNE
ALLERHANDE NIEUWTJES
mm
de smookboks
Kleinste kamertje
Het nut van het opkammen van grondHoudt het vocht tochvasi
Ferla Americana
GOED
BEKEKEN
20 bekers
Jkdoe
ook mee
ALLERHANDE
JULI
"BA
dubbelpak 5ÖU
500 gram
De koffie der koffies - zo noe
men de kenners de vol-aro-
matische Perla Americana
koffie. En gelijk hebben ze.
Want de beste koffiesoorten
uit Midden-Amerika zijn sa
mengebracht voor deze
krachtige en bijzonder fijn-
geurige melange.
dubbelpak
500 gram
vareer bij
Het gebeurt ineens en je schrikt je ongelukkig: binnen
één week twee goeie vrienden van wie je plotseling
hoort dat ze doodstil en plat" moeten liggen. Je wilt
wat doen maar verneemt „Geen bezoek, zeker de
eerste drie weken niet". Bij verder informeren valt
het woord „hartinfarct" en je denkt somber: de zo
veelste. In de kring van bekenden wordt druk gepraat.
Hij werkte de laatste maanden ook veel te hard, zegt
de een. Het zat er dik in, betwetert de ander. En al
tijd kerels met leidinggevende functies, weet een
derde. Dan blykt wat later dat een heleboel van die
opmerkingen er helemaal naast zijn.
In het Academisch Zieken-
.huis in Leiden zit ik in een
kamer, met koffie, papier en
ballpen. Ik had gedacht er met
één arts een beetje te praten
en nu blijkt er ineens een heel
groepje mensen klaar te zit
ten om mij als leek een
beetje inzicht te verschaffen.
Links van me mejuffrouw B.
van Wijngaarden, maatschap
pelijk werkster; dan de heer
H. van der Sluys, econoom;
vervolgens de heer J. Josten,
psycholoog en tenslotte dokter
H. W. H. Weeda, cardioloog.
Zij (samen met de cardioloog
J. Pool en de psychiater J Rin-
gelberg) vormen een team en
om het een beetje onple
zierig te zeggen het begrip
hartinfarct staat dagelijks op
hun menu.
door
P. W. RUSSEL
j9 mS m 1* 'koclzuurvrij'e
Q pi II IT sinaasappel-
«AA KAlil limonade
Verpakt in bekers van 2 dl
die tevens als drinkbeker
sinas
Y\jirii
.In speciale meeneem-doos:
dat is slechts 25 ct. per beker
verser bij
GOLD QUEEN
Pakje
250 gram
100% plantaardig, zuiver als
de natuur zelf en heerlijk van
smaak. Bovendien licht ver
teerbaar en ongezouten.
Verpakt in licht- en lucht
dicht aluminium. Een fijne
tafelmargarine!
Ja, 'Heintje* doet ook mee!
U weet het: als u AH-Mar-
garine koopt, kunt u voor
12 ct. een 'Heintje' meene
men. Boeiend, avontuurlijk,
fantastisch jeugdblad in
kleuren. Uw kinderen zullen
er 'mee weglopen'!
verser bij
Opvallend
Hartinfarct, wat is het eigen
lek? Het betekent, dat een
stukje van de hartspier dood
is. Zoiets gebeurt niet van
vandaag op morgen; een hart
infarct moet een langdurige
voorgeschiedenis hebben.
En wat opvalt? Hartinfarc
ten komt men tegen bij men
sen die beslissingen moeten
nemen, die sociaal mobiel zijn,
die snel carrière m-aken. Al
deze zaken verhogen de kans
op een hartinfarct, net zoals
het ontmoeten van veel onze
kerheden. Maar met „niveau"
heeft het niets te maken, zo
als men maar al te graag ge
looft.
Maar je hoort toch nooit
van een havenarbeider of een
vuilnisman, dat hij een hart
infarct heeft, probeer ik.
Dokter Weeda kijkt me glim
lachend aan: „Oh neen? We
hebben hier net de tweede
vuilnisman voor een hartin
farct onder behandeling. Het
heeft allemaal niets te ma
ken met de lichamelijke zwaar
te van het werk; wat dat be
treft staan de bouwvakker en
de kantoorman op één lijn".
„Bekende"
voorbeelden
Feit is wel, dat veel meer
mannen een hartinfarct krij
gen dan vrouwen. Grofweg
gezegd: vier tot vijf mannen
tegen één vrouw. Onplezierig
om te bedenken, maar daarom
niet minder waar, is ook, dat
het echte hartinfarct in onge
veer dertig procent van de ge
vallen meteen dodelijk is. En
de praktijk heeft ook aange
toond: als men één maand na
het hartinfarct haalt, dan heb
ben 74 van de honderd man
nen kans de volgende vijf jaar
(en langer) ook te halen.
Voorbeelden van bekende man
nen zijn er, Eisenhower is er
één, Johnson (hartinfarct vóór
hij president werd) is een an
der.
In Amerika kreeg vijftien
procent van de patiënten een
hartaanval op hun werk, ter
wijl men zeker 25 of dertig
procent zou verwachten
Wie de kaart van Europa
bekijkt, die ontdekt, dat Ne
derland eigenlijk helemaal
niet zo gunstig uit de bus
komt. Van alle mensen die er
in ons land doodgaan sterft
41,3 procent aan een hart
ziekte. In België is dat 30,1
procent, in Duitsland 37,6 pro
cent en in Frankrijk 31 pro
cent Finland staat bovenaan
met 49,2 procent en Polen
springt er gunstig uit met 21,4
procent.
Het hartinfarct rukt op, dat
is gewoon waar. Als we in ons
eigen land terug gaan naar
1950, dan ontdekken we dat er
toen 3830 mannen tussen de
50 en 74 jaar stierven aan een
hartziekte. In 1965 was dat
aantal gestegen tot 7620, een
verdubbeling dus. Bij de vrou
wen van dezelfde leeftijds
groep was de sprong gelukkig
niet zo groot, maar toch nog
altijd van 2740 naar 3300.
Tien procent niet
Een relatie tussen wat men
noemt managers-ziekte en
hartinfarct is nog nooit bewe
zen, maar wel is aangetoond
dat van de mannen tussen de
veertig en 62 jaar er vijfen
twintig tot dertig per duizend
last hebben van een hartin
farct. Tot hun vijf-en-veertig
ste jaar halen vrouwen maar
één-vijfde van dat mannenge-
tal en na dat 45ste levensjaar
komen ze tot de helft.
„Een hartinfarct hoeft niet
meteen pijn te doen en liggen
tot gevolg hebben'', hoor ik.
„Tien procent van de hartin
farcten komt niet eens bij een
arts terecht en de mannen of
vrouwen, die er aan lijden,
blijven rustig leven".
Rust roest
Als we het over hartinfarct
hebben is er ook een positie
ver geluid te horen en dat
komt hierop neer: teveel men
sen worden, na een hartinfarct
met onnodige zorgen omringd.
„Neen, laat hem maar zitten,
hij moet oppassen", zo in die
geaet en dat zo dikwijls onno
dig te voorzichtig zijn maakt
de patiënt angstig. Steeds
meer zal men de artsen
horen zeggen, dat de patiënt
uiteraard gedoseerd op
lichamelijk gebied belast moet
worden en steeds meer zal
men horen van iemand, die na
een hartinfarct, bezig is aan
hartrevalidatie Zo dikwijls,
dat er in Nederland al lijsten
bestaan van mensen die op de
ze revalidatie zitten te wach
ten.
„Rust roest" dat geldt ook
(dikwijls) hier. En bij onder
zoekingen is gebleken, dat ge
trainde hartpatiënten dikwijls
een grotere overlevingskans
hebben dan de stilzitters. Het
zijn de trainingsprogramma's
die de hartpatiënten psychisch
maar ook zeker fysiek
veel verder brengen.
Geen Keesie
Ook cardiologen zullen niet
meteen kunnen zeggen, waar
de oorzaak van een hartin
farct te zoeken is. Een samen
spel van factoren maakt een
even snel neergezette conclu
sie bijzonder moeilijk. Maar
aan de andere kant komen nu
de vruchten los van de vele
onderzoekingen, die de laatste
jaren zijn gepleegd.
Wie de patiënten zelf naar
de oorzaak vraagt, hoort bij
na altijd: intense arbeid of
psychische spanningen.
Er zijn hartpatiënten, die
zelf de spanningen uit de weg
gaan. Zij zullen niet naar de
beeldbuis kijken wanneer
Real MadridManchester Uni
ted wordt uitgezonden. Ande-
ren geven toe: „Ik kijk wél
wanneer buitenlanders schaat
sen, maar als Ard of Keesie
komen, zet ik 'm af; ik zit me
dan teveel op te winden".
Slim
Hartpatiënten hebben nóg
een groot nadeel; hun ziekte is
niet zichtbaar. De man, die rus
tig 's ochtends wat wandelt,
boeken leest, 's middags een
uurtje rust en zich 's avonds
bezig houdt met zijn postzegel
verzameling, krijgt niet zelden
van collega's te horen: „Lek
ker bruin leven heb jij". En
omgekeerd wanneer men
hoort dat hij een hartpatiënt
is komen dikwijls die over
dreven zorgen: „Neen zeg,
blijf zitten, ik pak die asbak
wel even voor je".
Slim was de man die, na een
hartinfarct, met zijn vrouw
boodschappen ging doen en
dan telkens een lege tas droeg.
„Anders denken ze: hij laat
zijn vrouw maar sjouwen en
draagt zelf niets", vond hij.
Blijft voor ons doorsnee
mensjes als positiefste hou
vast het feit, dat hartrevalida
tie waarvan onze groot
ouders nog nooit hadden ge
hoord een steeds gewoner
zaak begint te worden. En
president Johnson blijft wel
het beste bewijs voor de „stel
ling", dat men na een hart
infarct niet uitgeteld hoeft te
zijn.
Elders in dit nummer bren
gen hoogdeskundige Personen
u op de hoogte van het bar-
bekuuen; het braden en roos
teren van lappen vlees in de
vrije natuur. Weet u waar
het woord barbecue vandaan
komt? Van die Fransman (al
dus wil de geleerde het) die,
ergens in Zuid-Amerika. een
barbecue-feestje binnenliep
en daar een os aan het spit
zag draaien boven het vuur.
Het viel hem toen op dat het
dier een pluim of baard aan
de staart had en toen riep hij
verward uit: „Barbe a Queui"
Baard aan de staart, dus. En
dat hoorden die barbaqueuende
Amerikaantjes en zeiden het
toen na op hun manier: „bar-
beque" en spraken het zo uit:
barbekjoe. En dat is het ge
bleven. En wij doen mee.
Nu óók wat onze versgevan
gen vis aangaat, ja. Zagen
't Amsterdam, bij Studio Ba
zar in de Spuistraat, deze
smoke-box: dienende tot het
zelf roken van verse vis, vlees
of worst. Slim: een spiritus-
brandertje verhit zaagsel dat
zich in een afgesloten ruimte
bevindt en dat gaat dan hef
tig roken; in 8 minuten reeds
is uw regenboogforel glanzend
gerookt. Deze smookbox heet
ABU-Smoke-Box en is ge
ëmailleerd; er kan ook mee
gegrild worden. Compleet met
brander, zakje rookzaagsel
voor 50 rokingen, een instruc
tie-receptenboekje en een
draagtas: 55,(tel 020
222030). Behalve de barbekjoe
nu ook dus de smookboks.
Voor uw bokking.
Spray-pret
Oogjes opzetten
Men kan modieuze, grote
ogen opzetten met die grap
pige, nieuwe Pick-and-Paint-
Set" van Gala of London. Wat,
beste man, vraagt gij nu, een
„Pick-and-Paint-Set"? Wij zul
len het u uitleggen. Deze set
dan is een set om grote mo
derne ogen mee op te zetten;
dat meldden wij reeds. Voor
heen was alleen wit, bruin en
zwart het paletje waarmee de
kijkers verfraaid moesten wor
den; dat is anders bij Gala:
daar worden kleuren toege
past lila, blauw, aqua, groen
Even aandacht
voor de „Perform
Hairspray" en wel
om "olgende re
denen: 1) is geur
loos, zodat geen
botsingen ontstaan
met eigen parfum;
2) kan in twee
standen gesprayd
ofwel verstoven
worden; even een
draai aan het ven
tiel en men regelt
zelf de dosering;
3) bij elke bus twee aardige
flesjes parfum „Le Jour", een
licht, fijn geurtje voor de
jonge^ vrouw en het meisje;
„Soirée", iets zwaarder voor
de rijpere vrouw en voor
zwoele avond(t)uren De
vloeistof bevat proteïnen die
de nadelige gevolgen, welke
wel eens optreden bij een
geregeld gebruik van sprays,
grotendeels ondervangen. Im
porteur „Fleetwood", Keizers
gracht 104, Amsterdam; 020
65746. 6,90).
Voor beter
leefklimaat
Wij zijn niet alleen voor
„beter leven" maar ook voor
„beter leefklimaat", al staan
beide begrippen nauw met
elkaar in verband. Derhalve
melden wij het bestaan van
de nieuwe ITIIO Aircondi
tioner. Dat dóen wij. Want
ons leefklimaat kan dikwijls
buitengewoon slecht beïnvloed
worden door overmatige hitte,
door overdadig vochtgehalte,
door benauwdheden en stu
wingen. De airconditioner fil
treert ook nog. Dat wil zeggen
dat zij stof opzuigt en vast
houdt; bij het koelen, bij het
ontvochtigen. Voor kantoor,
winkel, woning, vergaderzaal.
Kan aangebracht worden te
gen de (doorboorde) muur,
maar ook, op statief staande,
tegen (doorboord) venster.
Prijs? Er zijn twee modellen;
het ene kost 1160,het
andere 1285,Zonder sta
tief en zo. Dan wordt het
enkele honderden guldens
duurder. ITHO-Schiedam:
010—260340.
besluit van hogerhand in de Model Bouwvergunningen
1-965 zijn de maten van de toiletruimte, het kleinste kamertje
in uw woning, gebracht op 115 bij 85 cm. Juist. Dat kan
betekenen dat u, i.v.m. deze beperkte ruimte een LAAG
HANGEND CLOSETRESERVOIR nodig heeft. Nu: WISA (de
oude W. J. Stokvis uit Arnhem) heeft, als eerste fabrikant,
toestemming gekregen van het Keurings Instituut voor water
leiding Artikelen het garantiemerk (van de KÏWAte voeren
voor zijn laaghangend closetreservoir WISA 200. Dat kan dus
zelfs aangebracht worden in dwergen-w.c.-tjes. Wat zegt W. J.
(WISA) Stokvis er verder van: elegante eenvoud kenmerkt
het reservoir en het heeft EEN FLUISTERZACHTE WER
KING. En zoals wel heel duidelijk blijkt uit het prentje
hierbij: het ding werkt sluw met twee drijvers.
Grey flannel
Grijs flannel (grey flannel
is het materiaal van dez
twee Britse jurkjes; de m:
dellen zijn van het, voon
voor jonge mensen werkend;
bedrijf „Shubette of London
Het meisje-met-hoed draag
een jurk met bolero-jasji
hoog kraagje en bef met wit!
ruches; in marine-wit en grijs
wit (hier getoond) Het meisji
met de Piet-de-Smeerpoeti
kuif draagt een grijsflanella
jurk met witte crêpe kraaj
en manchetten en een stiksel
motief en inzetstuk in he
midden. Shubette importeerd
ook in ons land. Dan belle;
naar Mevr. Babs Nelemans
Sartorius, Confectiecentrum
Amsterdam.
Het is moeilijk te voorspellen of het een droge augustus
maand zal worden. Er is tot nu toe nog maar enkele keren
sprake geweest van de droogte die noopt tot het be
sproeien van de tuin.
Todh kan het zover komen
dat de bovenste verdiepingen
van flats droogstaan, doordat
er teveel tuinslangen door de
tuinen kronkelen en teveel
sproeiertjes de strijd moeten
opnemen tegen het drogen van
de grond en daardoor het ver
welken van plantjes. Toch is
het zeker dat men te snel be
gint te spuiten (ads het ten
minste gewone winterharde
planten en bloemen en strui
ken aangaat) en verder dat
men, met beleid, veel kan doen
om uitdrogen te voorkomen.
Wie te vlug begint te spui-
Krulsetten grote
mode
Er zijn twee nieuwe haar
krulsets verschenen: een van
Friolanda N.V. (Koninginne
gracht 29, Den Haag 070-
63 98 53) en een van Erres
(Heiman Dullaertplein *3,
Rotterdam010-25 10 60). De
eerste heet „Queen Curl" of
wel Koninginnekrul en deze
komt in drie uitvoeringen, al
le therinostatisch beveiligd en
alle in slaat de krul in 3 tot
6 minuten te doen ontstaan.
„Queen Curl JQ-7" heeft 4
dikke, 2 middel en 2 dunne
krullers en 8 verwarmings
staafjes in het oventje; 59,—
„Queen Curl JQ-3" heeft 8
dikke, 4 middel en 4 dunne
krullers en is luxe uitgevoerd
in beauty case lichtblauw of
rose met wit. Met spiegel 98,
Model „Queen Curl JQ-5" be
vat 12 dikke, 3 middel en 3
dunne krullers die alle gelijk
tijdig verwarmd kunnen wor
den; ook luxe beauty case
uitvoering; ook spiegel 165.
Dan^ kijken wij even naar Er-
res-Stokvis' „Instant Hairset",
waarvan hierbij de afbeelding.
Ook weer zo'n krullerverhit-
ter; ditmaul bestaande uit 14
rollers van verschillende dik
tes; 7 dezer rollers kunnen
tegelijkertijd verhit worden op
het oventje dat elektriek ar
beidt. De veilige grens van
75° wordt niet overschreden
de warmte blijft een kwartier
op vrijwel constant niveau. In
6 minuten mooi! 89,—
ten dat is bij de eerste droge
periode verwent de planten;
ze zullen dan pas echt last van
de droogte gaan krijgen. Elke
plant bezit een reserve tegen
droogte; deze stelt haar in staat
tamelijk lang weerstand te bie
den tegen warmte en droogte.
Dat geldt voor struiken even
zeer. Alleen de eenjarige zo-
merplantjes, de Afrikaantjes,
de begonia's, de geraniums, de
lobelia's, de agertum en al die
andere vrolijke bloeiertjes die
nen, nadat ze geplant zijn,
vochtig gehouden te worden.
Deze plantjes moeten dan even
geholpen worden „op de been
te komen".
Als gezegd: we kunnen veel
doen om van al het water dat
in herfst en-winter gevallen is,
gebruik te maken als het zo
mert. Hieronder een aantal ad
viezen daarvoor.
Komende seizoen
Natuurlijk is het, in vele ge
vallen, nu te laat er nog iets
aan te doen; veel van wat we
hier vertellen zal dus toegepast
moeten worden in andere sei
zoenen. Zoals bekend, is het de
hoeveelheid grondwater die be
paalt of de planten wel dan
niet zullen groeien. Daarom is
het reguleren van het grond-
xvater een van de meest effec
tieve bewateringsmethoden, dat
klinkt logisch. Het is, zoals
spreekt, ook niets nieuws; wij
in Nederland, wisten dat vele
honderden jaren geleden al en
wij zorgden door ons systeem
van kanalisering voor de ver
spreiding van het voorradige
water; andere volkeren hebben
dat, op hun manier, ook ge
daan.
Maar wij, in ons tuintje, hoe
ven niet over te gaan tot het
graven van een miniatuur-ka-
nalenstelsel. Wij moeten ervan
uitgaan dat iedere vorm van
bovengrondse irrigatie, met be
hulp van gieters en slangen en
sproeiers, slechts een tijdelijk
en zeer ontoereikend hulpmid
del is en eigenlijk een soort
laatste poging is om de plan
ten te redden. De structuur van
de bodem speelt bij dit al
les natuurlijk een rol; stenige,
zandige bodem droogt snel;
kleigrond houdt het vocht
langer vast maar wordt ten
slotte hard en barst; veen
grond houdt het vocht het
langst vast.
Teelaarde
We kunnen de vochtigheid
van de grond het best bewaren
met behulp van teelaarde; een
kruiwagen vol is evenveel
waard als tientallen emmers
water. Teelaarde is een meng
sel van bladaarde, mest, stro,
bladeren, turfmolm en andere
soorten bovenaarde. Deze aarde
is te koop. Deze aarde dient
in de herfst al ingewerkt te
worden in de grond die dan
tevens omgespit en omgewerkt
moet worden; bewerkte grond
nl. absorbeert het vocht en
houdt het vast. Onbewerkte
grond, „dichtgeslagen" noemt
men dat, weert het water af;
het stroomt weg door geultjes
maar dring er niet in door.
Rondom struiken, coniferen en
andere groenblijvers dient de
grond dus „opgekamd" te wor
den. De goede tuinman zal, als
de vorst geweken is, in het
voorjaar de gehele tuin om
werken.
De eerste keer dat dit ge
beurt, moet het vrij diep gaan;
later kan men volstaan met een
meer oppervlakkig „kammen".
Denk eraan dat droogte niet
iets is dat kenmerkend is voor
de zomermaanden; ook in no
vember kan het droog zijn en
vooral het voorjaar (maart,
april) is zó droog dat dan het
gevaar voor bosbranden het
grootst is!
In die periode hebben groen-
blijvende struiken vaak veel te
lijden; aan de ene kant is er
reeds de krachtige zon die tot
groei stimuleert, aan de andere
kant is er de nog droge, koude
(vaak diep binnenin nog be
vroren) wintergrond. Men doet
er dan het best aan struiken
etc. die tegen een zuidelijke
muur staan en daar door de
zon doodgemarteld worden, af
te dekken met wat licht mate
riaal zoals sparre-twijgen, hooi,
stro, plastic. De voet moet ook
gedekt worden; dit alles voor
komt de uitdroging heel goed;
het behoedt tegen het fatale
„verbranden"; er zijn landen
waar men zeewier toepast. Dit
dekt prachtige af en heeft het
voordeel dat er geen onkruid
onder groeit. Men moet des
zomers zulk een voetbedek-
icing weghalen daar de struik
etc. anders zou „stikken" maar
men moet er toch wel zoveel
van overlaten, vermengd met
de grond, dat deze vochthou-
dend blijft.
Achter een scherm
Open plekken in uw tuin zul
len snel uitdrogen; men dient
daar een scherm te plaatsen
in de een of andere vorm. Daar
mee vermindert men de be
hoefte aan water; men vermin
dert er n.l. de uitdrogende
adem van de wind mee. Heggen,
schuttingen, stromatten, etc.
doen hier prachtig werk. Men
kan zelf een tijdelijk scherm
maken door een houten raam
te timmeren van de gewenste
afmetingen en dat te bespannen
met een stuk plastic; zo'n
scherm kan ook heel handig
eerst bespanen worden met kip
pegaas en daarna met plastic.
Dat maakt het geheel steviger
en het stelt in staat er b.v. een
klimplant etc. tegenop te laten
klimmen.
Hierbij volgen nog enkele
korte wetenswaardigheden.
Men bewerkt nog steeds omgespitte grond: flink diep, spa.
diep. Later is dat niet telkens weer nodig.
Nadat de grond de eerste maal diep is omgespit, kan men
later volstaan met „opkammen", dat is iets oppervlakkiger
bewerken. Kleigrond zal scheuren vertonen in het voorjaar;
hierdoor verdwijnt het zo broodnodige water. Die scheuren
moeten dus verdwijnen!
Voor het zaaien moet de grond diep hewerkf worden. Anders
houdt de korrelige, brokkelige grondlaag het vocht dat zich
eronder bevindt, tegen. Nieuw-gepote plantjes sterven daarom
zo vaak.
Goed omgespitte grond geeft het water de gelegenheid op tf
stijgen naar de jonge plantjes.
„Dorst" van boom en plant: een berk drinkt tussen de 300
en 400 liter water op een zomerdag! Een zonnebloem plm. 1
liter; een cactus redt bet met een paar druppels.
Een helling, op het zuiden en westen gelegen, droogt gemat
keiijker uit dan een die op het noorden of oosten ligt.
0 lievige winden blazen het vocht weg; men beschutte de grond
daar dus tegen met behulp van schutting, scherm of haag van
struiken.
Een windscherm behoeft niet hoger te zijn dan 1 meter, om
uitdroging van een strook van zeker 20 meter tuin te voorko.
men. Natuurlijk vragen de beschermende struiken zelf ook
weer water.
Een plant absorbeert voedsel, dat opgelost is in water, door
middel van de wortels en scheidt vocht af door de bladeren.;
Bedekking van de voet van hoorn, plant en struik voorkomt
uitdroging in najaar (november) en winter en voorjaar (maart-
april vooral). Alleen tijdens langere perioden van droogte
en dan nog alléén des zomerg sproeie men. Coniferen en
dergelijke kunnen söins wel eens, in b.v. november nog, be
hoefte hebben aan een emmertje bijvoeding in de vorm van
water.
0 Bomen en struiken die dicht bij een zonnige muur staan,
drogen vroeg in de winter en in het voorjaar vaak uit wanneer
ze onbeschermd blyven; bedek ze dan met linnen, sparretakken j
of stromat. Ook de voet dient bedekt te zijn in zo'n geval, j
0 Pas-gepote planten groeien beter en hoeven niet zo dikwijls
besproeid te worden wanneer ze beschermd worden door spar
retakken of zaklinnen.
Zwarte bessen, frambozen en aardbeien groeien goed in vocli-
grond; maak een bed van bladeren, stro of turfmolm rond
om iedere plant of struik; wèl weghalen in het voorjaar!
Het grasveld kan, na de barre winter, eens even opgekamd
worden met de hark; het moet, zoals spreekt, heel licht ge
beuren. Daarna kan er compost op, of gezifte bladaarde of een
ander mestmiddel. Dan echter nog geen kunstmest opbrengen:
dat mag pas als het gras weer flink begint te groeien, later in
het voorjaar dus.
De schoffel dient om harde grond om te spitten of om de
grond tussen rijen planten te bewerken. Onkruid moet dan
meteen gewied worden.
Om het nog even samen te vatten: houdt de grond vochtig en
doe dat door bewerken en slim afschermen. Het toevoegen van
teelaarde is vooral belangrijk.
