n
Houten bouwblokken met
onbeperkte levensduur
Hoe oud is het Kerstfeest?
cd
eelgoed
iangrijk
1!
HEINTJES
Het spel Guggenheim
Hongaars
KERST
VAKANTIE
NUMMER
I f feP
MEEST CREATIEVE
EN VEILIGE
SPEELGOED
VOOR KINDEREN
Albert Heijn's vrolijk-
elke 14 dagen -
jeugdblad, vol
kleurige strips voor
uren kijk en lees
plezier. 12 ct bij
AH-Margarine
DE DQXKERE WINTERMAAND EX ZIJN
GESCHENKENBREXGEXDE DIENAREN
De opvolger
En in andere landen?
De Duitse prins
gemaal
SI'AARKAAIIT
MBER 1967
ALLERHANDE
A
11
seizoen van het
»n-binnen is weer
jchoots op gang. Nu
et nuttig even stil te
bij de verhouding
kind tot speelgoed,
reerst is het van het
itste belang ervoor te
dat de ouders
en voor speelgoed
past bij de leeftijd
het kind. Het senti-
lele verhaaltje van de
ie vader die al, vlak
ie geboorte van de
ie, aan de wieg komt
een elektrische trein
en enorme pop, is
niet zó onzinnig als
wel eens meent: vele
•rs biijven steeds te
lijk of niet-passend
flgoed geven, waar-
het kind geen be
fte heeft, omdat zij
beter t/eten (of in
geschenk een indertijd
nd verlangen vervuld
Kleine kinderen be
st vlug met een
Idier: een wollen
ijn, een beertje of een
Ook de jongens
Professor Blader-
tn heeft in een boekje,
goed met speel-
d", uiteengezet welk
Igoed geschikt is voor
leren van bepaalde
lijden. Het boekje is
egeven bij Van
kum. Den Haag. In
EERSTE levensjaar:
(terende, kleurige, he
iende lawaaimakende
lletjes van allerlei
n vorm. In het
EDE levensjaar: inpas-
ussen, rijdend speel-
(houten karretjes
trekkarretjes, trek-
idjes, hoepel met hel
grote bal; er moet
getringel en gepringel
pas komen liefst. In
DERDE levensjaar:
iken, Inlegfiguren,
tjes, poppen (ev. met
rtjes), klimrek en glij-
ik (lichaamsbeweging
-oefening). In het
[DE levensjaar: kleur
den, papier, plasti-
(boetseerplastiek),
ntol, bouwdozen, zak-
met bouwstenen; con-
ctiedozen (eenvoudi-
zoals wel duidelijk is),
rekening houdt met
bewezen voorkeuren,
ijn kind, zonder veel
ite, precies dat speel-
kunnen verschaffen
het, voor zijn ontwik-
ng tot volledig mensje,
ist NODIG heeft,
ut goed speelgoed is
vereiste voor de op-
iw van de persoonlijk
van elk kind!
De legpuzzel
Het is een menselijke trek
(waarop we trots kunnen zijn)
om te trachten iets dat kapot is
weer heel te maken. We heb
ben dat door alle eeuwen ge
daan. Aan die trek beant
woordt de aloude legpuzzel, die
in talloze variaties te koop is.
Er zijn heel mooie Engelse en
Amerikaanse (die vaak heel
moeilijk zijn en soms duizend
of meer stukjes bevatten) maar
er zijn ook heel mooie Neder
landse. Opvallend mooi zijn die
van Egel-spelen: „Maritieme
Historie". Het zijn pracht-
geschenken voor jong en oud:
in een fraaie doos bevinden
zich de 1000 stukjes, waar
mee men de oude gravure
„Krijgsraad aan boord van De
Ruyter's Zeven Provinciën voor
de Vierdaagse Zeeslag (1666)"
kan leggen. Naast deze luxe
puzzel zijn er ook nog vier (van
elk plm. 250 stukjes) die ge
maakt zijn naar originelen uit
het Rijks- en Scheepvaart
museum. Wie de zenuwen eens
wil stillen; wie tot rust wil ko
men; wie gedwongen is tot wei
nig moeite vergende bezighe
den etc. etc., die doet er goed
aan eens een legpuzzel te ko
pen. Wel moet men dan een
apart tafeltje reserveren, want
zulke grote puzzels kunnen be
paald niet in één dag gelegd
worden. Vooral ook omdat er
bij zijn die, bestaande uit dui
zenden stukjes, niet vergezeld
gaan van een voorbeeld zodat
men, al leggend, geleide-
lij k-aan pas ziet ontstaan wat
men aan het zoeken is.
Eindelijk zyn ze er weer, de echte houten speel- en
bouwblokken. Forse blokken in vele afmetingen en
vormen, waarmede ieder kind naar hartelust en zo
oneindig creatief kan spelen.
sel
reiziger kwam in een
hut waarin een wijze
ie. Hij zag binnen nog
ndere man. „Wie is dat?"
hij. De man antwoordde:
leb geen broers, maar de
van die man is de zoon
nijn vader." Wie was die
te man?
azfiM ap uba uooz ap sbav
»puadt?[s aa :pjooM)uv
In „speelgoedstad RAI", die
in november in Amsterdam ge
houden werd, werd Okwablok
geïntroduceerd. Een grote kol-
lektie fijne beukenblokkeri,
waarmede ieder kind zich volle
dig kan uitleven. Gewone vier
kante en rechthoekige blokken,
maar ook balken, driehoeken,
tegels en platen.
En dan zijn er de unieke
X-vormige blokken met de
meest fantastische mogelijkhe
den, waarmede verrassend leu
ke bouwsels tot stand kunnen
komen. Evenals trouwens met
de „stok- en blok"serie; \ger-
kante blokken met ronde gaten
aan alle kanten en daarbij pas
sende rondstokken in diverse
lengten.
Geen risico's
De nieuwe bouwblokken zijn
in geen enkel opzicht te verge
lijken met de normale blokken
dozen. Met Okwa-blok krijgt
het kind speelgoed in handen,
waarmede het bouwsels van
forse omvang kan scheppen
door alleen maar nuchter op
elkaar te stapelen.
„Behoorlijke blokken zijn
nauwelijks te koop". Het was
deze de laatste tijd steeds meer
gehoorde klacht, die de Ok-
wa-directeuren C. en G. Ok-
kerse deden besluiten een van
de oudste soorten speelgoed,
het eenvoudige houten blok,
weer nieuw leven in te blazen.
Een van de grootste proble
men vormde het hout. Werke
lijk goede en veilige blokken
vereisen namelijk speciaal ge
droogd beukenhout, dat aan
zienlijk kostbaarder is dan het
beukenhout, dat normaal voor
houten speelgoed wordt ge
bruikt.
Het is speelgoed, waar iedere
ouder, opvoeder en kinderpsy
choloog, die uit eigen ervaring
en studie weet hoe een kind
speelt, ten volle achter kan,
staan. Het is net zo ongecompli
ceerd als het kind zelf.
Een belangrijke factor is, dat
het bovendien aansluit op het
associatiemateriaal,waarmede
tegenwoordig op de kleuter
scholen wordt gewerkt.
Gezinsspeelgoed
„Een leeftijdsgrens voor kin
deren die met blokken spelen
is moeilijk te stellen", menen
de directeuren van de Waddinx-
veense speelgoedfabriek. „Bij
onze praktische proefnemingen
bleken kinderen van drie jaar
net zo intensief er mee bezig te
kunnen zijn als een jongen van
tien jaar."
De spelresultaten bewezen
ook, dat het uitgangspunt voor
Okwa-blok goed is geweest. De
verschillende vormen van blok
ken, balken en platen vergro
ten de bouwmogelijkheden aan
zienlijk, waardoor het kind op
dit soort blokken veel minder
Doolplaatje
MET HELE PAGINA
KNUTSELEN
EN PUZZELEN
Men ziet hier de voet van een
duiker die weldra de gezon
ken schatkist (rechtsonder)
zal ontdekken. Hij zal er
echter nog wel even zijn
best voor moeten doen: hij
moet, te beginnen bij de
grote teen, door de lijnen in
het water (en zonder die te
overschrijden) naar beneden
zwemmen. Met een potlood
in de hand kan men zijn weg
volgen.
gauw raakt uitgekeken, dan op
het traditionele vierkante blok.
Naast de spelmogelijkheden
van de blokken op zichzelf ble
ken ze zowel bij jongens als
meisjes van veel waarde als
hulpmiddel bij ander spel. Jon
gens bouwden er bruggen mee
voor hun treinen; meisjes na
men blokken als inrichting
voor poppenkamers of fabri
ceerden er een fornuis van, e.d.
Dat betekent ook, dat een
blokkenkist een typisch stuk ge
zinsspeelgoed is, waar de kinde
ren meer dan met welk ander
stuk speelgoed ook, gezamen
lijk van kunnen profiteren. En
dat bovendien door z'n on
verslijtbaarheid „in de familie
blijft" en dienstbaar kan wor
den gemaakt aan meerdere ge
neraties.
Moet u eens proberen!
Op een schaak- of dambord
moet u eens 40 pionnen (of cen
ten, steentjes, korrels etc.) zoda
nig plaatsen dat er op elke hori
zontale en vertikale lijn vijf
pionnen (of anderszins) komen
te staan. Niet meer en niet min
der! Men doet er het beste aan
eerst de vijf pionnen op elk
van de vier buitenlijnen te ver
delen. Maar dan! Het valt lang
niet mee, maar het kan!
Het X-blok in de Okwa-blok serie
heeft, zeer aparte mogelijkheden
en prikkelt de kinderfantasie in
ruime mate. Met behulp van de
in de X-blokken passende spe
ciaal gevormde balken kunnen de
meest futuristische bouwsels wor
den gerealiseerd.
Foto boi-en: Imposante bouwwer
ken kunnen door kinderen zon
der moeite met Okua-blok tot
stand worden gebracht. De foto
laat duidelijk de grote variatie in
afmeting en vorm van de diverse
blokken, balken en platen zien.
Centraal in de Kerstvie
ring staat de geboorte van
Christus. Oorspronkelijk
werd deze geboortedag op
de 6e januari gevierd. In
het midden van de vierde
eeuw verplaatste men de
bewuste dag naar de
25e december. Op die laat
ste datum hadden voordien
feestelijkheden plaatsge
vonden voor de Sol Invic-
tusde onoverwonnen zon,
een symbolische aandui
ding voor de Kleinaziati-
sche qodheden Mithras en
Bel.
Men ziet, in de historie van
het feest dat de Westerse
mens viert, vaker een derge
lijk „invoegen" van Christe
lijke feesten in reeds oude,
vaak heidense, festiviteiten of
herdenkingen; de wisseling
der seizoenen blijkt hierin ook
een grote rol te spelen. Dat
geldt ook voor de Kerstman
ofwel de Santa Clausfiguur.
Deze was aanvankelijk niet
anders dan de Germaanse
Godheid Odin, die door de
lucht vloog in een blauwe
mantel op zijn roemruchte
achtbenige paard Sleipnir.
Toen Europa geleidelijk-aan
gekerstend werd, toen werden
de oude heidense goden, als
het ware, „teruggedrongen"
naar noordelijker streken,
waar ze zich inderdaad in de
geest der mensen nog geruime
tijd handhaafden. Ook Wodan
(of Odin) moest mee met zijn
twee pekzwarte raven, die
hem overal vergezelden.
Hij werd „vervangen" door
een andere ruiter, de Christe
lijke heilige Nicolaas die ook
werkelijk een zekere gelijke
nis met de oude voorstelling
van Wodan vertoonde: ook hij
reec, zij het op een wit paard,
door de lucht; ook hij schonk
cadeaus; ook hij, als schutshei
lige van de kinderen, was een
en al goedheid en gulheid. Dit
alles was een volkomen begrij
pelijke „invoeging"; de primi
tieve mens die in de vroege
middeleeuwen van het westen
leefde, zocht onbewust naar
herkenbare trekken in de nieu
we godsdienst aan welke hij
zich overgaf. Sint Nicolaas
had, door een wonder, drie
schooljongens die door een
waard waren vermoord (en in
gepekeld) opnieuw tot leven
gewekt en hij had drie jonge
meisjes, die door haar vader's
armoede tot ontucht gedreven
zouden worden, van dat lot
gered door ze drie staven
goud te schenken; hij wierp
ze door het venster naar bin
nen. Ook dat naar-binnen-wer-
pen herkende de nog onont
wikkelde vroegmiddeleeuwse
mens duidelijk: dat had im
mers ook Wodan altijd ge
daan! Die had zijn geschenken
door het schoorsteengat van
de armzalige hutten uit die
eeuwen geworpen als hij over
kwam op zijn paard, zijn enor
me mantel wapperend in de
wind. De heilige Nicolaas
werd herdacht op 6 december.
Dat was dicht bij Kerstmis;
de winter lag dan al zwaar
over het land. Die nabijheid
van data deed ze in elkaar
overvloeien; de Nederlandse
Sinterklaas bleef, op 6 decem
ber, zijn gaven schenken (en
Waarom het .«pel zo heet, is
ons niet bekend. Maar het is een
leuk spel, dat niet meerderen
gespeeld kan worden. Het vraagt
niets anders dan wat vellen pa
pier en schrijfgerei. Guggenheim
(ook wel Categorieën genoemd)
is heel lang een erg populair pot
lood-en-papierspelletje geweest.
Men maakt een diagram van 5
bij 5 vakken en zodanig dat er
woorden in geschreven kunnen
worden. Nu kiest men gezamen
lijk een aantal onderwerpen uit:
Steden in het buitenland b.v.;
steden binnenland; componisten;
vogels; planten; gereedschap;
schilders; beroemde toneelfigu
ren of wat men zo verder al kan
bedenken. Vijf van deze onder
werpen schrijft men in de eerste
kolom. Dan plaatst men boven
de andere kolommen een tref
woord van vijf letters (b.v kogel,
nagel, kamer, smart etc., etc.).
Dat kernwoord moet bestaan uit
vijf letters en geen der letters
mag er meer dan éénmaal in
voorkomen. Ook moeilijke letters
als Q, X, Y en Z mogen er niet
A M
in staan. Het gaat er nu om,
binnen een afgesproken tijd (b.v.
een kwartier of 20 minuten), zo
veel mogelijk woorden te vinden
die beginnen met de letter, die
boven de kolom staat en tevens
horen bij de categorieën die in
de eerste kolom staan. Voor elk
goed ingevuld woord dat daarna
wordt voorgelezen, krijgt de spe
ler 1 punt. Maar dan mag geen
andere speler hetzelfde woord
hebben! Wie de meeste punten
heeft, is winnaar. Een onderhou
dend spel, dit „Guggenheim" of
„Categorieën".
STEDEN
KIEV
ARNHEM
MADRID
EDINBURG
ROME
LANDEN
KOREA
ARMENIË
MONACO
ENGELAND
RUSLAND
VOGELS
KRAAI
AALSCHOLVER
MEES
EKSTER
ROERDOMP
NED. PLAATSEN
KAMPEN
AALST
MUIDEN
ERMELO
RAALTE
KUNSTENAARS
KAFKA
AAPJES
MANET
EHRENBURG
RODIN
de Vlaamse deed het even
eens: wellicht elders nog enke
le andere), maar in andere lan
den en gebieden schoof men
de herdenkingsdag van de hei
lige op naar Kerstmis en liet
hem, als dienaar, de geschen
ken brengen die men had ge
vraagd aan het Christus-Kind.
Zo veranderde elders onze goe
de heilige in de angelsaksische
(en Duitse) Santa Claus ofwel
Father Christmas en in
Duitsland in de „Weih-
nachtsmann" (die trouwens
pas in 1536 voor het eerst, in
Strassburg, is waargenomen).
Nog even iets over die
vensters, waardoor St. Nico
laas zijn staven goud wierp.
Dat was vroeg jn de geschiede
nis van West-Europa. Het was
vóór de uitvinding van het
vensterglas! Want toen men
Luciferspel
Een spelletje dat u altijd
kunt winnen is het volgende
luciferspel: u legt zeventien lu
cifers op tafel en nu neemt el
ke speler (er zijn er hrtaar
twee) er, om de beurt, één of
twee of drie lucifers af. Wie de
laatste lucifer wegneemt is de
winnaar. Er is een feilloos mid
del om te winnen: wie erin
slaagt de dertiende lucifer weg
te nemen, wint. Men kan ook
met 16 lucifers spelen. Die wor
den dan neergelegd als volgt:
bovenaan 7 lucifers; daaronder
een rijtje van 5 lucifers; dan
een rijtje van 3 en geheel on
deraan ligt 1 lucifer. Men doet
nu hetzelfde: telkens 1, 2 of 3
lucifers wegnemen. Wie de
voorlaatste wegneemt wint.
Wie dus aan de beurt is als er
nog één ligt, is verliezer. Zoals
spreekt moet men beginnen bij
de rij met de 7 lucifers en zo,
naar onderen toe, afbreken.
Hier is de grap in het bezit te
komen van de 12e lucifer!
De oud-Engelse Kissing-
Bough
dat eenmaal had uitgevonden
en eindelijk de open gaten die
de vensters tot dan toe ge
weest waren, enigszins kon
afsluiten, toen moésten de
geschenken wel door de
schoorsteen geworpen worden.
En dat worden ze nu nog!
De Angelsaksische volkeren
(en andere) menen dat de fi
guur Santa Claus afkomstig is
uit het Noorden; hij zou er
gens in Finland in een berg
wonen (als lid van een der
vele kobolden- en trollenvolke
ren welke er zouden bestaan
volgens de legenden) en elk
jaar, op een arreslee met een
rendier ervoor, zijn feestelijke
tocht beginnen. Duidelijk is
hier dat, in_ dit verhaaltje, de
oorspronkelijke afkomst van
de Santa Claus-figuur geheel
vergeten is; men weet niet
meer dat hij feitelijk niet an
ders is dan een soort afschadu
wing van de goede heilige Ni
colaas. Op het vasteland van
Europa kent men de heilige
heel wat beter dan b.v. in En
geland en in Amerika. Niet al
leen kennen wij zijn naam en
functie (hij was bisschop van
My ra), maar ook kennen wij
nauwkeurig zijn bisschoppe
lijke uitrusting: een fraaie kar
dinaalrode mantel met mijter
en staf. In Tsjecho-Slowakije
trekt een man, als bisschop
gekleed, in de kersttijd rond
langs de huizen en hij wordt
vergezeld van een gemaskerde
en in het zwart geklede figuur
die er als een demon uitziet.
In Zwitserland trekt de Sint
door de straten omstuwd door
kinderen, in witte ponnen ge
kleed, en met op het gezicht
afschuwelijke maskers en hun
hoofd bedekt met vreemde
hoofddeksels die lijken op gro
te theemutsen. In de buurt
van Berchtesgaden wordt hij
vergezeld van een jongen in
meisjeskleren die de geschen
ken draagt en van twaalf
woestuitziende kerels, in stro
en dierenhuiden gekl-aed, die
Butten-mandln heten. Bij elke
woning houdt de Sint een
geestelijk toespraakje, waarna
de Nikola-W'eibl, het jongen
meisje-knechtje, de geschen
ken uitreikt. Daarna storten
de Butten-mandln zich op het
jonge volkje in de kamer en
jagen ze met kreten en sla
gen weg. U ziet href, zij ver
vullen de rol van onze ei
gen Zwarte Piet met zijn zak
en roede. Men neemt aan dat
zij de luien en de stouterds
bestraffen terwijl de Niko-
la-Weibl de zoeterds beloont.
Aangezien niemand volmaakt
goed is, is hun optreden tegen
over alle jeugdige aanwezi
gen dan ook heel goed op zijn
plaats en is oorzaak van
enorm gegil en gelach en ru
moer.
Engeland geldt als hét land
voor Father Christmas. Hij
dook er pas op in de vijftien
de eeuw en hij bleef tot in het
begin van de vorige eeuw in
allerlei Kerstspelen een rol
vervullen. Wel moest hij, in
1644. het veld ruimen. Ditmaal
niet voor weer een nieuwe
plaatsvervanger, maar nu
voor de religieuze inzichten
welke toen golden. In de da
gen van de Restauratie welke
op deze periode volgden, keer
de hij terug en nam zijn oude
rol weer op: een nogal simpe
le verschijning met weinig pre
tenties.
Pas in de vorige eeuw ech
ter veranderde hij van karak
ter in Engeland. Dat staat in
verband met het feit dat voor
dien Kerstmis eigenlijk uitslui
tend als winterfeest en als zui
ver kerkelijk feest was ge
vierd. Dat gebeurde op één
dag: de 25ste december. In de
dagen dat Koningin Victoria
in Engeland regeerde, veran
derde dat alles. Er vond een
hevige opleving plaats van
Kerstfeestelijkheden. Dit was
deels een gevolg van de in
vloed van de prins-gemaal Al-
bert, die voor zijn eigen kinde
ren de gebruiken uit zijn
Duitse vaderland invoerde. De
eerste kerstkaarten versche
nen in 1846 en werden alge
meen in 1862; de kerstboom,
aanvankelijk een nogal opval
lende nieuwigheid, groeide
weldra uit tot een enorme zee
van dennen, De kerstboom is,
zeker in Engeland ein de
laatste jaren ook bij ons, zoda
nig ingeburgerd, dat men zich
bijna niet kan voorstellen, dat
hij er nog maar zo kort is.
In Engeland'had men voor
dien de z.g. Kissing-Bough;
een kroon of bol die van de
zoldering neerhing en ge
heel versierd was met denne-
groen, rode appels, linten
en kleine geschenkjes. Deze
kroon hing werkelijk in élke
woning, in elk huis of huis
je; het was 'het enige dui
delijke sierstuk dat de Kerst
tijd vergezelde. Dat duurde
tot 1821. In d^t jaar namelijk
verscheen de boom op een kin
derfeestje aan het hof van Ko
ningin Caroline en acht jaar
later verschenen er drie in het
paleis van de ook al Duitse
prinses Lieven. In Manchester
brachten Duitse kooplieden de
boom binnen. Maar vooral
Prins Albert's boom, die
1841 de kinderogen verrukte,
was de grote stimulans tot de
nieuwe mode. Dezelfde ten
dens welke elders de oude wat
onderdanige Father Christmas
metamorfoseerde in een dure
dikke, duidelijk van een goed
leven houdende, rijke Santa
Claus, is ook in ons land merk
baar: het oude Sinter
klaasfeest dat, nog niet
heel lang geleden (tot in de
jaren dertig) hét feest van de
winter was voor jong en oud,
wordt nu geleidelijk-aan over
vleugeld door het Kerstfeest.
En dat uit zich vooral in het
feit dat het grote geschenkge-
beuren niet meer uitsluitend
plaatsvindt op 5 december (of
6 december des morgens)
maar meer en meer tijdens de
Kerstdagen. Zo blijft alles
voortdurend veranderen. Ook
zoiets eeuwigs als de geschenk-
brengende heilige, die eens'
oude goden verving.
De zwevende
knakworst
U moet dit eens proberen:
u zult dan het wonder
aanschouwen van de zweven
de knakworst. U brengt de
twee wijsvingers, met de top
pen tegen elkaar, op ooghoog
te en dan op een afstand van
plm. 20 cm (dat moet u zelf
bekijken). Dan ziet u, als u
de blik langs (of „door") die
wijsvingers op de verte richt,
een merkwaardig verschijn
sel: tussen de toppen van de
vingers hangt nu een cocktail
worstje. Als u de toppen van
de wijsvingers van elkaar ver
wijdert, zal dat worstje gaan
(Advertentie)
iT soc,,EN .j
(I andbes childer j)
zendt mij 3 soepbekers
Naam
Adres
Woonplaats
KNIP UIT
plak die vlaggetjes opsturen aan
California Soepen Harderwijk
