*9L/b BALDADIGHEID Kerstmis op de Oceaan luxueus verwend worden OOGARTSEN HEBBEN HET NIET OP VUURWERK BEGREPEN VUURWERKFABRIKANT ZEGT: meestal de oorzaak ongelukken met vuurwerk van raStor N Superdry GELDERSE HOESTDRANK Crabmeat V leverde laatste vijzel op Zure Haring „Dan vraag ik me vseVsai ^Albert Heijn^, ^Een aanwinst!^ Serveerwagen Albert Heijn Vooral jongens zijn het slachtoffer WAARSCHUWING! is veelzijdig DROGEN Albert Heijn PARFAIT STATENDAM" ?Goed recept' zegt dokter Albert Heijn DECEMBER 1965 KERST-ALLERHANDE MILJOENEN ROTJES, ZEVENKLAPPERS, gillende keuken meiden. vuurpijlen en sterretjes gaan in deze weken voor Oud en Nieuw bij de N.V. Kon. Ned. Kunstvuurwerk- en Munitiefa briek A. J. Kat te Leiden de deur uit. Voor meer dan een half miljoen guldentü) wordt het voorbije jaar weggeschoten, als de twaalf slagen van de klok 1965 hebben uitgeluid... Geen jaarwisseling zander vuurwerk. En geen vuurwerk zonder ongelukken. De eerste krant van elk nieuw jaar staat er vol van: kinderen met brandwonden naar het ziekenhuis, en nog erger: kinderen, die een oog verliezen, omdat ze er een rotje in hebben gekregen. "IS VUURWERK GEVAAR- L LIJK? En zo ja. moet de ver koop dan niet worden verboden? Met de hand op het hart verzekert de heer W. G. J. v. d. Linden (59), procuratiehouder bij de vuur werkfabriek. dat de in Nederland gefabriceerde produkten volstrekt ongevaarlijk zijn. „Alle ongeluk ken zijn te wijten aan baldadig- beid en grenzeloze onvoorzichtig- F', heid". De vervaardiging van „klein vuurwerk" is door bepa'ingen in de wet aan banden gelegd. De fa brieken houden zich daar stipt aan. Het was een aantal jaren gele den hun uitdrukkelijke wens, dat er geen aluminium meer aan het kruit werd toegevoegd. Dat werd in een wetswijziging vastgelegd. De maatregel deed aanvankelijk de omzetten dalen (door het ont breken van aluminium was de klap minder hard, maar kwam de veiligheid ten goede). TUSSEN TANDEN Toch komen er steeds weer. ernstige) ongelukken voor. De heer v. d.Linden: „Er kan werkelijk niets gebeu ren als een rotje of een vuurpijl volgens de gebruiksaanwijzing op de huls wordt ontstoken. On gelukken komen er echterals jongens elkaar met rotjes gaan bekogelen of als er andere gek ke dingen mee worden uitge haald. Ik heb 's gehoord, dat een man ernstige verxgondingen kreeg, omdat hij een brandend rotje tussen zijn tanden geklemd hield. Kijkdan vraag ik me wel 's af..." Voelt een vuurwerkfabrikant zich bezwaard, als hij in de krant over een ongeluk met vuurwerk hoogst waarschijnlijk in zijn be drijf gemaakt leest? Het eerlij ke antwoord is nee! In elk geval niet meer of minder dan zijn brom fietsen fabricerende collega, die leest, dat een jongen op een brom mer onder een auto is gereden. „Een autoped is ook gevaarlijk speelgoed als ermee op de grote weg wordt gereden. En houten blokken kunnen eveneens gevaar lijke dingen worden, als ze als pro jectielen worden gebruikt". De re denering, bedoeld om de „on schuld" van vuurwerk te demon streren. gaat uiteraard niet hele maal op, maar er zit wel veel waars in. FLINKE KLAP Feit is in elk geval, dat de hoe veelheden kruit in rotjes, zeven klappers enz. zó gering is. dat een flinke klap het enige effect is. Het kartonnen omhulsel springt in dui zend stukjes uit elkaar en die kun nen ook geen kwaad doen. „Jongens van middelbare scho len, die een paar maanden schei gen en melkbussen uit elkaar springen. Als ik daaraan terug denk. ben ik blij, dat rotjes daar voor in de plaats zijn geko men". De verkoop van vuurwerk is in ons land vrijwel uitsluitend toege staan aan personen boven de zes tien en achttien jaar. De bedoeling ervan is, dat kinderen in de leef tijd van een jaar of tien, twaalf het niet in hun vingers krijgen. Helaas blijkt dit voorschrift al te dikwijls waardeloos, als ouderen zich laten ompraten en rotjes gaan kopen voor kinderen voor wie vuurwerk inderdaad gevaarlijk speelgoed kan zijn.... £E is in deze dagen „westbound", de „Prinses Margriet" van de Holland-Ameri ka -Lij n. Dat wil zeggen, dat het schip met Kerstmis onderweg is van Rotterdam naar New York. Zaterdag de 18de december uit Rotterdam, 's werelds grootste haven ver trokken, zonder Ie Havre of Southampton aan te doen, zal de „Prinses Margriet" op maandag de 27ste december het Ameri kaanse vrijheidsbeeld passeren en meren aan pier 40, de beroemde, grootse aanlegplaats, die de Holland-Amerika-Lijn in New York heeft gebouwd. Neen, ze is lang niet de grootste van de IIAL-vloot, integendeel: ze is de jongste en de kleinste van de zes passagiers schepen van de Holland-Amerika-Lijn en zelfs onder de 23 vracht schepen met beperkte passagiersaccommodalie, die de Holland- Amerika-Lijn bezit, zijn er drie, die nog groter zijn dan de „Prin ses Margriet". Voorzichtig met kundeles hebben, halen veel ge vaarlijker experimenten uit", weet de heer v. d. Linden. „Zij maken van allerlei stoffen, die zo bij de drogist te koop zijn, mengsels, die zeer explosief zijn. Herhaaldelijk komt het voor, dat hierdoor zeer ernstige ongelukken gebeuren". „Tegenwoordig hoor je er ge lukkig niet meer van, maar in mijn jeugd werd er veel met carbid gespeeld. Wij lieten daar mee putdeksels de lucht in vlie- 50 MAN PERSONEEL Bij de Leidse vuurwerkfabriek, in 1720 opgericht, is de vervaardi ging van gillende keukenmeiden, Bengaals vuur en sterretjes sei zoenwerk. De veertig a vijftig per soneelsleden hebben in november en december dagwerk aan de pro- duktie van „klein vuurwerk", dat bij Oud en Nieuw wordt wegge- knald. Daarnaast fabriceert het be drijf tal van andere produkten, o.a. scheepsvuurwerk, dat aan boord van in nood verkerende schepen wordt ontstoken, knalpa tronen om op akkers vogels aan het schrikken te krijgen en rook bommen. die worden gebruikt om de ventilatiestromen in nieuwe ge bouwen zichtbaar te maken. In tijd van oorlog kan het Leidse be drijf worden ingeschakeld bij de munitiefabricage. Vuurwerkfabriek Kat is echter het meest bekend van de vuurwer ken op Koninginnedagen en zo mers op de Scheveningse boule vard. Ook bij festiviteiten in het buitenland zorgt „Kat uit Leiden" vaak voor de knallende vuurpij len, die in kleurige waaiers uiteen spatten. Het vuurwerk in Parama ribo, onlangs afgeschoten ter gele genheid van het koninklijke be zoek aan Suriname, was ook van de Leidse fabriek. Zelden hoort men van ongeluk ken bij deze vuurwerken. Dat kan ook bijna niet, want er komen ge» routineerde vakmensen aan te pas die weten wat zij wel en niet moe» ten doen. Voor rotjes en zevenklappers is geen routine nodig, maar wel voor zichtigheid! Dat geldt ook de aan koop. Uit Japan en Hongkong komt veel vuurwerk, dat weliswaar be duidend goedkoper is, maar, vol gens deskundigen, niet geheel on gevaarlijk. llllinilllNIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Speciale December-aanbiedingl „CHATKA" Recept voor bijzondere crahcocktail U vult een coupe met 40 4 50 gram crabmeat. U maakt een saus klaar door mayonaise te vermengen met tomatenketchup, Worcestershire saus en cognac of sherry naar smaak. Deze saus giet u over de crabmeat. Het feestelijk karakter van deze crahcocktail verhoogt u nog door het glas- met een partje citroen te decoreren en te gar neren met wat gehakte peter selie en paprikapoeder. ALLEEN BIJ GS ski! sfc* Een aanwinst voor uw interieur, ccn uitkomst bij alle feestjes. Want de PMC Serveerwagen komt - op drie lichtlopende wieltjes - overal om al uw gasten goed en gezellig te bedienen. Dat deze "serveerboy' u heel wat werk uit handen kan nemen staat vast: op de beide bladen vinden heel wat glazen, flessen en snacks hun plaats! De beide teakhouten bladen (elk 45 cm doorsnede) zijn af neembaar en ook 'los' te gebruiken. Het zwartmetalen frame is geheel inklapbaar, dus gemakkelijk op te bergen. Vergelijkb. winkelwaarde f 89.- Clubprijs f55.- waarvan f52.- in PMC-cheques Bestelnummer F-360 Oudejaarsavond 11 uur: koffertje klaar zetten TIENTALLEN NEDERLANDSE OOGARTSEN zetten om elf uur J op Oudejaarsavond hun instrumenten klaar. „De bekende lek kernijen van die avond heb ik vóór twaalf uur naar binnen, want na middernacht krijg je geen voet meer aan de grond", vertelt me een Brabantse oogarts, met tweeëndertig jaren praktijk. „Het is elk jaar weer hetzelfde: slachtoffers van het vuurwerk". ARENLANG had ik in de "J Oudejaarsnacht tien tot twaalf gevallen te behandelen en een of twee met blijvende beschadi gingen aan een of beide ogen", zegt de oogarts uit een middel grote provinciestad. „Vooral jongens, natuurlijk. Duidelijk meer dan meisjes." De oogarts is geen vriend van de bekende rotjes, die op de nacht van de jaarwisseling de feestvreugde moeten verhogen. ..Er zijn vaak missers bij", zegt hij. ,(En dan komt de natuurlijke nieuwsgierigheid van de jon gens. Ze gooien het rotje, het ding doet het niet, ze bukken zich om eens van dichtbij te kijken en op zo'n moment volgt de verlate explosie. Op dat mo ment ontstaat de narigheid. Ze komen dan bij je, pikzwart, want het hele gezicht zit onder de koolstof. Etterende wonden zijn dikwijls het gevolg. Ik heb ook wel eens een oog moeten wegnemen, in de Oudejaars nacht. Er is wel een tendens ten goede, maar het gevaar zou al leen weg te nemen zijn door een algeheel verbod." BEETJE BIJ BEETJE Volgens de folkloristen is het vuurwerk ontstaan om de mens gezond te houden en de boze gees ten en de demonen te verdrijven. Maar nu vele infectiehaarden als Dorzaak van ziekte en dood zijn weggenomen, blijven tot de ver mijdbare ongelukken, die behoren, die het gevolg zijn van het ont steken van vuurwerk. „In die feestnacht komen de meeste ongelukkigen bij me via de GGD of een EHBO-post," zegt de Brabantse oogarts. „Beetje bij beet je moet je dan zo'n oog schoon- peuteren en al die kooldeeltjes eruithalen. Maar brandende deel tjes beschadigen dikwijls het hoorn vlies." WAK DE MAAN „Het gebeurt ook niet zelden, dat er glassplinters in een oog zitten. Dat komt door de be kende sport waarbij men rotjes in een fles plaatst om het knal effect te verhogen. Maar het ge volg is ook, dat het glas in het rond springt. Levensgevaarlijk voor de ogen." „Er zijn tientallen voorbeelden. Soms zitten de rotjes op een hout je. Ook zo'n geval loopt dikwijls niet best af. Vorig jaar kwam er hier een knaap met het houten pijltje in zijn oogkas. Gelukkig kon ik het er voorzichtig uit krij gen, maar was dat stukje hout iets lager gekomen, dan was zijn oog waarschijnlijk blijvend bescha digd." „En steeds weer die niet direct ontploffende rotjes," zegt de oog arts. „De een gooit en er gebeurt niets. Een ander pakt het rotje op om nog eens te gooien en op dat moment volgt de explosie. Ook zo'n geval heb ik niet lang geleden meegemaakt: het oog van de nieuwe weggooier is functioneel waardeloos. Er wordt nog steeds een procedure over gevoerd." „Met de bekende narigheid over geldkwesties. Wat is een oog waard? Wanneer een volwassene een baan heeft en zijn oog mist. dan is die waarde misschien wel te kapitaliseren. Maar bij een kind, bij een jongen of een meisje? Wat gaat dat kind later worden. Wat waren de plannen? Hoe had hij zijn ogen nodig gehad? Voor welke baan? Dat is niet uit te rekenen. Uit te rekenen is wel, dat dikwijls een hele toekomst naar de maan is, door dat ene rotje op Oudejaarsavond." ROTJES Nederlandse oogartsen hebben statistieken bijgehouden om zo een overzicht te krijgen. Daaruit blijkt, dat de slachtoffers van het vuur werk vooral de jongens zijn van tien tot zeventien jaar en daaruit blijkt ook, dat er vier keer zoveel jongens dan meisjes gewond wor den. Zomaar een cijfer uit I960: het Oogziekenhuis in Rotterdam kreeg in de tien dagen rond Nieuwjaar achtendertig gevallen van oog letsel te behandelen; vierendertig waren het gevolg van afgestoken vuurwerk en van die vierendertig ongevallen waren er weer drie entwintig veroorzaakt door rotjes. Wat een afschuwelijke ellende rotjes kunnen veroorzaken heb ik zelf gezien toen quizleider Theo Eerdmans twee jaar geleden op Oudejaarsavond met zijn moeder op straat stond om naar het vuur werk te kijken en een weggegooid rotje in de mond kreeg, waar het ontplofte. In het ziekenhuis heb ik Eerdmans opgezocht en gezien hoe hij vele weken lang verging van de pijn, omdat het ontplofte rotje de hele binnenkant van zijn mond holte had vernield. DE ARTSEN dr. J. Schippert- Kimmijier en M. Vromen in Den H«ag hebben er geen doekjet om gewonden toen ze in het tijdschrift voor Sociale Geneeskunde schreven: „Alles bij elkaar blijft het vuur werk een gevaarlijk speelgoed, dat jaar op jaar een aantal ongelukken En ze zeiden ook: „Het zal dan ook nodig zijn om hiertegen te blij ven waarschuwen en op maatregelen te blijven aandringen. Deze maatre gelen kunnen wel niet anders zijn dan het algehele verbod van verkoop en afsteken van vuurwerk." HET HELPT Alles wat de artsen in Neder land kunnen doen is een beroep op ouders en onderwijzend perso neel. Jaar na jaar zullen zij de jongeren van het gevaar moeten doordringen, want jaar na jaar zal de sensatie voor oog en oor blijven trekken. „Het blijven waarschuwen helpt", zegt de Brabantse oog arts. „Dal merken we duidelijk. Het aantal ongelukken loopt terug, maar elk oogletsel door vuurwerk is er een teveel en te voorkomen." F)AS VIER JAAR geleden in de vaart gekomen is de Prinses Margriet ongeveer drie keer 7.0 klein als het vlaggeschip. de „Rot terdam", groot is. Naast 111 beman ningsleden kan ze maar ïll pas sagiers vervoeren. Maar die 111 passagiers, die met Kerstmis aan alle kanten omringd zullen zijn door eindeloos water met voorlo pig nog geen land in zicht, zullen daar zijn we zeker van een onvergetelijke overtocht heb ben. Wie ooit een Christmas sailing of zeifs maar een ge wone oversteek met een der sche pen van de Holland Amerika Lijn heeft gemaakt, weet wat het zeg gen wil luxueus verwend te wor den. Voor normale lijndiensten is reeds het beste van het beste niet goed genoeg, laat staan voor fees telijke gelegenheden. Dc Castor Superdry doet uw was van het begin tot het eind. Voortaan neemt dc Superdry u dc hele was uit handen. Zie maar VOORWAS Zacht wiegt uw was in de roest vrijstalen trommel. Een ideale voorbewerking hoofdwas 4 a 4/i kg. wasgoed smetteloos schoon en stralend wit spoelen Automatisch spoelt de Superdry voor u. Tot vijf maal toe CENTRIFUGEREN Snel wordt het meeste water reeds uit het wasgoed gehaald. Hele lucht droogt in de Superdry het wasgoed (ca I/2 kg per uur). De oplos sing voor hen die over geen of weinig droogruimte be schikken zoals flatbewoners. Uniek is ook de bijzonder grote PMC-Clubkorting. Ver gelijkbare winkelwaarde f 1.498.-. Clubprijs f968.- Bestelnummer A-275. Betaling: f 52.- in PMC-cheques, de rest contant of in termijnen (12 of 18). Vraag uitgebreide folder in dc AH-winkcl. „Kunstenaars"* Weken tevoren reeds zijn de chef de cuisine en zijn helpers in de weer geweest om met Kerstmis iets bijzonders te presteren. En daar mee bedoelen we niet het menu. Dat wordt onderweg gereed ge maakt en zal ongetwijfeld gran dioos zijn. Helaas het is ons niet geoorloofd, nu reeds verrassingen te onthullen, wat te begrijpen valt als u weet. dat Aller Hande reeds verschenen is op het moment, dat de inscheping nog moet plaats vinden. Maar we kunnen er wel dit van zeggen, dat chef-koks meer in hun mars hebben dan „alleen maar" schilderijen-van-schotels. Ze zijn bij onze grote scheepvaartmaat schappijen ook architecten in sui ker. beeldhouwers in ijs, sierkun stenaars in boter. En het is ver bluffend, wat er in dit opzicht met vakkennis en ambitie (en die zijn beide ruim vertegenwoordigd!) te bereiken valt. We hebben uiteraard het Kerst feest van de „Prinses Margriet" alleen maar op papier gezien. We kunnen dus moeilijk verslag doen van een feest, dat straks nog ko men moet. Maar dat het een spran kelend feest zal worden, daar ver weg van het vaderland staat van te voren vast. De bloemen en de kaarsen, de muziek en het dennc- groen. de feestelijkheden en de culinaire geneugten zullen beman ning en passagiers een stukje „thuis" geven en een unieke Kerst viering voor hen betekenen, waar bij ze zullen vergeten, dat ze on derweg zijn tussen kust en kust. Daar op de „Prinses Margriet" en elders op alle schepen: een Geluk kig Kerstfeest BEELDHOUWERS IN IJS £EN GOED RECEPT tegen de dikwijls voorkomende hoest bij kinderen", schreef mevrouw A. Versteege-Petering in Amersfoort ons. En de dokter was het ermee eens, zodat de laatste vijzel in Amers foort is uitgereikt. Ja, het is al weer de laatste, want deze ru briek moet alweer plaats maken voor andere. „Wat wordt het nu", vroeg me vrouw Versteege. Toen we iets mompelden over koken, verdween haar belangstelling wel een beetje, want dat is niet haar grootste vreugde. „Een groot huis, geen hulp en twee studerende kinderen", voegde ze er verontschuldigend aan toe. Maar dat hoefde al niet: want met haar hoestdrank heeft mevrouw ons al een dienst bewe zen. Het recept is afkomstig van haar. Gelderse schoonmoeder. Met de vijzel was mevrouw Versteege zeer ingenomen. Ze is namelijk nogal gesteld op antieke dingen, zoals de foto ook laat zien. Maar nu haar recept: 8 ons bruine kandijsuiker (klonten); 5 stokjes pijpka neel; 3 stokjes zoethout; 4 citroenen; 1 liter water. Voeg de kandijsuiker, de pijpka neel en het zoethout toe aan het water en laat dit samen ongeveer 45 minuten zachtjes trekken. Voeg er dan nog citroensap bij. Af laten koelen en zeven. „Geef kinderen vijf eetlepels per dag en u zult ver stelt staan", zegt ze. Mevr. A. Versteege-Petering liefhebster jlllllllllllllillllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllilllllilll 99 De „Parfait Statendam" een vleugje Christmas sailing T^N MOCHT U ZELF ook eens iets willen proeven van die merkwaardige „eigen" heerlijk heden, die zo'n attractie vormen van elke zeereis met de schepen van de HAL: we hebben voor u een recept veroverd voor een nagerecht, dat „Parfait Staten dam" heet en dat naar onze smaak enfin, voor de eerst komende tien jaar Kerstmis zijn wij er tevreden mee! Dit is het recept: Neem vier eierdooiers en twee eetlepels suiker, meng dit dooreen, verwarm de massa in een pannetje en daarna goed kloppen of met een mixer bewerken. Vermeng de geklopte eie ren met een kwart liter slag room, waaraan u marasquin, kirchwasser. gekonfijte ker sen, gekonfijte sinaasappel en wal hagelslag of chocolade- schilfers hebt toegevoegd. Wegzetten in de koelkast en daarna opdienen. Als garnering gebruikt u bokkepootjes, Arnhemse meisjes, batons of kletskop- jes. Dit recept is voldoende voor 4 personen. Als we deze „Parfait Staten dam" niet zelf geproefd hadden, zouden we misschien 'n ietsje van meewarigheid hebben ge voeld bij de gedachte aan die 111 bemanningsleden met hun passagiers, daar met Kerstmis verloren in de donkerte van de eindeloze oceaan. Maar nu weten we beter! frEN GOED RECEPT tegen hoest bij kinderen en vol wassenen. Kandijsuiker en zopt- hout zijn vanouds bekende mid delen ter verzachting van hoest. Menig hoestdrankje, dat in de handel verkrijgbaar is als spé cialité, berust min of meer on dezelfde principes, doch is veel duurder. Ik verbind aan dit re cept de raad, dat u altiid een drankje bij de hand moet heb ben, wanneer uw kinderen hoes ten en u 's nachts uit de slaan houden. Spreek ze dan gerust stellend toe en geef ze een levpl hoestdrank. Dit doet wonderen. Uiteraard moet echter de dokter worden gewaarschuwd, wannper u meent dat het ernstiger is dan zomaar een beetje hoesten" Tot zover de dokter, wiens goede raad wij juist in deze tijd van het jaar wel ter harte mogen nemen, want er wordt wat ..afgeblaft" in deze maanden. Intussen is dit dus de laatste oude-medicijnen-rubriek. Men moet weten op te houden als het nog aardig is. Hartelijk dank aan al die briefschrijfsters die geen vij zel hebben gekregen en 'die toch meenden een minstens even waar devol recept te hcoben. Houd dat dan niet onder u, ir.aar vertel het waar u er gehoor voor vindt of waar men het nodig heeft. De vele inzendingen heeft onze dokter ons in het oor doen fluiste ren. dat ze lang niet allemaal everi onschuldig waren en dat een me dische begeleiding soms wel eens nuttig kon zijn. Daarom tot slot deze raad: hebt a ook maar de ge ringste twijfel over het effect van zo'n oud recept, leg het dan bij gelegenheid eens even aan uw huis arts voor. Ook als hij zegt: „Al baat het niet. het schaadt ook niet" ook dan bent u verantwoord. Nogmaals dank aan alle brief schrijfsters. Misschien openen we in het nieuwe jaar weer met een andere rubriek. En wellicht hebt 11 dan meer geluk. Gemarineerde Pot inhoud 5 a 7 filets lllllillllilillilllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillillllllllllll 1 Let wel: dit zijn geen gewone haringen in het zuur. Het is de fijnste haring, nauwlettend schoongemaakt cn gefileerd, in speciale kruiden ingemaakt. Het glas is gratis, dus geen statiegeld. ALLEEN BIJ

Allerhande | 1965 | | pagina 7