DE
SNEL
KOOK
PAN is
ouder
HIPS
h
'gratis^
Pot van Papin T I PS
is de vader van
alle hogedrukpannen
Bleef lang in
vergetelheid
Zuurkool (op andere manier)
Albert Heijn^
Belegen
Boerenkaas
Voor de tweede maal ging
een vijzel naar Rotterdam
Aan 't stuk
2.50
Zwitserse kaas met rum
De dokter knikt
goedkeurend
danu
denkt
WAT U MOET PROBEREN, ZIJN i
WAT U MOET VERMIJDEN, ZIJN:
65
Albert Heijn
„Timmervrouw"
Voorbeeld of waarschuwing?
/i3TöWö"iJ\
Sm volvet^
^HOLLANDH
Albert Heijn
MOSSELEN MET
SLAKKENSAUS
Bijzonder recept uit Life Platen-kookboek
PEBLA KOFFIE
de prachtige kleurenplaat
Paulus en
de Eikelmannetjes
van Jean Dnlieu
6
NOVEMBER 1965
ALLERHANDE
Da stoomkookpot mat veiligheids
klep, loals dia ward uitgevonden
(in da 17a aauw) door da Franva
arts-natuurkundige Danis Papin (1681),
dia ook da uitvinder
it gawaast van da
itoomboot an da xui-
gerstoommaehine.
N "OOR DE TWEEDE MAAL is er
een vijzel uitgereikt in Rotter
dam en wel aan mevrouw Nije-
b o e r voor haar recept tegen een
dikke keel en opgezette huig.
Mevrouw Nijeboer die de ko
mende weken gaat verhuizen was
erg in haar schik met de vijzel,
die. aldus beloofde zij ons. een
ereplaatsje in haar nieuwe huis zal
krijgen. Ook in de gezellig inge
richte flat te Rotterdam was de
vijzel goed op z'n plaats.
Voor het bekroonde huismid
deltje gebruikt mevrouw Nije
boer een halt theelepeltje zout
en vermengt dit met wat peper.
Dit doet zij op een lepelsteel.
Terwijl de patiënt de mond
wijd openhoudt, drukt zij dit
steeltje tegen de huig aan. Het
slikken gaat dan weer gewoon,
omdat de huig weer optrekt
Vooral bij kinderen wordt di
middel vaak toegepast.
De dokter heeft het recept van
mevrouw Nijeboer uiteraard be
oordeeld en geeft er het volgende
commentaar op:
Dit recept is werkelijk heel aar
dig. Bijna iedereen wordt wel eens
wakker met een nare dikke keel
en opgezwollen huig; meestal be
rust dit erop, dat men met open
DRANKEN
Duitsland en België zijn
de beste bierdrinkers:
de Belgen drinken een bier, dat
slapper van samenstelling is
dan de Duitsers, die voor 98
pet. vol bier drinken. In 1964
behaalden de Duitse brouwers
een record: zij maakten liefs'
72 miljoen hectoliter bier.
Met de cacao gaat he,
minder goed: de produktie i;
groter geworden dan het ver
bruik. In de jaren van '59 tot
'65 steeg de oogst van 0.9 mil
joen tot IV2 miljoen ton. Er ligt
in de produktielanden nu onge
veer 550.000 ton in de opslag
plaatsen en men schat dat dit
jaar die hoeveelheid zal ver
meerderen met 200.000 ton. Men
ziet geen gat In deze cacao
massa.
En dan de whisky: ook
daarvan is de produktie enorm
toegenomen. Maar hier schuilt
in het groene gras van de voor
spoed een addertje. Het adder
tje van de kwaliteitsnorm. Des
kundigen zijn bang dat de ex
port van onrijpe, niet voldoen
de gelagerde whisky, de goede
naam van het hele produkt zal
schaden.
Kijk alleen al eens naar
Duitsland: daar gingen in '59
35 000 flessen jonge whisky
heen: in '62 waren het er al
731.000. Men is bang dat teveel
jonge whisky in de handel
komt.
In Engeland zelf mag de whis
ky miet eerder de deur uit dan
nadat hij drie jaar heeft ge
rijpt. Men tracht nu de uitvoer
van onrijpe whisky te verbie
den.
V
De STOOMMACHINE IS OUDER DAN U DENKT. Zij Is ten
uitvinding uit de 17de eeuw. Ofschoon er al in de 12de eeuw
proeven werden gedaan met stoom, slaagde in 1663 de
Markies van Worcester erin een werkelijk werkende stoom-
machine te bouwen; het was een primitief apparaat om water
mee op te pompen. Deze pomp werd verbeterd door de Franse
geleerde Papin, eens de assistent van de Nederlander Huy-
gens; hij was het, die zowel de zuigerstoommachine uitvond als
de zogenaamde Papiniaanse pot, een vat dat voorzien was van
een veiligheid waarin, onder druk, stoom werd gemaakt door
verhitting van water en waarin men voortreffelijk lijm kon ko
ken uit beenderen. Papin construeerde later een klein stoom
bootje (1707), maar hij was zijn tijd te ver vooruit. Bijgelovig
gepeupel vernielde het scheepje.
zers, de stofzuigers, de wasmachi
nes. de koelkasten, de bordenwas
machines. de centrifuges, de
mixers, de elektrische koffiemo
lens en wat verder al niet.
Kan men wellicht nog eens twis
ten over de waarde van sommige
dezer ingenieuze machinerieën (en
dat zeker in kleine gezinnen, waar
b.v. een borden wasmachine een
overbodigheid is en eerder een last
dan een hulpmiddel), wat de snel
kookpan aangaat is dat niet nodig:
overal, zowel in het kookhoekje
van de alleenwonende als in de
keuken van het grote gezin, is de
snelkookpan op haar plaats.
.nond en té vast heeft geslapen
Het is een uiterst onaangename
ervaring. Door nu een weinig zout
tegen de huig te brengen wordt
het teveel aan vocht uit het weef
sel getrokken (zout trekt vocht
aan) waardoor huig en keel spoe
dig weer hun normale omvang
aannemen. Naar mijn mening be
hoeft er eigenlijk geen peper te
worden toegevoegd: zout alléén
doet het vermoedelijk even goed.
De gedachte, om het zout met de
steel van een lepel tegen de huig
aan te drukken is eveneens erg
handig. Ik kan mij voorstellen, dat
dit recept ook bij kinderen met
succes wordt toegepast. Zij zullen
het misschien even griezelig vin
den. maar het psychologisch effect
is niet te onderschatten!
EEN latere verbetering van de Pot van
Papin, de zogenaamde Sikopot, zoals
die o.a. in Duitsland werd gebruikt na
het einde van de eerste wereldoorlog;
ook hierop was een veiligheidsklep aan
gebracht. Volmaakt waren modellen als
deze bepaald niet; ze wilden nog wel
eens ontploffen als men niet voortdu
rend op zijn hoede was. Tegenwoordig
is veiligheid een eerste vereiste.
1VTOG IN DE zeventiende eeuw
lukte het Szvery een pomp
te vervaardigen die één paarde-
kracht energie ontwikkelde en
heel bruikbaar was; hij slaagde
erin een aantal dezer maehines te
bouwen. Dit alles maakt wel dulde- Niet alleen bespaart zij brand-
11 jk dat ons, die in deze tijd leven stof kosten (en dat in niet geringe
en menen, dat wij zo ongeveer mate) maar ook heeft het bereiden
alles hebben uitgevonden op tech- van voedsel erin het voordeel, dat
nlsch terrein, stellig een zekere be- het eindresultaat beter en smakelij-
scheidenheid past: twee eeuwen ge- ker is dan voorheen het geval was
leden al werd zowel de machine In de open pannen, waaruit veel
als de hoogstmoderne hogedrukpan aroma ontsnapte,
uitgevonden. Duidelijk is, dat de
uitvinding van de stoommachine en VEItlG!
die van de hogedrukpan gelijktijdig
plaatsvonden en dat de stoom de
aanleiding ertoe werd.
ER IS WEL GEEN VROUW die niet nu en
dan een verstolen blik op haar heupen
werpt Vreemd, dat vrouwen daar veel meer
aandacht aan besteden, dan ze voor mannen
willen weten en nog vreemder, dat het onder
werp voor de lady's der schepping veel belang
rijker schijnt te zijn dan het voor Adam is.
Mannen kijken veel minder naar vrouwenheu
pen dan de vrouwen zelf.
Maar ja het zit in de aard van het beest
je, dat een soort natuurlijke ontevredenheid
over dit onderdeel van haar bouwsel heeft
meegekregen. En misschien is dat maar goed
ook: zo'n ingebouwd alarmsysteem inzake de
lijn kan alleen maar gezondheidsbevorderend
werken!
En we geven toe: die bezorgde blikken zijn
niet altijd zonder reden. Vooral zij. die een
zittend leven hebben, weten daarover mee te
praten Maar ja als de natuur zijn heil ge
zocht heeft in nogal stevig gebeente, helpen
vastendagen en dieetkuren natuurlijk maar
weinig. Dan moet de kunst te hulp komen.
De kunst van naald en schaar, van goede
smaak, van voorzichtig kiezen en van een goed
overwogen silhouet-lijn.
een beetje luchtige taille-lijnen;
getailleerde rokken met flinke plooien;
grote kragen en ingezette mouwen;
ceintuurloze jurkjes in doorknoopmodel;
mantelpakjes met 'n toijd jasje;
rechte rokken met een langvallende jumper.
(foto's 1 t/m 4)
nauwsluitende taille:
lichtgekleurde, wijde rokken;
zeer nauwe korte rokken;
dwarsstrepen;
sterk sprekende bloemmotieven;
lage taille-aanzet
petticoats.
(.foto 5)
{zó uit het vuistje
of bij de borrel J
Gekookte Worst qq
aan 't stuk 250 gram 70
R otterdammertj es
(grove metworst) qa
per stuk 150 gram OV
T oeristenworstjes
(fijne cervelaatworst) -o 59
per stuk 250 gram X
Bierworstjes pakje 99
Extra lekker op toast
Saks. Leverworst
per stuk 142 gram O 5
Theeworstjes
per stuk 100 gram
ALLEEN BIJ
Maximum kwaliteit
Minimum prijs
{iP EEN POND ZUURKOOL
gebruikt u: een ui van flink
formaat, een appel, twee eetle
pels reuzel, een dl. droge witte
wijn, tien geneverbessen, drie
ons doorregen spek. een glaasje
kirsch-wassereen pond of
meer aardappelen, een varkens
karbonade per persoon en wat
knakworstjes.
In een diepe pan begint u de
gehakte ui in de reuzel bruin
(licht) te laten worden.
Daar gaat de zuurkool bij en op
groot vuur onder voortdurend roe
ren laat u de zuurkool gedurende
een minuut of vijf met de ui ken
nismaken. Daarna gaat de wijn
in de pan. evenals de appel,
schild, van het klokhuis ontdaan
I en in parten gesneden. De gene-
I verbessen bindt u in een klein
doekje en ook die gaan in de pan.
BOUlLLOy
gaat er bouillon bij, zo-
ie zuurkool precies on
der staat (eventueel kunt u vol
staan met water). Laat de zuur
kool aan de kook komen en ver
volgens gedurende drie uur zacht
jes sudderen. Na twee uur gaat
het spek erbij en na twee en een
half uur het glaasje kirsch.
Intussen heeft u de karbonaden
gebakken en de aardappelen ge
kookt. Op een voorgewarmde
schotel gaat de zuurkool (haalt u
de geneverbessen er wel even
uit?), in een berg in het midden,
er omheen worden de schijven
spek, de karbonaden, de knak
worstjes en de aardappelen ge
schikt. De jus geeft u apart.
Iets verrukkelijks!
Daarna
veel dat
Zakjes piepers
DE AARDAPPEL, aldus de
len deskundigen uw eigen
Rondneuzer mede, vindt in zak
jes verpakt, in toenemende ma
te zijn weg naar de keuken.
Zakjes zijn gemakkelijk, ze ge
ven noch in de winkel, noch in
de keuken stof en zij zijn pret
tig te vervoeren. Vaak echter is
de inhoud niet te zien: dat
komt omdat het plastic mate
riaal dan ondoorzichtig is.
De aardappelpakkers nu
hebben, om ervoor te zorgen
dat de onzichtbare inhoud
ook Inderdaad voldoet aan de
hoge kwaliteitseisen, onder
ling een controle-instituut op
gericht, dat het Aardap
pel Kwaliteits Merk (het
A.K.M.) heet en dat ervan uit
gaat, dat de leden alleen aard
appels verpakken, die goed
van kwaliteit zijn. gelijk van
grootte en volkomen gaaf.
Controleurs nemen dagelijks
steekproeven. Overigens: de Ne
derlandse aarpel ofwel pieper
(naar het geluid, dat de knol
maakt als hij in vuur wordt
gepoft* is een goede bekende
in het buitenland. Overal ter
wereld eet men Nederlandse
aarpels en naar alle delen wor
den de pootaardappelen ge
ëxporteerd. In 1964 liefst 254
miljoen kilo. Uit de oogst van
de Nederlandse poters worden
jaarlijks ruim 32 miljoen men
sen gevoed.
VERGETEN POT
Op het hoogtepunt van de abso
lutistische machtsontplooiing van
de koning, in dit geval Lodewijk
XIV. werd, door de genialiteit van
Leibniz en Huygens, het indus
triële tijdperk ingeluid. De Franse
arts Papin, die zowel in ons land.
Engeland en Duitsland werkte en j
die de stoommachine zodanig ont
wikkelde, dat het een bruikbaar
apparaat werd, waarmee men in
het begin pompwerkzaamheden
verrichtte, was ook de uitvinder
van de praktische Papiniaanse
pot.
Een exemplaar van zulk een pot
bevindt zich nog in het Duitse Mu
seum in München, Hoe praktisch
de pot ook was, bijvoorbeeld voor
de toenmalige lijmbereiding, die
geschiedde door beenderen onder
druk te koken, toch raakte hij in
vergetelheid; de wereld had het te
druk in de vloed van opzienbaren
de uitvindingen, om zich met zo
iets huiselijks als een super-kook
pot bezig te houden.
Pas in de vorige eeuw herinner
de men zich het bestaan van de
vernuftige kookpot van Papin en
daar men toen in staat was allerlei
gebruiksgoederen aan de lopende
band te fabriceren, begon men een
verbeterde uitvoering ervan te pro
duceren.
VLEES STOVEN
In een oud Duits kookboek
U887) lezen we:
..Het stoven van het vlees
heeft tot doel het sap ervan
zoveel mogelijk in het vlees te
houden, waardoor het voedza
mer, smakelijker en gemakke
lijker te verteren is dan ge
kookt vlees. Het beste resul
taat bereikt men in goedslui-
tende vaten, omdat daarin ook
het aroma van het vlees meer
bewaard blijft. Voor de huis
houding is de Papiniaanse en
de Umbachse pot ten zeerste
aan te bevelen."
De Umbachse pot en de Siko-pot
waren varianten en verbeteringen
van de oude pot van Papin. De
gebruiksaanwijzingen van de eer
ste kookpotten waren erg ingewik
keld. Bovendien ^varen de potten
niet geheel ongevaarlijk: met gro
te nadruk wordt er steeds weer op
gewezen dat men goed moet letten
op het veiligheidsventiel en dat
men het moet openen als de hitte
te groot wordt. Woordelijk staat
er: „Een overtreding van deze
voorzichtigheidsmaatregelen kan
gemakkelijk een heftige verbran
ding met stoom tengevolge heb
ben".
IN 'T VERGEETHOEK
Ook de hermetische sluiting van
het deksel schijnt lang niet vol
maakt te zijn geweest; er wordt
namelijk steeds op gewezen, dat
men dikwijls water moet bijvullen
als de inhoud opgekookt is. Men
kan vandaag den dag nog maar
moeilijk begrijpen, dat dergelijke
potten beter waren dan de gewone
huis-, tuin- en keukenpannen.
Toch zal dat wel het geval zijn
geweest daar ze anders zeker niet
'zo hardnekkig in de keukens van
onze grootmoeders en overgroot
moeders zouden zijn gehandhaafd.
Lange tijd echter verdween de
drukpan uit de keuken. Pas toen
ook de rationalisatie die elders, in
industrie en maatschappij, rasse
vorderingen maakte, in de keu
kens doordrong en daarenboven
het personeelsvraagstuk een der
nijpendste problemen werd. keer
de de hogedrukpan (maar dan nu
vervolmaakt tot een wonder van
vernuft en veiligheid) terug in de
keuken. En dat tezamen met al die
andere mechanische vervangings
middelen van de vroegere huishou
delijke hulp: mét de stoomstrijkij-
De moderne snelkookpan is van
een dusdanige kwaliteit, dat de
vrees, die menigeen eens afhield
van de aanschaf, geheel ongegrond
is: veiligheid is nu eerste voor
waarde. Afgezien van die veilig
heid zijn er andere voordelen: de
Ean stooft het voedsel zeer snel
laar en zij doet dat zonder reuk.
De huisvrouw kan, terwijl de pan
haar plicht doet, rustig ander
werk verrichten en hoeft niet
steeds wakend aanwezig te zijn.
Daarbij komt. dat de snelkook
pan onder hoge druk en hoge tem
peratuur stooft, iets dat in een
open pan niet kan natuurlijk. Alle
kooktijden worden daardoor zo on
geveer tot een derde van die van
vroeger teruggebracht.
De snelkookmethode heeft geen
ongunstige invloed op het vitami
negehalte van de groenten etc.
Ook het feit, dat geen zuurstof
toegevoegd wordt tijdens de berei
ding, waarborgt een behoud van
vitaminen en andere voedingsstof
fen.
Voorts wórden de spijzen niet
meer in water maar In eigen vocht
klaargestoofd. Dat is er reden van,
dat belangrijke mineralen en spo
renelementen behouden blijven.
Resumerend kan men zeggen,
dat de Pot van Papin zoals hij nu,
vervolmaakt, veilig en fraai van
vorm, in de handel is, een belang
rijke aanwinst betekent voor de
uitrusting van de huisvrouw van
onze tijd.
DE Pot van Papin ofwel de Pap
Pot zoal* die nog in de keukent
overgrootoude
gebruikt.
variant op de Pepima
de Umbachse pot
S~IP DE FEMINA-BEURS in Rotterdam werd deze foto gemaakt
van handige ljiiisvaders met een vuile pan. Misschien zeer
goed te gebruiken als affiche voor de vereniging van vrijgezellen?
Onder Rijksmerk)
Oio OfO
oSsg o gag
600
GRAB
£)e echte boerenkaas, door
zelf kazende t boeren ge
maakt en tot volle rijp
heid gebracht. Bereid uit
100% verse, volle melk.
Zacht en volaromatisch
van smaak. Kaas om van
te genieten!'
ALLEEN BIJ
Sas Simftrn tra ]pirifd)ra
MET FRIESE MEISJE Elsje
Klik (12) is eind augustus
1als leerling ingeschreven van de
Lagere Technische School te
Sneek. Elsje wil timmerman
worden en dat kan in Neder
land. Ze zaagt met vaste hand
onder het bewonderend oog van
de jongens wit de klas. Het is
overigens geen gril van Elsje,
want ze zit nog op de LTS te
Sneek,
B» Biinltrn 'Bamplrn oïrr Sdimonn) tin fltifdjrs tint Urn ZBidt,
bru Kaft trslrllini moirliilid gtlmntrn in tmltrn, motiiiidi ra naln-
tjnftrr, melrlfdiinritirntirr imü liiitilrr orrbaulidi all griiniiitr» f Irifdi
1 arirO. Bas bflir prshulil cirittl man ia gat (ttilirfiniörn étMiro.
anil barin audi boa pmma bri flrilditi rnrhr grbmibtn blrtbt.
fnr ttauabiltungrn Hub bir pajiiii'Idirn obrr «tnbidi'tdira Bam?!-
tü(r!r Irbr ui ctrplrlilrn. fflrK Irtü tra flnld) bri l bf au awi.
rinliilb Xirrr ASiRrr an unb JnlM brs Cup! 'urrb au! bir biibr
JHrllr brs Bi tri. tobalb irtmd) ma bun Krntil Bamgf auabrsinr.
urlrt an brnfrlbrn aul bit onrijrr buhr Strl'r tra Blrni. obrr
brltrr. an (mil bri ïnpl au! rtarn Badmrgrl. bri grohrr Int*
aat tairn (Hasrrurgti abrr «tamaitpttnr. barail baa firita anr
Ungfaa forrtcdrt, rigrntidi aubr tiriit ala bed».
EEN modarn typa snalkookpan; het
gaat hier om de Tempo-Gourmet, de
PMC-pen, een technisch wonder, dat in
elke keuken op zijn plaats is.
een van de grote delicatessen
van de Franse keuken zfin de
slakken uit de Bourgogne.
Men vindt ze ook in ons land, in
blik, en dan zit er een prachtige
plastic zak vol mooie slakkehuizen
bij. De ware liefhebber is dan nog
in het bezit van een koperen slak-
kenpan waarin hij (het lijkt net
een poffertjespan met holtetjes)
zijn slakken opdient.
Nu worden slakken klaarge
maakt in witte wijn met verschil
lende kruiden, o.a. knoflook, daar
na gaan ze in de huizen terug en
Pot: dan wordt de opening afgesloten
met boter vermengd met zeer veel
knoflook, peterselie en ui. alles ge-
I raspt, geperst, gehakt. Ze gaan
dan in de oven en komen gloeiend
1 op tafel.
Op de manier als boven aange
geven. kunt u ook mosselen op
dienen. als de slakken u minder
aanlokken. De mosselen kookt u
in de witte wijn (zie recept in vo
rig nummer van AllerHande).
U maakt net zo'n boter klaar als
voor de slakken. U haalt de mosse
len uit de schelpen, houdt ze warm.
Zeeft iets van de saus en vermengt
die saus met de knoflook-boter.
Even op het vuur. blijven roeren
en als alles gloeiend js. de saus
over de mosselen gieten en direct
serveren. Geef er stokbrood bij.
(En laat iedereen minstens een le
peltje van de saus proeven als er
tafelgenoten zijn die niet van mos
selen houden
HEEL eenvoudig te maken doet
het hier volgende recept een
beetje denken aan het Nederlandse
..wentelteefje" alhoewel dat altijd
zoet is. Het hiervolgende is heel
bijzonder, maar niet bedoeld voor
hen die ,,aan de lijn doen!"
KAASTOOST
EEN bladzijde uit aan oud kookboek 6 plakken Emmentaler, 12 sne-
„Systamatik dar Koehkunst" van Dr. den witbrood, 21/3 dl boter, 2
N.umann uit Dr.sd.n (1887), wa.rineieren. 170 gram melk, 1 theelepel
voor hat stoven van vlaaa da Papinta
o# da Umbachse pot wordt aanbavolan,
omdat dese hat aap h» haf vlaai houdt
•n dit veadtamar an tmakelijkar maakt.
zout, rumaaus.
Besmeer het brood met 1/8 van de
zachte boter. Leg telken» 1 plak
kaas tussen 2 sneden brood. Klop
de eieren tot schuim en klop dan
melk en zout erdoor. Doop de
sandwiches in dit mengsel tot ze
er geheel mee bedekt zijn. Bak ze
in 10 minuten, in de resterende
boter, goudbruin aan beide kanten.
Dien ze direct op met hete rum-
saus. 6 pers.
RIHUSADS
4 eetlepels donkere rum, t eet
lepels boter, 8 eetlepels suiker.
Meng rum, boter en suiker met
water en kook het al roerend, op I
klein Tuur, tot de suiker opgelost
en de saus heet la. I
(ZOLANG JOK VOORRAAD STREKT)
liij 2 pakken of blikken
PATJLIJS, J»K
HOMKAHOITER
Prijsvraag voor de jengd
Doe nyte en win het prachtige"
boek „Paulus en de Eikelman-
netjes" van Jean Dulien (winkel
waarde f 18.90). De wedstrijd-
voorwaarden staan op de achter
zijde van elke kleurenplaat.
PBIJZBSï
ÏOO boeken,
ÏOOO andere prijzen,
zoal* verfdozen,
tekenpotloden, enz.
J)e inzendtermijn rial*
op 14 deeember
Welke smaak u prefereert, er Is een Perla Koffie
voor tit Perla dr Colombia (de beste ter wereld!),
Perla Amrrlrana hlj/onde r-lljngr arlg) of Perla
Kobusfa (pittig). F.n, wat nog gemakkelijker is. u
kunt kiezen alt normale maling of Melltta
maling in blik of koffiebonen in pak. Om over
bet voordeel van de prijs nog maar te zwijgen!
