Jongste lichting komt op
voor t nienwe schooljaar
SPELEN en SLAPEN
VOOR WIE DE SCHOO LUIDT
HET WENT AL GAUW
op L.S.
Minder
leerlingen
Kleuterschool vormt een
goede voorbereiding
Eerste dag: „Een sprookje vertellen"
DIT ZEGT DE DOKTER ERVAN
Schoolgaande kinderen hebben meer
voedsel nodig dan men denkt
DE JEUGD IS GEZONDER
y* 7
VOOR HET JONGE KIND NODIGER DAN BROOD:
FEEST-ETEN VOOR DE
SCHOOLGAANDE JEUGD
School in
cijfers
iniiiiiiiiiiüin
Verrassend
PMC-nieuws
Wit is mode
Interview met
Kinderpsychologe
Mevr.
J. Elsen-Schlösser
Albert Heijn N.V. - Zaandam
Aller
SAH001000091
Allertiande augustus 1963
Hande
HOFLEVERANCIER
AUGUSTUS 1963
8e jaargang no. 8 (91)
i -
DE JUFFROUW VAN de eerste klas schrijft met wit krijt centimeters hoge letters
op een zwart bordwelkom allemaal. Dat is een w, zegt ze en wat een e is weet de klas
al van de kleuterschool of uit het voorleesboek van thuis.
Welkom, zegt dezer dagen ook de directeur van het lyceum. Hij schryft het niet op
het bord. Misschien staat het op de publicator in de hall.
En over een paar weken herhaalt de rector-magnificus het bij het begint van het nieuwe
academiejaar. Misschien klinkt zijn begroeting iets minder genuanceerd en bedenkt hij
hoe er in Nederland in 1975 niet minder dan 73.000 studenten zullen zijn. Dat brengt
problemen met zich, voor de studie, de huisvesting, de aanpassing en, na afloop, de
plaatsing in de maatschappij.
fyJAAR VOOR de juffrouw van de eerste is dat alles geen
probleemZij ontvangt haar klasje van twintig of nog
méér maar gelukkig wordt er wat gedaan aan het euvel
van de te grote klassen met een spontaan welkom. En al
vielen er op de eerste schooldag hier en daar wat tranen,
al spoedig gaf het ritme van de klas het levenstempo van
de leerplichtigen in de bankjes of stoeltjes rondom haar
lessenaar aan.
ROND 210.000 jongens en meis
jes gaan deze maand voor het
eerst naar school. In het tijdvak
1958-1961 daalde het aantal leer
lingen bij het gewoon lager on
derwijs met vijf procent. In 1958
waren er 1.475.492, in het school
jaar 1961-1962 waren er 1.397.822
scholieren. In alle andere takken
van de kleuter-
universiteit, steeg
Welkom allemaal, schrijft juf
op het bord en daarmee is een
nieuw schooljaar begonnen....
j|/7T IS EN VOGUE in de
regenjassenmode dit na
jaar, zowel voor dames als
voor heren. Maar praktisch
is het niet. Deze witte regen
jas blijft echter wit, want de
aquaperl-stof is bewerkt met
Scotchgard, de water- en
vuilaf stotende vinding van
Minnesota Mining Manu
facturing Company, waar
door regen noch vuil vat op
de stof heeft. Het model heet
„Admiral" en het werd ver
vaardigd door Baerlocher
Co, Rheineck in Zwitser
land.
Kinderpsychologe mevrouw j. Eisen-Schiösser,
Wassenaar, getrouwd, moeder van vier kinderen,
aarzelt niet lang bij de vraag wat het jonge kind, dat
dezer dagen voor het eerst naar school gaat, het meest
nodig heeft. Begrip, zegt ze, meeleven thuis met wat
er in de klas gebeurt, en laat het kind spelen. Dat
is nodiger dan brood!
AANPASSINGSMOEILIJKHE- I jonge kind veel gevraagd. Daar-
S1 DEN komen bij leerplichtigen °m t.v.-kijken iedere avond on-
x J J „"L rtirtn n riovo gewenst. Voor deze jonge kijker-
steeds minder voor aldus deze ,jM js het v0]gen van een v
kinderpsychologe. Het feit, aat pr0gramma lichamelijk en gees-
de overgrote meerderheid van telijk een inspannende bezigheid.
de Nederlandse schooljeugd op
een kleuterschool was, spreekt
daarin een belangrijk woordje
mee. Maar. zegt ze, de „grote"
school betekent toch een wezen
lijke overgang, een periode van
spelen wordt afgesloten en het
jonge kind leert nu met de tucht
kennis maken. Daarom is het
zo belangrijk dat er, na school,
ruimte is om te spelen, het liefst
in de openlucht en, als het niet
anders kan, binnen. Maar dan
zonder mopperen over de „rom
mel" die in de flat wordt aange
richt. Jongens moeten kunnen
figuurzagen, meisjes schilde
ren, tekenen en verven. Dat
hebben ze nodig.
TV-kijken
Mevr. Eisen vindt de kleuter
school van groot belang. Ze zegt:
hier wordt niet alleen gewerkt
aan het schoolrijp maken, maar
bovendien worden hier vriend
schappen gemaakt, die op de
„grote" school voortduren.
En als het kind dan eenmaal
in de eerste klas zit. is naast veel
spelen ook veel slapen nodig.
Want ongemerkt wordt van het
DE MEESTE KINDEREN zijn
in hun smaak eigenlijk vrij
eenzijdig. Maar:gebraden kip
is nu eenmaal feestelijk". On
ontbeerlijk zijn overigens de pa
tates frites (ze zouden dan ook
eigenlijk met een hoofdletter moe
ten worden geschreven!) en ze
horen echt op de feestdis te prij
ken, goudbruin en licht knappend.
Bij de kip hoort compote, liefst ge
mengde en dan met heerlijke,
glimmende abrikozen en perziken
erin.
Soep wordt over het algemeen
minder gewaardeerd maar met
een pasteitje vooraf oogst u toe
juichingen! En ijs-toe is natuur
lijk het summum van feestelijk
heid of taart, maar ook de tra
die niet nalaat invloed te oefenen
op houding en prestaties
school.
Ouders moeten zich, zegt deze
kinderpsychologe, vooral niet be
zorgd tonen als de eerste ver
richtingen niet al te indrukwek
kend zijn. Het kind moet erin ko
men. Direct beginnen met huis
werk en bijwerken is onverant
woord. Er zijn heel wat kinderen,
die pas op wat latere leeftijd „in
eens" een achterstand inhalen en
dan als het ware spelenderwijs
klasgenootjes overtroeven.
Ik geloof niet dat er op die
leeftijd al echt luie kinderen zijn,
zegt de Wassenaarse kinderpsy
chologe, die verbonden is aan
een kindertehuis, waar ze met de
moeilijkste „gevallen" te maken
krijgt. Soms worden kinderen
verkeerd aangepakt of affectief
verwaarloosd. Er zijn kinderen
die het beschutte kleuterleven
willen continueren, maar de
meesten vinden het plezierig naar
de „grote" school te gaan omdat
dit beleefd wordt als een werke
lijke fase in het „groot worden"
Nog iets, zegt mevr. Eisen,
ouders moeten niet alles op alles
willen zetten om een kind, dat
wat achterop raakte tóch op de
lagere school te krijgen. Het is
beter om een jaar later naar de
„grote" school te gaan, dan een
maal te doubleren. Daardoor
wordt de achterstand veel groter,
terwijl zittenblijven ook psycholo
gisch onaangename gevolgen kan
hebben.
Overblijven
Overblijven op school, advi
seert mevr. Eisen Nederlandse
huismoedei-s, moet zoveel moge
lijk worden vermeden. Speciaal
buiten-de-deur-werkende vrou
wen moeten alleen in het hoogst
noodzakelijke geval hun kinderen
tussen de middag op school la
ten, de pauze thuis is beslist
noodzakelijk. Van negen tot te
gen vieren is voor het jonge kind
een te lange dag. Ik ben voor de
schoolvrije zaterdag, zegt mevr.
Eisen, als die maar goed be
steed wordt en het kind niet
maar wat moet „omhangen". De
zaterdagmorgen lijkt me heel ge
schikt voor hobbyclubs.
Mevr. Eisen: bij de meeste
kinderen verloopt de aanpassing
op school zonder schokken. En bij
de „probleemgevallen" leert de
praktijk dat bij een goede aan
pak, die zich niet door onnodige
bezorgdheid maar door verant
woorde pedagogische motieven
laat leiden, doorgaans goede re-
i sultaten bereikt worden.
van onderwijs,
school tot de
dat aantal.
De oorzaak van de daling op
de lagere school is o.m. het eer
der en meer overgaan naar het
b.l.o. en naar lager beroepson
derwijs. Van het totale aantal
leerlingen in 1961 volgde 94 pet.
volledig dagonderwijs, een stij
ging van 2 procent t.a.v. 1958.
Het kleuteronderwijs steeg in
de jaren 1958-'61, met name het
aantal vijfjarige kleuterscholie
ren nam belangrijk toe.
De helft slaagt
Daalt het aantal l.o.'ers, bij
m.u.l.o. en v.h.m.o. schrijft
men nog steeds record-aantal
len in. Maar, weten rectoren en
directeuren, kwantiteit en kwali
teit houden geen gelijke tred.
Nog altijd is het zo dat 50 pro
cent van de leerlingendie een
middelbare opleiding beginnen,
de eindstreep niet haalt. En bij
het academisch onderwijs lig
gen die cijfers zó: van iedere 100
studenten studeren er slechts
ca. 50 af.
Zorgen
Het lager onderwijs heeft zo
zijn eigen zorgen. Het tekort aan
gymnastiekzalen, de personeels
voorziening, wel of niet een
schoolvrije zaterdag, welke com
pensatieregeling als er een school-
vijfdaagse is, om er maar een
paar te noemen.
En voor de juffrouw van de
eerste en al haar collega's in heel
het land, die in deze maand een
nieuwe lichting leerlingen in de
bank zien schuiven, geldt dan nog
de moeilijkheid van het „school
rijp" maken van haar klas.
Nieuwe fase
Haar taak, en die van haar
collega's, de tranen van de „pre
mière" in de loop van zes jaar
tijd te doen veranderen in de te
vreden lach van de gelukkige,
OP 16 JANUARI 1962 waren
er in ons land 1.397.828
leerlingen die lager onderwijs
ontvingen. Eerste klassers tel
de men toen precies 221.853.
Op de middelbare scholen wer
den in dat jaar 16.238 diplo
ma's uitgereikt, gymnasium-A
1905, B 1758, h.b.s.-A 3644, B
5426, m.m.s. 3060 en handels
dagscholen 445. Rond 85 pro
cent van de examenkandida
ten slaagt. Maar slechts 50
procent van de v.h.m.o,'ers,
die vol goede moed in de eer
ste klas begonnen, haalt de
eindstreep. Een kwart doet het
zonder vertraging.
Wat de universiteiten be
treft: ook hier bereikt onge
veer 50 procent de eindstreep,
de andere helft geeft kort na
het begin of tijdens de studie
op.
die slaagde voor het toelatings
examen. Dan begint een nieuwe
fase in het studieleven, dat in
telkens andere omstandigheden
en op steeds hoger niveau blijft
vragen en geven, zolang de school
bel luidt....
Als de schoolbel weer luidt
ditionele chocoladepudding, licht
trillend en overgoten met geuri
ge vanillesaus mag zich nog al
tijd in een grote populariteit ver
heugen.
ECHT IETS voor jonge smul- i
papen. U braadt de kip (graag
in roomboter), laat het gevogel
te gaar sudderen, neem het uit
de pan (warmhouden) en giet
een flesje ongeklopte slagroom
in de jus. Op hoog vuur ondet
flink roeren laat u de saus licht
binden. De kip gaat nog even in
de saus terug, u begiet hem nog
enige malen en doet dan op. In
dit geval met versgekookte aard
appeltjes serveren.
CISKA VERHEUL
TK MOET", zegt onderwij ze-
res Corry Kers (24)
van de lagere v. d. Parraschool
op de grens Den Haag-Voorburg
(blond, slank met een zwak voor
tennis en jazzmuziek) „op de
eerste schooldag altijd terug
denken aan mijn eerste dag op
school. Ik geloof niet dat ik ge
huild heb. Ik ging met mijn
tweelingzus naar de „nette"
school in Apeldoorn. We moch
ten in één bank zitten. Wij droe
gen schoenen, daarom was het
de nette school; kinderen die
klompen droegen gingen naar de
boerenschool....
Ik vertel de eerste dag op
school een verhaaltje, een
sprookje of zo, over een prin
sesje dat voor het eerst naar
school ging en héél flink was en
natuurlijk niet huilde. Dat helpt.
Trouwens, er wordt tegenwoor
dig minder gehuild op zo'n eer
ste schooldag en wat opvalt:
meisjes zijn flinker dan jongens.
Zij hechten zich ook sneller aan
„de juf". Maar kinderen die de
eerste dagen wat stil en verle
gen doen, worden meestal later
echt „vrij", terwijl leerlingetjes,
die in het begin meer branie
hebben na verloop,van tijd in
binden."
Corry zorgde voor de sensa
tie van het (school)jaar toen ze
haar als twee druppels water op
haar lijkende tweelingzus in haar
klas bracht.
Reactie van „de achterste
bank": we hebben twee dezelfde
juffen, en dat was blijkbaar bij
het begin van een nieuw school
jaar te veel van het goede!
Onderwijzeres Corry Kers:
„De eerste dag is voor sommi
gen wat zwaar. Maar in korte
tijd weten ze niet beter. Zelf zou
ik niet anders willen dan voor
de klas staan, het is een wereld
je in het klein..."
CCHOOLGAANDE KINDEREN eten verschrikklijk veel, hetgeen
de ouders wel eens in verwarring en het gezinsbudget in het
ongerede kan brengen. Om deze ogenschijnlijke geeuwhonger te
begrijpen, dient men van het volgende op de hoogte te zijn.
Sedert ongeveer honderd jaar, en in versterkte mate sinds het
einde van deEerste Wereldoorlog (ongeveer 1920), vindt er een
zg. „acceleratie" van de jeugdontwikkeling plaats. Met deze term
bedoelt men het verschijnsel dat de kinderen van alle leeftijds
groepen, tot aan de puberteit, tegenwoordig groter zijn dan hun
ouders op dezelfde leeftijd waren. Niet alleen zijn de kinderen
tegenwoordig langer en zwaarder, doch ook hun geest ontwikkelt
zich sneller en de volwassenheid treedt eerder in. Er is dus sprake
van een harmonische versnelling (acceleratie) op alle punten.
Ontspanning even belangrijk als brood.
ontdekte maakte men zich
aanvankelijk enige zorgen: het
leek er immers op dat de mens,
onder invloed van de moderne
civilisatie, tè snel tot rijping
kwam en dan ook te snel zou
verbloeien. Men vergeleek de
acceleratie met het „trekken" van
planten in kunstmatig verwarmde
en verlichte broeikassen en dacht:
aan het gezegde: „vroeg rijp,
vroeg rot".
Niets is echter minder waar
gebleken. De mens verbloeit te
genwoordig niet eerder, inte
gendeel, hij blijft langer vitaal
en sterft op veel latere leeftijd
dan vroeger. De acceleratie is
een aanwijzing, dat de in het
kind aanwezige ontwikkelings
mogelijkheden door de verbe
terde levensomstandigheden
thans beter tot ontplooi'ng ko
men dan vroeger; de jeugd is
werkelijk gezonder dan voor
heen.
Het spreekt nu vanzelf, dat de
ze geaccelereerde groei leidt tot
een sterk verhoogde behoefte aan
bouwstoffen voor het jonge orga
nisme, dus aan volwaardige voe
ding. De praktijk wijst uit, dat
dit nog al te vaak wordt verge
ten. Veel schoolkinderen verkeren
in een niet-optimale algemene
toestand, zijn slap en lusteloos,
hebben een slechte lichaamshou
ding en voetklachten. Door het
kind dié voeding te verschaffen
die het voor zijn snelle groei no
dig heeft, kunnen dergelijke ver
schijnselen heel vaak worden op
geheven.
Een relatief onvolwaardige voe
ding kan op twee wijzen tot stand
komen. In de eerste plaats kan de
hoeveelheid voedsel, het aantal
calorieën, tekortschieten. De ou
ders menen dat bet kind, omdat
het nog jong is, minder voedsel
nodig heeft clan een volwassene.
Bedenk echter dat een kind van
tien a twaalf jaar per dag 2500
cal. moet hebben en een kind
(jongen) van dertien vijftien
jaar zelfs 3200 cal. Een volwas
sen man behoeft bij matige ar
beid 2700 cal, en bij zware ar
beid 3700 cal. (met „arbeid'
wordt lichamelijke arbeid be
doeld). Men ziet dat de getallen
voor schoolkinderen en volwasse
nen nauwelijks verschillen.
Juiste voeding
De tweede fout (die overigens
veel vaker wordt gemaakt) is, dat
de voeding van het schoolgaande
kind niet uit de juiste bestandde
len bestaat. Deze kinderen stillen
hun honger voor een te groot per
centage met aardappelen, patates
frites, snoepgoed en dergelijke,
met „snacks" die wel calorieën
leveren en de maag vullen, doch
die niet in staat zijn, de noodza
kelijke nutriënten (eiwitten, mi-
neralen, vitamines) te 'sveren.
Wanneer men de navolgende pun
ten in het oog houdt zal men in
staat zijn, deze fout te vermijden.
1. Het geaccelereerd groeiende
organisme heeft eiwitten no
dig, die in Je nieuwe weefsels
moeten worden ingebouwd. De
beste en goedkoopste dierlijke ei
witbronnen zijn melk- en
melkprodukten (kaas),
alsmede vis en visproduc
ten, Aan deze laatste categorie
wordt bij de voeding van school
kinderen nog te weinig gedacht.
Vlees is eveneens uitstekend,
doch aanzienlijk duurder.
Goedkoper nog zijn de plant
aardige eiwitten die o.a. voorko
men in brood en peul
vruchten; deze kunnen ech
ter niet de totale eiwitibenoefce
dekken, er is steeds tevens een
zekere hoeveelheid dierlijk eiwit
nodig.
Ais algemene regel mag men
stellen dat schoolkinderen per dag
ten minste een halve liter
melk, vaak nog iets meer, no
dig hebben; eventueel wordt deze
nu en dan in de vorm van yoghurt,
karnemelk, havermout of gries-
meelpap gegeven. Daarnaast zor-
ge men dagelijks voor kaas, öf
een ei, óf vis, öf vlees. Een
maal per v/eek een peulvruch-
tenmaaltijd is een goede gewoon
te.
2. Van de mineralen zijn
vooral ijzer en calcium van be
lang. IJzer is nodig voor de vor
ming van het bloed; het komt rij
kelijk voor in vele soorten groen
ten en vruchten, doch eveneens in
brood, vlees, vis, eieren, keuken
en appelstroop.
Calcium is nodig voor de groei
van de botten; de belangrijkste
bronnen zijn hier melk, kaas en
andere melkprodukten die wij zo
even reeds tegenkwamen als eiwit
leveranciers.
3. Voor een voldoende toevoer
van vitamines is het dage
lijks gebruik van groenten en
vruchten (of vruchtesappen) ab
soluut noodzakelijk. Dit is welis
waar algemeen bekend, maar het
valt bij sommige kinderen toch
moeilijk, hen tot het eten van ge
noeg groente te brengen.
Laat men erom denken, dat
groenten en fruit elkaar weder
zijds niet kunnen vervangen: bei
de zijn dagelijks nodig!
Met volle maag naar school
Ten slotte een algemene op
merking: Schoolkinderen dienen
nooit zonder ontbijt naar school
te worden gestuurd ook al
willen zij dit zelf, bijvoorbeeld
door te laat opstaan 's morgens.
Kinderen verdragen een lege
maag gedurende de morgen
veel slechter dan volwassenen.
Het is zelfs goed, uw kinderen
altijd wat boterhammen mede
te geven, opdat zij in de loop
van de ochtend op school een
„tweede ontbijt" kunnen nutti
gen. Dit weerhoudt hen van
snoepen en het verbetert de
prestaties op school, hetgeen
uit meerdere onderzoekingen
gebleken is.
