Wat doe ik met mijn vrije tijd
MOEDER-DE-VROUW GENIET HET
MINST VAN DE VRIJE ZATERDAG
WINKELEN OP
ZATERDAG IS
RECREATIE
Met de auto naar Super Mart
Twee unieke
PMC-premies
r
m
„GEZINS-WEEKEND"
vraagt aanpassing
Koelkast mede in het spel
Menige dokter kijkt bedenkelijk
Niet ieder even biij
met zaterdag je vrij
*75 cent voordeel Kennismakingkorting voor u!
mmmsmm..
m
ALLERLEI
OORZAKEN
HET HELE
GEZIN
GAAT MEE
INKOPEN
DOEN
Kennismaking S
cent
Kennismaking I
cent W"S|
Kennismaking
cent Mi"i
V
Een extraatje
bij AH-koffie
Vele handen
maken
licht werk
Prodnktiviteit
Achterstand
82-urige
werkweek
flacon vap^45 voor
6 blik van294 voor LUw
Albert Heijn N.V. - Zaandam
Aller
Hamde
HlllWltll IIIIIH III 111:11
SAH001000089
l0juni 1963
HOFLEVERANCIER
JUNI 1963
8e jaargang no. 6 (89)
DE VRIJE ZATERDAG WORDT over het algemeen met voldoening genoten. De een
knutselt, de ander helpt zijn vrouw, de derde wijdt zich meer aan de belangen
van de kinderen (voorzover die zaterdags in de buurt zijn) en de vierde „nikst". Er is
gprake van een zekere vlucht uit het werk; dat men aan een nuttige besteding van de
vrije tijd nog moet wennen, blijkt weL uit andere onderzoekingen die duidelijk maken,
dat 36 percent van een groep Rotterdamse, jonge, ongeschoolde arbeiders, op de vraag
wat zij in hun laatste vakantie hadden gedaan, antwoordde „Niets
HIERUIT BLIJKT dat „zomaar v r ij hebben"
niet het prettige is; men moet óók weten wat men met
zyn vrijheid gaat doen. Natuurlijk moet een volk dat pas
korte tijd beschikt over een extra vrije (halve) dag, ook
eerst wennen aan die toestand; geleidelijk past men zich
dan aan.
Het ontspanningskarakter van het week-einde komt
maar langzaam op gang; dit wijst erop dat een aantal ver
plichte werkjes naar het week-einde verschoven.
De huisvroutv heeft gedurende het week-einde van
alle gezinsleden het hoogste percentage verplichte bezig
heden en het is maar zeer de vraag of dit percentage ver
mindert als de heer des huizes nog meer vrije tijd gaat
krijgen. Wanneer we denken aan een meer aan ontspan
ning gewijd gezins-weekènddan zal men allereerst
moeten zorgen dat ook de huisvrouw ontlast ivordt van
veel werkjes.
ER IS NATUURLIJK veel te
doen geweest over de vraag
of meer vrije tijd voor de Ne
derlandse werker nodig was. De
cijfers spreken hier een duidelijke
taal: Nederland be
hoort tot de langst-
werkende landen van
Europa (ja, we werken ook
langer dan de nijvere Duitsers!).
Daarbij komt nog een belangrijk
punt, dat wij niet royaal zijn mèt
vakanties.
Zijn wij welvarend? Vergelij
kingen met andere landen toneh
aan dat wij een lager nationaal
inkomen per hoofd hebben dan
een aantal belangrijke Westeuro-
pese landen. Nu zegt men van
zelf: als wij nu zo hard werken
en toch zo betrekkelijk weinig
welvarend zijn, wat is daar dan
de oorzaak van?
Het antwoord is: wij hebben
gemiddeld per inwoner
een lage produktivi-
t e i t. En dat weer wil zeggen
dat het aantal niet in beroep of
bedrijf werkzame personen bij
ons betrekkelijk hoog is; hoger
dan in de ons omringende landen.
De oorzaak daarvan is: hoog ge-
boortencijfer, geringe kindersterf
te en dat weer houdt in: vele
jeugdigen die niet in het arbeids
proces betrokken zijn, een groot
deel van onze bevolking. Hetzelfde
geldt voor het grote aantal be
jaarden.
Om onze produktivlteit te ver
hogen zouden meer vrouwen moe
ten gaan werken, zeggen de we-
tenschapslleden; er zijn er nu
veel te weinig werkzaam in be
roep of bedrijf.
Dat „niet werken" betekent be
paald niet dat zij met de handen
in de schoot zitten. Wij zeiden
het al: de huisvrouw werkt vele
uren per week (veel en veel meer
dan de man) maar haar werkuren
verschijnen niet in de statistie
ken en de tabellen.
Dit is het gevolg van de ty-
pisch-Nederlandse trek om wo
ning en gezin voorrang te geven
boven vele andere dingen. Ne
gentig percent (90 pet!) van de
gehuwde vrouwen wijdt uitslui
tend haar niet geringe krachten
aan woning en gezin. En dat
heeft óók weer allerlei goede zij
den.
Zeker is, dat nog lang niet
ledereen weet wat hij met zijn
meerdere vrije tijd moet doen.
Zeker is ook dat de huisvrouw
nog erg ver achterstaat wat haar
vrije uren aangaat!
Een eeuw geleden
TT ET OUDE GEZEGDE Jn
Ui zweet Uws aan-
schijns zult gij Uw brood
verdienen" lijkt zo langza
merhand zijn betekenis te
verliezen; de hedendaagse
j mens werk aanmerkelijk
j minder dan zijn voorouders.
In I860 werd er in Europa
nog gemiddeld 82 uur per
week gewerkt, in 1870 was dit
78 uur, in 1890 69 uur, in
1910 60 uur, in 1950 48 uur en
in 1960 (en nu) 45 uur.
I Natuurlijk zijn er geleerde
(en niet-geleer de) personen
die roepen: „Dat kan nooit
I goed gaan!", maar andere
deskundigen verklaren dat
het, om allerlei redenen, wèl
I kan.
Hoe het ook zij: we wer
ken steeds minder en we
I krijgen het over het geheel
genomen ook steeds beter.
En dat, aldus de professo-
I ren, kan nog best zo'n halve
eeuw aanhouden. En dan
zien we wel weer verderI
NATUURLIJK HEBBEN de deskundigen en de psychologen en
vooral de grootbedrijven die het stichten van zelfbedienings-
bedrijven overwogen, zitten nadenken over het welslagen van zo
iets. Nu: mocht er óóit getwijfeld zijn aan het succes van zelfbe
dieningswinkels en Supermarts zoals AH die in ons land heeft
gesticht, dan is nu wel heel duidelijk dat die twijfel overbodig
was. De bewuste winkelvormen zijn een daverend succes gewor
den! Toen begpnnen dezelfde deskundigen, psychologen en be
langhebbenden na te denken over de juiste oorzaak van dat
succes. Zij kwamen tot de volgende gevolgtrekking die wij hier
onder, in het kort, willen weergeven.
]QE MENS HOUDT van mark
ten, houdt van winkelen. Hij
bezit handen en vingers en hij ge
bruikt die onafgebroken om te
tasten, te pakken, te nemen en te
manipuleren. De mens is, mede
door zijn onvoorstelbaar grote
nieuwsgierigheid, een wezen dat
graag alles (maar dan ook al
les) wat het ziet in de hand wil
nemen en wil bevoelen en bekij
ken.
Het begint met het kleine kind.
De baby in de wieg al grijpt on
ophoudelijk om zich heen zodra
de omringende wereld hem dui
delijk gaat worden, zodra hij z ch
bewust is van beweging en leven
om zich heen. Het wordt hem wel
afgeleerd al te veel om zich heen
te grijpen als hij ouder wordt,
maar de oertrek blijft bestaan.
Hij zal, hoe oud hij ook is, of .vel
moeite hebben zijn handen thuis
te houden als hij het bordje „pas
geverfd" ziet ofwel toch, heel
voorzichtig, met één vingertop
voelen of het al droog Is (of nog
nat).
„ÏWARKT-IDEE"
Da mens is daarom, orr die
oertrek in zijn wezen, zulk een
gretig bezoeker van supermarts
en zelfbedieningszaken. Daar im
mers kan hij voortdurend de
handen uitsteken en gebruiken;
hij kan voelen, hij kan van nabij
bekijken en... hij kan terugleg
gen. Hij is vrij. Hij is ge
heel vrij ln keuze, ln aanvaar
ding of verwerping en zonder dat
hij, tegenover een ander, aller
hande argumenten moet aanvoe
ren of ontwijkende bewegingen be
hoeft te bedenken.
Recente onderzoekingen
in de SuperMarts en zelfbe
dieningswinkels van Albert Heyn
tonen aan, dat in toenemende mate
de Nederlandse huisvrouw op za
terdag inkopen doet voor het week
end èn voor de daaropvolgende
week.
Bedrijfsleider Blom: „Steeds meer mannen'gaan met de vrouw
uit winkelen."
F)E PREMIE-VAN-DE-MAAND CLUB heeft per
1 juni weer twee nieuwe unieke premies
aangekondigd: de Horizon Nieuwe Wereldatlas en
het Zweedse Picknick-Servies, voor uitzonderlijk-
lage Clubprijzen. Op pag. 3 van dit nummer vindt
u er alle bijzonderheden over.
„Wy kunnen het merken", zegt
bedrijfsleider H. Blom van de
AH-SuperMart aan de Haagse
Leijweg, „het aantal huisvrouwen
dat hier op zaterdag komt winke
len blijft stijgen. En opvallend
daarbij is dat steeds meer mannen hun vrouwen vergezel
len. Wij ontvangen veel meer gezinnen, waarvan man en
vrouw en soms „de kleine" samen boodschappen
komen doen."
Een ervaring, die men ook opdoet in andere winkels van
Albert Heijn, elders in het land. Na de invoering van de
vijfdaagse werkweek is deze ontwikkeling pas goed begon
nen. „Veel huisvrouwen kómen niet vroeg", zegt bedrijfs
leider Blom, „ik weet dat veel gezinnen het plezierig
vinden eerst wat langer uit te slapen. Daarna wordt ge
zellig samen ontbeten en pas na de koffie of na de lunch
wordt de wekelijkse gang naar de SuperMart gemaakt.
IJET FEIT dat een groeiend
U*- aantal AH-klanten in het
bezit komt van de PMC-koel-
kast, staat daar beslist niet los
van. „Vroeger", zegt de heer
Blom, „kochten veel huisvrou
wen op zaterdagmorgen alleen
die artikelen voor de rest vato
de week, die niet aan bederf
onderhevig zijn. Maar nu er
een koelkast in hun flatkeuken
staat wordt dat anders."
„Sinds mijn man op zaterdag
meegaat naar de SuperMart",
zegt een jonge huisvrouw, „is
hij veel meer in de huishouding
geïnteresseerd. Hij helpt me
herinneren aan bepaalde artike
len waarvan de voorraad uitge
put is. Allerlei artikelen, die hij
zelf nodig heeft: rokertje
scheermesjes, enz. koopt hij."
Een oudere huisvrouw: „Win
kelen is dameswerk, zei mijn
man, maar toen hij eenmaal op
zaterdag vrij was, bood hij zelf
aan om mee te gaan."
Eb en vloed
Drukte en verminderde toe
loop wisselen zich 'in de Super-
Mart van Albert Heijn op za
terdag af als eb en vloed. Be
drijfsleider Blom zegt daar
over;
„Vaak komen man en vrouw
per auto naar de SuperMart.
Het gebeurt ook wel, dat de
vrouw dan gaat winkelen, ter
wijl de heer des huizes voor de
deur de auto wast...."
Het gebruik per auto naar de
SuperMart te komen, neemt
hand over hand toe, juist omdat
het grote aantal artikelen
voor het hele gezin voor de hele
week gemakkelijk transport
wenselijk maakt. En daarmee
komt de Nederlandse hulsvrouw
nog meer in overeenstemming
met de „American way of life".
In Skandinavië, in Amerika
maar ook in Rusland kent men
allang het verschijnsel dat huis
vrouwen op het weekeinde voor de
komende dagen „inslaan".. De
Russische vróuw ln de grote stad,
met name in Moskou en Lenin
grad, gaat op zondagmiddag win
kelen; in Moskou gebeurt dat in
,Goem", het reusachtige koopcen
trum, dat het midden höudt tus
sen een SuperMart en een waren
huis. In Zweden en Amerika ge
beurt dat boodschappen doen op
vrijdagmiddag of op zaterdag.
Het is daarbij regel dat de man
zijn vrouw vergezelt. Typisch voor
deze landen is in de zomermaan
den de trek uit de grote «tad. Na
het bezoek aan de SuperMart rij
den man, vrouw en kinderen in de
volgeladen wagen naar het zomer
huisje in de natuur, waar het
week-end wordt doorgebracht.
Al kent Nederland deze charme
van de welvaartsstaat nog niet in
gelijke mate, ook hier valt een
voorzichtige ontwikkeling in die
richting waar te nemen.
De vrije zaterdag verhoogt het
aantal mogelijkheden voor een in
tensiever gezinsleven. En, dat le
ren de feiten, Albert Heijn houdt
die ontwikkeling bij door de in
richting van een stijgend aantal
SuperMarts, waar man en vrouw
samen gezellig kunnen komen win
kelen. Het winkelen in een zelfbe
dieningswinkel of SuperMart is im
mers zó ook een vorm van vrije
tijdsbesteding!
De deskundigen hebben vastge
steld dat het „markt-idee" zoda
nig appelleert aan de menselijke
natuur, dat daarmee alleen reeds
het enorme succes van de zelf
bedieningssystemen is verklaard.
DE FIJNSTE DAG!
Geen dag is heter geschikt
voor dit toegeven aan een ty-
pisch-menselijke wezenstrek
dan zaterdag. Het blijkt (aldus
hebben onderzoekingen aange
toond) dat de zaterdag dè dag
is dat de mens zich begeeft
naar de supermarts, naar de win
kelgalerijen, en daar dan heer
lijk gaat winkelen.
Hij heeft dat nodig op die
dag. Hij (en zij vooral niet te ver
geten!) is dol op winkelen. Op het
spel van ergens binnen kunnen
gaan, kunnen gaan kopen, kun
nen bekijken, kunnen dromen,
kunnen nadenken, kunnen betas
ten van de waren, kunnen beslis
sen en kunnen weggaan zonder
iets gekocht te hebben.
Er zijn belangrijke en duidelljk-
sprekende cijfers voorhanden die
aantonen dat, hoe fraai het weer
ook Is, het winkelen op zaterdag
gewoon (en dus in bijna dezelfde
menigten) wordt „gevierd"' ais op
zaterdagen dat het weer niet
gunstig is.
Dat bewijst dat zaterdag-winke
len een recreatieve functie heeft;
het gezin gaat, gemeenschappe
lijk (aldus is gebleken) winkelen.
In Amerika, waar zich deze trek
eerder uitte, heeft men ontdekt
dat dit winkelen zuiver een ont
spanning betekent De man en de
vrouw samen beleven de genoeg,
lijke „opwinding" van het al dan
niet kopen, het kiezen, het kijTcen,
het „eruitzijn".
KLANT IS KONING
In ons land wordt de vrije zater
dag gebruikt voor dit ontspannen;
om die reden alleen al zou een
sluiting van de winkels op bijv.
zaterdagmiddag een fout zijn ten
opzichte van het oplossen van het
recreatieprobleem dat, zo blijkt
trouwens ook uit een ander artikel
in dit nummer, met de dag moei
lijker wordt en een kwestie is ge
worden van nationaal (internatio
naal) belang zelfs.
Het grootwinkelbedrijf Albert
Heijn met zijn supermarten en
talrijke zelfbedieningswinkels
wenst eenvoudigweg de gehele
zaterdag open te blijven omdat
de klant dat wenst; de klant im
mers is koning!
Een ander argument ketn da
kruidenier Albert Heijn niet heb
ben: hij staat klaar voor de klant.
De cijfers bewijzen dat die klant
fijn des zaterdags de gehele dag
wil winkelen. Dus de winkels moe
ten openblijven. Een ander argu
ment is er eenvoudig niet.
TVAT NIET IEDEREEN
even blij is met de invoe
ring van de vrije zaterdag is
begrijpelijk; elke maatschap
pelijke evolutie maakt nu
eenmaal slachtoffers in de
een of andere vorm. Er zijn
vele huisvrouwen die zich
als slachtoffer beschouwen.
Maar er zijn ook talloze lei
dinggevende personen in be
drijf en industrie die slacht
offer zijn; zij namelijk die
nen, door verandering der
organisatie etc. de produk-
tieverlaging, die een gevolg
is van minder werkuren, op
te vangen.
Keerzijde der medaille
Tijdens een conferentie van
le Centrale van Hogere Amb
tenaren en de Ned. Ver. v. Ho
ger Personeel vorig jaar in
april gehouden sprak o.a. de
arts B. Lammers over het
medische aspect van de vijf
daagse werkweek. Een gedeel
te van zijn toespraak behelsde
het volgende:
„Handarbeid heeft tot ken
merk dat men er, na beëin
diging van de werkdag, mee
„klaar" is. Dan geldt ook:
„na gedane arbeid is het
goed rusten"; men kan bui
ten de werktijd het werk uit
zijn hoofd zetten.
Ik zeg „kan" want onder
omstandigheden gebeurt het
niet. Een van de verschijn
selen die wij, als bedrijfs
artsen, bij psy
chische overbe
lasting vaak
waarnemen is,
ook buiten het
werk, door dit
werk in beslag
genomen te zijn,
gepaard gaande
met prikkel
baarheid en sla
peloosheid.
Bij leidinggevende functi
onarissen is de zaak anders
van nuance; hun lichamelijke
belasting is meestal gering
maar de psychische belas
ting is zwaarder naarmate
hun verantwoordelijkheid op
een breder vlak ligt.
Hier is sprake van een
mentale last. Dat is niet
rechtstreeks gevaarlijk mits
de problemen etc. oplosbaar
blijven. Voor leidinggevenden
een extra-belasting."
Puntdicht
Dr. Lammers citeerde een
puntdicht van Piet Heil
dat het gehele probleem van
de vrije tijd en het streven
naar nog meer vrije tijd
schetst:
„Door elke dag wat langer, mag
ik nu de vrije zaterdag
Met nog een uur of wat erbij.
komt bovendien de vrijdag vrij.
De donderdag wordt vrij gemaakt,
voor wie van nog meer ijver blaakt,
Bij extra arbeidsproduktiviteit,
scheldt men het werk op woensdag kwijt,
Als dat bevochten is, begint
het leven op de korte sprint,
Twee dagen werk ik mij te pletter
vijf dagen worden vrouwen knetter."
Hiernaast zijn drie \A\
waardebonnen af ge-
drukt. Maak nu - extra -
voordelig - kennis met ilS
drie nieuwe producten, j
uitsluitend verkrijgbaar
bij Albert Heijn.
Knip de waardebonnen
uit. U kunt ze tot en
met zaterdag 22 juni in
een Albert Heijn-win-
kel inleveren.
25
F.R.-REINIGER
reinigt alles snél en zeker
Gezellig, op zaterdag inkopen doen voor het week-end.
6'/z PILS
flfn bier - In beter blerbllk RAQ
25
Perla de Colombia
de beste koffie ter wereld I OH
25° gr. I hl I
vacuumMtkvaj)485voor IVU;
